Այլևս ակնառու է, որ տարեսկզբից բանակում, այսպես ասած, ոչ կանոնադրական հարաբերությունների հետևանքով մահերի վիճակագրությունը, հանրության համար միանգամայն արդարացիորեն ու հիմնավոր կերպով դառնալով լուրջ մտահոգության առարկա, քաղաքական նկատառումներով շահարկումների առարկա է դարձել մի շարք շրջանակների համար: Ընդ որում, նաև ակնառու է, որ այստեղ ընթանում է «մարտ առանց կանոնների» և, այսպես ասած, բազմակողմանի մարտ: Ընդ որում, հաճախ դա թաքցվում է նաև մտահոգությունների ներքո, թեև անհաջող: Այդ ամենի տակ կորչում է բուն խնդիրը և այն լուծելու կենսական անհրաժեշտության շուրջ նույնքան անհրաժեշտ քննարկումը, որ պետք է ծավալվի հայաստանյան հասարակական-քաղաքական կյանքում: Միաժամանակ, այստեղ անհրաժեշտ են կարևոր հարցադրումներ և ուղենիշներ՝ մինչև բովանդակային կողմին անցնելը:
Այն, որ գրեթե բոլորն են հայտնում մտահոգություն, լիովին հասկանալի է: Բայց զուտ մտահոգված լինելն ինքնին չպետք է հիմք դառնա քննարկումներին ներգրավվելու և «հեղինակավոր եզրակացություններ» հանրայնացնելու համար: Որովհետև դիլետանտիզմը, անտեղյակությունը, իրողությունների խորքը չպատկերացնելը, զուտ զգայական և հուսահատ պոռթկումների վրա կառուցված մտահոգություններն ու կոչերը որևէ կերպ ավելի արդյունավետ չեն, կամ պակաս վնասաբեր չեն, քան շահարկումները: Պարզապես տվյալ դեպքում՝ ի տարբերություն շահարկումների, այդ ամենը չունի խնդիր բարոյականության հետ, և մարդիկ իսկապես խիստ մտահոգ են առանց որևէ հետին մտքի կամ շարժառիթի: Սակայն, միևնույն է, բանակը, լինելով չափազանց նուրբ, զգայուն օրգանիզմ, այն էլ փաստացի պատերազմող բանակը, պահանջում է խստագույն մասնագիտացված, փաստարկված, տրամաբանված մոտեցումներ՝ անգամ նախնական քննարկումների մակարդակում: Ի վերջո պետք է արձանագրել մի պարզ բան: Հանրային արձագանքները և կոչերը լսում են, տեսնում են, կարդում են նաև բանակում՝ ամենատարբեր աստիճաններում, գեներալներից մինչև սպայական միջին ու կրտսեր հրամկազմ, զինծառայողներ, ավագներ, սերժանտներ:
Ըստ այդմ՝ «դրսում» որևէ կարծիք կամ կոչ անելիս, դրսում որևէ տրամադրություն ստեղծելիս հարկ է մտածել, թե դա ինչպես են ընկալելու նրանք, ինչպիսի տրամադրություն ու մտայնություն է ձևավորվելու նրանց մոտ, ինչպիսի սպասում է ձևավորվելու նրանց մոտ: Այստեղ հարկավոր է հստակ գիտակցել, պատկերացնել, որ արձագանքների մի զգալի մաս ունի այնպիսի բնույթ, պարունակում է իրավիճակի գնահատման և լուծումների այնպիսի կոչեր, որոնք, կամա թե ակամա, ողբերգության զոհի «դիմաց» «մեղադրյալի» կարգավիճակում են դնում ոչ թե կոնկրետ հանցագործության համար կասկածյալների սահմանափակ շրջանակ, այլ հենց ամբողջ բանակը: Դա չափազանց նուրբ պահ է, և այդ մասին պետք է մտածել, որովհետև խոսքը ազգային անվտանգության մասին է: Ի վերջո, բանակը միջին վիճակագրական պետական հաստատություն չէ, որտեղ հնարավոր է փոխել մի քանի կադր, վարչության պետ և այլն, ու շարունակել աշխատել՝ թեկուզ որոշակի թերացումներով լեցուն անցումային փուլով:
Բանակը այն է, ինչ կա, իր մի կողմից, այո, արատավոր խնդիրներով, բարքերով, որոնց մի մեծ մասը գալիս է հանրությունից, կուտակվում ու գեներացվում փակ միջավայրում, մյուս կողմից, սակայն, իր հերոսությամբ, պատերազմի իր փորձով, հաղթողի իր հոգեբանությամբ: Այո, շատ հաճախ այդ հանգամանքները բերում են որոշակի «սինդրոմների», երբ կռվում հերոսական բանակը կարող է զորանոցում աչքի ընկնել հակառակ երևույթներով ու արժեքներով, բայց հենց այդ հանգամանքն է նաև, որ պահանջում է չափազանց նուրբ մոտեցում, չափազանց մեծ ուշադրություն, բացառելով որևէ սիրողական մակարդակի միջամտություն: Ժամանակակից տեղեկատվական միջավայրում դա բարդ է, շատ բարդ, բայց այլընտրանք չկա: Հակառակ պարագայում, մենք եղած խնդրին կավելացնենք ևս մեկը՝ չլուծելով մյուսը:
