Tuesday, 19 03 2024
Տեղի է ունեցել ՀՀ վարչապետի և ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի առանձնազրույցը
«Տաշիր» առևտրի կենտրոնը մասնակի փակվել է
Տրոլեյբուսը հայտնվել է խրամուղում. շինարարը կտուգանվի
8 բեռնատարից 7-ի մեջ հայտնաբերվել է մաքսային հսկողությունից թաքցված 7500 տուփ ծխախոտ
Նիկոլ Փաշինյանը շնորհավորել է Վլադիմիր Պուտինին նախագահի պաշտոնում վերընտրվելու առիթով
Ուղիղ. Նիկոլ Փաշինյանի և Ենս Ստոլտենբերգի ասուլիսը
Զախարովան մեկնաբանել է պատերազմի մասին Փաշինյանի խոսքերը
12:13
МИР քարտերի սպասարկման դադարեցում․ IDBank
12:09
Հայէկոնոմբանկի Visa Business քարտերն այժմ ավելի շահավետ պայմաններով
Երիտասարդ կինն ու տղամարդը կասկածվում են «Մեթամֆետամինի» ապօրինի շրջանառություն իրականացնելու մեջ․ նրանք կալանավորվել են
Ստոլտենբեգից հետո, Ստոլտենբերգից առաջ
Վարդենիս համայնքի սոցիալապես անապահով բնակիչներին ցուցաբերվել է առողջապահական աջակցություն
Մարզերում ևս շրջիկ առևտուրը կկանոնակարգվի
Ստոլտենբերգը ժամանեց Երևան
Բելգորոդի մարզում գնդակոծության զոհերի թիվն ավելացել է
11:30
Նավթի գներն աճել են. 18-03-24
Սիրիան հետ է մղել իսրայելական օդային հարձակումը Դամասկոսի վրա. SANA
«Мир» վճարային համակարգի քարտերը չեն աշխատի Հայաստանում. РБК
ՃՏՊ Սիսիան-Գորիս ավտոճանապարհին. կան զոհեր և տուժած
10:30
«Ադրբեջանի շահերից է բխում թույլ չտալ Պուտինի հաղթանակը»․ Ստոլտենբերգ
10:22
Միքայել Վարդանյանը Մասիսին նվիրել է 117 մլն դրամ արժողությամբ աղբահավաք մեքենաներ և 230 աղբաման
Բելգիայի Սենատում քննարկում կանցկացվի Հարավային Կովկասում իրավիճակի վերաբերյալ
ԵՄ արտգործնախարարները վերահաստատել են իրենց աջակցությունը Հայաստանին. Ստանո
ՊԵԿ-ը փետրվարին 150 հարկ վճարողի մոտ արձանագրել է ՀԴՄ կիրառման կանոնների խախտում
Ուղիղ. Ազգային ժողովի հերթական նիստը
Լուրերի առավոտյան թողարկում 10։00
Դիլիջանի ոլորանները փակ են բեռնատարների համար
4 պատճառ, թե ինչու չարձագանքել Պուտինի վերընտրությանը
Սպասվում են ինտենսիվ տեղումներ
Եթե նախկինում հնարավոր էր ընտրություն կատարել, այսօր չկա այլընտրանք, քան Եվրոպան

Սիրիայում ռուս-թուրքական բախման իրական վտանգ կա․ այդ դեպքում կարող է նաև կրկնվել 2016 թ․ ապրիլյան «կազուսը» Արցախում

Թուրքիայի և Ռուսաստանի հարաբերությունները շարունակում են սրվել քաղաքական և միջազգային մակարդակում։ Պատճառը կրկին Սիրիան է ու հատկապես սիրիական Իդլիբ նահանգում տիրող իրավիճակը։

Տարածաշրջանային երկու այս տերությունների հարաբերությունները թե՛ պատմության ընթացքում և թե՛ նորագույն շրջանում խիստ անկայուն են եղել։ Եթե ռուս-թուրքական առևտրա-տնտեսական հարաբերությունները վերջին 2-3 տասնամյակներում զարգանում են շատ դինամիկ տեմպերով՝ հասնելով բարձր մակարդակի, ապա քաղաքական կամ միջազգային հարաբերությունները նույն կայունությամբ աչքի չեն ընկնում։ Եվ դրա ամենավառ օրինակը նույն Սիրիայում 2011-ին բռնկված հակամարտությունն է, Սիրիայի ճգնաժամի կարգավորման խնդիրը։ Թեև Սիրիայում ռուսական և թուրքական շահերը երբեք էլ բոլոր հարցերում համընկել, այնուամենայնիվ, 2015 թ․ նոյեմբերին ռուսական կործանիչ ինքնաթիռի հետ կապված հայտնի միջադեպից հետո Մոսկվան և Անկարան կարողացան կարգավորել երկկողմ հարաբերությունները և իրանական կողմի՝ Թեհրանի հետ միասին բավական արդյունավետ ու հաջող համագործակցություն ձևավորել տարածաշրջանում ու մասնավորապես սիրիական հարցի շուրջ։ Բայց վերջին ամսվա ընթացքում Սիրիայի հյուսիս-արևելյան շրջաններում տեղի ունեցող իրադարձությունները, մասնավորապես՝ թուրք-սիրիական ուղղակի ռազմական բախումները և առհասարակ Թուրքիայի ագրեսիվ պահվածքը, ռազմական ագրեսիան Սիրիայի տարածքում, Էրդողանի՝ բոլոր սահմաններն անցնող սանձարձակությունը, անխոհեմությունն ու անկանխատեսելիությունը կարող են հարվածի տակ դնել նաև Թուրքիա-Ռուսաստան հարաբերություններն ու հետագա համագործակցությունը՝ դրանից բխող հետևանքներով։

Իդլիբում ռազմական լարվածության էսկալացիային զուգահեռ վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում բանակցային մի քանի հանդիպումներ են տեղի ունեցել ռուսների ու թուրքերի միջև, բայց, կարծես թե, առայժմ չի հաջողվում Իդլիբի խնդիրը լուծել քաղաքական ճանապարհով։ Մինչ Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադի կառավարական զորքերը շարունակում են իրենց առաջխաղացումը՝ հաջողեցնելով լիակատար վերահսկողություն սահմանել ոչ միայն ռազմավարական նշանակություն ունեցող Դամասկոս-Հալեպ մայրուղու նկատմամբ, այլև Հալեպի ողջ նահանգում, Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը հայտարարում է, որ Անկարայում ու Մոսկվայում կայացած բանակցությունները «ցանկալի արդյունք չեն տվել», ու նաև ավելացնում, թե Իդլիբ քաղաքում թուրքական զինուժի նոր ռազմական գործողությունը սոսկ ժամանակի հարց է։

Այս պայմաններում հայկական մամուլում կրկին արդիական են դառնում այն մտավախությունները, որ ռուս-թուրքական հարաբերությունների վատթարացումը կարող է նոր հակամարտություն հրահրել Լեռնային Ղարաբաղի գոտում կամ նպաստել հակամարտության սրացմանը՝ ինչպես եղավ 2016 թ․ ապրիլին։ Այլ խոսքերով՝ պարտվելով Սիրիայում և Լիբիայում՝ Թուրքիան կարող է պատասխանել ռուսական կողմին Արցախյան գոտում՝ Ադրբեջանին հրահրելով նոր ռազմական ագրեսիայի Ռուսաստանի ֆորմալ դաշնակից Հայաստանի դեմ։ Սա է տարբեր փորձագետների կողմից հնչեցվող նմանատիպ տեսակետների հիմնական էությունը։

Թեմայի շուրջ «Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ռուսաստանցի ռազմական փորձագետ, Մոսկվայի Քաղաքական և ռազմական վերլուծությունների կենտրոնի փոխտնօրեն Ալեքսանդր Խրամչիխինը։

– Պարոն Խրամչիխին, Ձեր կարծիքով՝ ներկայիս լարվածությունը Իդլիբում կարո՞ղ է հանգեցնել Ռուսաստանի և Թուրքիայի վատթարացմանը։

– Շատ դժվար է ասել, թե որչա՞փ է Էրդողանը բլեֆ անում։ Պարզ է, որ նա իրականում չի ուզում պատերազմել, բայց նա կարող է ինքն իրեն այնպիսի վիճակի մեջ դնել, երբ պատերազմից խուսափել արդեն հնարավոր չի լինի։ Եվ այդ ժամանակ հարաբերություններն այնպես կվատանան, որ դրանից այն կողմ վատթարացում ուղղակի չի լինում։ Ու կարող են վատանալ ընդհուպ մինչև անմիջական ռազմական գործողություններ ոչ միայն Թուրքիայի և Սիրիայի, այլև Թուրքիայի և Ռուսաստանի միջև։

– Նույնիսկ ռազմական ուղիղ բախումնե՞րը չեք բացառում։

– Իսկ ինչո՞ւ ոչ, եթե ռուսաստանյան զորքերն այնտեղ են, ռուսաստանյան զինվորական խորհրդատուներ կան սիրիական գրեթե բոլոր զորամասերում։ Մի խոսքով՝ դա միանգամայն իրական վտանգ է։

– Իսկ ո՞վ է հիմա վերահսկում իրավիճակը Իդլիբում։ Ըստ ձեռքբերված պայմանավորվածությունների՝ Իդլիբը, որպես անվտանգության գոտի, ժամանակին հանձնվել էր Թուրքիայի վերահսկողությանը։ Այսօր այնտեղ թուրքակա՞ն, թե՞ սիրիական զորքերն են։

– Այն գոտուց, որը գծագրել էին 2018 թվականին, որքան ես եմ հասկանում՝ այսօր մնացել է 1/3-ից ոչ ավելին, որը չի վերահսկվում սիրիական զորքերի կողմից։ Իսկ այն տարածքը, որը չի վերահսկվում, այնտեղ, այո՛, հիմնականում թուրքերն են։ Իսկ մնացած մասում արդեն սիրիացիներն են։

– Իսկ ծայրահեղական խմբավորումները դեռևս մնո՞ւմ են Իդլիբում։

– Ծայրահեղական խմբավորումներ այնտեղ միշտ են եղել ու ոչ մի տեղ չեն փախչել։ Բայց իրականում նրանք բոլորն էլ թուրքական խամաճիկներ են։

– Այսինքն՝ «Ջաբհաթ ան-Նուսրա՞ն», «ալ-Կաիդա՞ն»։

– Այո՛, առաջին հերթին Նուսրան է, որը մի քանի անգամ վերանվանվել է։

– Իսկ «Ազատ սիրիական բանա՞կը»։

– Ե՛վ «Ազատ սիրիական բանակը», և՛ «Սիրիական ազգային բանակը»։ Սրանք բոլորն էլ թուրքական խամաճիկների տարբեր տեսակներն են։ Թեև նրանք կարող են նույնիսկ իրար չսիրել, այդուհանդերձ, առանց Թուրքիայի ոչինչ անել չեն կարող։

– Թուրքիան 2016 թվականից ի վեր մի քանի խոշոր ռազմական գործողություններ է իրականացրել Սիրիայի հյուսիսում։ Դրանցից վերջինը նախորդ տարվա հոկտեմբերին սկսված «Խաղաղության աղբյուր» օպերացիան էր։ Այսօրվա դրությամբ թուրքական զինուժը Սիրիայի ո՞ր տարածքներում է պահպանում իր ռազմական ներկայությունը։

– Այսօր Թուրքիան ուղղակիորեն պահպանում է իր ռազմական ներկայությունը Սիրիայում, և ակնհայտ է, որ առանց Թուրքիայի աջակցության՝ հակաասադական խմբավորումները որևէ բանի ունակ չեն։

– Իսկ ինչո՞ւ Մոսկվան ու Անկարան չեն կարողանում ընդհանուր լեզու գտնել։ Դրա պատճառն այն է, որ Մոսկվան աջակցում է Ասադի՞ն։

– Ռուսաստանը միշտ էլ աջակցել է Ասադին։ Դա պարզ է։ Եվ ընդհանուր առմամբ, սկսած 2016 թվականից՝ այնպես է ստացվել, որ Ռուսաստանն ու Ասադը աստիճանաբար, տարբեր միջոցներով «կերան» գրեթե բոլոր այն տարածքները, որոնք վերահսկվում էին թուրքական խամաճիկների կողմից։ Մնացել է միայն Իդլիբը, որի տարածքի 2/3-ը Ասադի ուժերն արդեն իսկ ազատագրել են։ Եվ Էրդողանը հասկացավ, որ ինքը գործնականում գրեթե ամեն ինչ կորցրել է։ Այդ պատճառով էլ այդպես վրդովվել է։ Այս պահին Իդլիբում ակտիվ գործողություններ չեն ընթանում, և սիրիական զորքերը, որոնք արդեն իսկ արտակարգ հաջողությունների են հասել, ամրապնդում են իրենց դիրքերը։

– Իսկ ինչո՞ւ թուրք-ռուսական բանակցությունները, ինչպես Էրդողանն է ասում, արդյունքի չեն հասել։

– Ըստ երևույթին, թուրքերն իսկապես պահանջում են, որ Սիրիան հետ քաշի իր զորքերը։ Իսկ Ռուսաստանը, բնականաբար, չի կարող դրան համաձայնել։

– Ընդհանրապես օրինական ի՞նչ հիմքեր ունի Թուրքիան Իդլիբն իր վերահսկողության տակ պահելու համար։

– Հարցն էլ հենց դա է, որ օրինական ոչ մի հիմք Թուրքիան չունի։

– Իսկ ի՞նչ զարգացումներ կարող եք կանխատեսել մոտ ժամանակների համար Սիրիայում։

– Ես չեմ կարող բացառել ուղիղ ռազմական բախումները։ Թեև հնարավոր է՝ ձևավորվի նոր ստատուս-քվո՝ ներկայիս շփման գծի սահմաններով։ Ըստ իս՝ դրա հավանականությունը 50/50 է։

– Ի՞նչ դիրք են բռնել ամերիկացիները։ Չէ՞ որ նրանք շարունակում են մնալ Սիրիայում։

– Այո՛, այդ իմաստով այնտեղ բավական հետաքրքիր իրավիճակ է ստեղծվել․ ամերիկացիներն իբրև թե քրդերի կողմից են, քրդերն էլ իրենց հերթին թուրքերի գլխավոր թշնամիներն են, բայց հիմա ամերիկացիները, կարծես թե, մի քիչ էլ թուրքերի կողմից են։ Այսպիսի բարդ ու ոչ միանշանակ իրավիճակ է։ Բայց պարզ է, որ ամեն դեպքում ամերիկացիները Թուրքիայի կողմից չեն կռվելու։ Կարող են աջակցել միայն խոսքերով։

– Մյունխենում փետրվարի 15-ին տեղի ունեցած Փաշինյան-Ալիև քննարկման ժամանակ ռուսաստան «Կոմերսանտ» թերթի թղթակիցը հարց հնչեցրեց ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ռուսական առաջարկների վերաբերյալ՝ ակնարկելով 7 շրջաններում ինչ-որ «միջանցք» ստեղծելու, այսինքն՝ հակամարտության գոտում խաղաղապահ ուժեր տեղակայելու Մոսկվայի հնարավոր մտադրության մասին։ Ընդհանրապես վերջերս շատ արդիական են դարձել այն ենթադրությունները, որ թուրք-ռուսական այս վերջին սրացումները կարող են ազդել Ղարաբաղի վրա՝ ինչպես եղավ 2016 թվականին։ Նման վտանգներ տեսնո՞ւմ եք։

– Այո՛, դա միանգամայն հնարավոր է։ Եթե իսկապես ռազմական բախում լինի Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև, ապա կարող է նաև կրկնվել 2016 թվականի այդ կազուսը, երբ ադրբեջանցիներն իրոք գործում էին Թուրքիայի մեծ ազդեցության տակ։

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում