Անցյալ տարվա սկզբին հայկական ֆուտբոլում տեղի էր ունենում բավական հետաքրքիր մի պրոցես: Ֆուտբոլիստների, մարզիչների, ակումբի նախագահների միջև ծավալվել էր ակտիվ, նույնիսկ սուր քննարկում մեր առաջնությունում լեգեոներների քանակի սահմանափակման հարցի շուրջ: Խնդրին անդրադարձել էր նաև Երևանի «Արարատի» գլխավոր մարզիչ Աբրահամ Խաշմանյանը՝ լեգեոներների լիմիտի մասին հնարավոր օրենքն անվանելով հիմարություն: Խաշմանյանի դիտարկմանը բավական կոշտ կերպով էին արձագանքել Հայաստանի ազգային հավաքականի ֆուտբոլիստներ Էդգար Մանուչարյանը, Էդգար Մալաքյանը և Գոռ Մալաքյանը:
Ընդունենք, որ իրավիճակն իսկապես լարված էր: Այն ժամանակ արձանագրել էինք, որ մեր ֆուտբոլում ստեղծվել է ազատ կամարտահայտման հնարավորություն: Մեր ֆուտբոլիստները առանց կաշկանդվելու հնչեցրին իրենց մտահոգությունը, ինչը ոչ միայն ողջունելի է: Խնդրի շուրջ ձևավորվել էր երկու բևեռ, որոնք ներկայացնում էին իրենց կարծիքն ու փաստարկները: Թվում էր, թե երկու բևեռները հստակ տեսնում էին խնդրի արդարացի լուծման ուղին, բայց… Կրքերի բավական արագ հանդարտացումից հետո ավելի արդիական դարձավ պնդումը, որ լարված իրավիճակը ստեղծվել էր արհեստականորեն: Իսկ թե ինչու և ինչ նպատակով էր այն ստեղծվել՝ դժվար է ասել: Այսօր մեր առաջնությունում կան ընդամեն 3-4 թիմեր, որոնք մտադիր են ապագան կապել տեղացի կադրերի հետ։
Ինչևէ, ձմեռային տրանսֆերային պատուհանի ընթացքում հայկական թիմերը համալրվեցին և շարունակում են համալրվել լեգեոներներով։ Ավելին, տեղացի մի շարք ֆուտբոլիստներ, որոնք ներքին առաջնությունում աչքի էին ընկնում, հեռացան՝ հայտնվելով ղազախական թիմերում։ Մասնավորապես «Տոբոլ» էր տեղափոխվել Հայաստանի ազգային թիմի կիսապաշտպան Պետրոս Ավետիսյանը, որը ելույթ էր ունենում «Արարատ-Արմենիայում»։ Վերջերս նույն ակումբում էր հայտնվել «Գանձասար-Կապանի» պաշտպան Արմեն Հովհաննիսյանը։ Նոր տարուց հետո Ղազախստան էր տեղափոխվել նաև Հայաստանի ազգային թիմի պաշտպան Հայկ Իշխանյանը՝ համալրելով «Ժետիսուի» շարքերը։ «Տրանսֆերմարկետ» պարբերականի տվյալներով՝ Հայաստանի Բարձրագույն խմբի 9 թիմերում այսօր հայտավորված են 241 ֆուտբոլիստներ, որոնցից 130-ը կամ 54 տոկոսը լեգեոներներ են:
Ուղիղ մեկ տարի առաջ Բարձրագույն խմբի 9 թիմերում հայտավորված էին 233 ֆուտբոլիստներ, որոնցից 100-ը կամ 42 տոկոսը լեգեոներներ էին: Այսօր կարող ենք արձանագրել, որ մեկ տարվա ընթացքում մեր երկրում հանդես եկող արտասահմանցի ֆուտբոլիստների թիվն աճել է 30-ով կամ 12 տոկոսով։ Մենք ունենք լեգեոներների աճի վտանգավոր մի տենդենց, որը ավելի քան մտահոգիչ է։ Հայաստանի առաջին խմբի առաջնությունում 413 ֆուտբոլիստներից լեգեոներներ են 104-ը։ Փաստորեն այսօր Հայաստանում ելույթ են ունենում մոտ 250 լեգեոներներ։
Այո, Հայաստանում տեղացի որակյալ ֆուտբոլիստների ճգնաժամ է, բայց… Սա չի նշանակում, որ հայաստանցի ֆուտբոլիստները պետք է զրկվեն խաղալու հնարավորությունից։ Ամենաշատ լեգեոներներ այսօր ունի Երևանի «Արարատը»՝ 22: Ի դեպ, մեկ տարի առաջ «Արարատն» ուներ 12 լեգեոներ։ Այս հաշվարկում երկրորդը «Արարատ-Արմենիան» է՝ 19: Երրորդ հորիզոնականը՝ 17-ական լեգեոներներով, կիսում են Վանաձորի «Լոռին» ու «Նոա»-ն: 14 լեգեոներ ունի Երևանի «Փյունիկը»։ «Ուրարտուն» ունի 12, իսկ Երևանի «Ալաշկերտը»՝ 11 լեգեոներ։ Այսօր ամենահայկական թիմեր կարելի է համարել Գյումրիի «Շիրակին» և Կապանի «Գանձասարին»։ Վերջինիս կազմում կան 4, իսկ «Շիրակում»՝ 7 արտասահմանցի ֆուտբոլիստներ։ «Շիրակի» և «Գանձասար-Կապանի» ֆուտբոլային գաղափարախոսությունը որոշակիորեն տարբերվում է մյուս 6 թիմերից: Ավելի ստույգ՝ այս 3 թիմերը կարծես թե մտադիր են առաջ շարժվել՝ ապավինելով տեղացի կադրերին:
Հանուն արդարության պետք է նշենք, որ ակումբի ղեկավարները, որոնք ներդրումներ են կատարել ֆուտբոլում, պահանջում են արդյունք և նպատակին հասնելու համար դիմում են լեգեոներների օգնությանը: Նրանց էլ կարելի է հասկանալ, յուրաքանչյուր ոք ցանկանում է ունենալ մրցունակ կոլեկտիվ: Մոտ 18 տարի առաջ լեգեոներների օգնությանը դիմել էր Երևանի «Փյունիկը», որը մի քանի տպավորիչ հանդիպում անցկացրեց Չեմպիոնների լիգայի խաղարկության որակավորման փուլում: Նատուրալիզացիայի արդյունքում լեգեոներներից շատերը՝ Պիզելին Բիլիբիոն, դարպասապահ Ապուլա Բետեն, ռումինացի պաշտպան Տուդոր Մարիան Զեչուն, հայտնվեցին Հայաստանի ազգային հավաքականում: Վերջին տարիներին մեր երկրում լեգեոներ ասվածն ուղղակի կորցրել է իր արժեքը: Այսօր հայկական թիմերում ելույթ ունեցող լեգեոներներից կարելի է առանձնացնել թերևս մի քանիսին, որոնք իսկապես մի գլուխ ավելի բարձր են հայ խաղացողներից։
Ստեղծված իրավիճակում կրկին օրակարգային է դառնում ՀՖՖ-ի կողմից լեգեոներների սահմանափակման մասին նոր օրենքի հնարավորինս շուտ ընդունումը, ինչը հնարավորություն կտա հայ ֆուտբոլիստներին դրսևորվելու: Այս խնդրին բազմիցս են անդրադարձել ՀՖՖ նախագահները: Եթե գալիք մրցաշրջանում սահմանափակման մասին որոշումն ընդունելը իրատեսական չէ, ապա այսօրվանից պետք է մշակել ծրագիր գոնե 2021/2022 մրցաշրջանում նոր պատկեր ստանալու համար:
