Հունվարի 6-ին Հայաստանյայց Առաքելական եկեղեցին տոնում է Սուրբ ծննդյան և Աստվածահայտնության տոները։ Իսկ Կաթոլիկ եկեղեցու տոնացույցի համաձայն Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան հիշատակության օրը դեկտեմբերի 25-ն է։ Պետք է փաստել, որ Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան հիշատակության օրվա հետ կապված անհամաձայնությունը Քրիստոնեական եկեղեցիների պառակտման և գոյություն ունեցող հակասությունների կենտրոնական պատճառներից մեկն է: Ի սկզբանե բոլոր եկեղեցիները այդ տոնը նշել են Հունվարի 6-ին, բայց արդեն 4-րդ դարում հռոմեական եկեղեցու հոգևոր հայրերը և կայսերական իշխանությունները որոշում են հիշատակության օր ընտրել դեկտեմբերի 25-ը: Նման որոշումը հիմնականում բացատրվում է նախաքրիստոնեական շրջանում դեկտեմբերի 25-ին պետական մակարդակով մեծ հանդիսությամբ նշվող և քրիստոնեական շրջանում ժողովրդի մեջ դեռևս լայնորեն արմատացած արևի (Միհր, Միթրա և այլն) պաշտամունքին քրիստոնեական բովանդակություն հաղորդելու և աստիճանաբար արմատախիլ անելու նպատակներով: Իսկ ինչ վերաբերում է Հայ եկեղեցուն, ապա հայ հոգևոր հայրերը այս որոշումը որակեցին որպես քրիստոնեական «սրբազան» ավանդության կոպտագույն խախտում և երբեք էլ չընդունվեց նրանց կողմից: Սբ. Ծննդյան հետ կապված այս հակասությունները հետագայում դարձան Հայ և քաղկեդոնական եկեղեցիների ընդհուպ 19-րդ դարը շարունակվող անլուծելի հակամարտության կարևորագույն պատճառներից մեկը: Կրոնա-ծիսական այս հիմնախնդիրը գրեթե միշտ քաղաքական ենթատեքստ է ունեցել և ի թիվս այլ հարցերի պարբերաբար շահարկվել է բյուզանդական կայսրերի և Հռոմի պապերի կողմից Մեծ Հայքի կամ էլ Կիլիկիայի հայկական պետության վրա ճնշումներ գործադրելու և զիջումներ կորզելու նպատակով։ Եթե հաշվի առնենք միջնադարյան հասարակարգի աստվածակենտրոն և խիստ կրոնական էությունը, ապա պետք է փաստել, որ Սբ. Ծնունդը հունվարի 6-ին տոնելու ավանդույթը դիտարկվել է որպես հայ հասարակության ինքնության կարևորագույն պոստուլատներից մեկը: Միջնադարյան հայ մատենագրության մի ստվար հատված նվիրվել է տոնը այդ օրը նշելու գիտական հիմնավորումներին և այդ ուղղությամբ ստեղծվել է ահռելի քանակությամբ հակաճառական գրականություն: Հիմնավորման փորձերը ստանձնել են հայ գիտական մտքի այնպիսի երևելիներ, ինչպիսիք են Անանիա Շիրակացին, Հովհաննես Կոզեռնը, Հովհաննես Սարկավագը և այլք: Հայկական տեսակետը առաջինը գիտականորեն հիմնավորել է Անանիա Շիրակացին, իր կոթողային արժեք ունեցող «Քննիկոն» ժողովածուում (Ծննդյան ճառ): Չխորանանք դրա հետ կապված մատենագրական մանրամասների մեջ և ներկայացնենք մեկ այլ ուշագրավ տեղեկություն ևս:
Սբ. Ծննդյան հայկական հունվարի 6-ը և հռոմեական դեկտեմբերի 25-ը, ոչ այնքան պայմանավորված են այդ օրերից որևէ մեկում Հիսուս Նազովրեցու ծնված լինելու ստույգ կամ կասկածելի տեղեկատվության հետ, այլ այդ օրերի նշանակալիությունը արմատապես կապված է նախաքրիստոնեական ավանդույթների և տիեզերագիտական ուշագրավ երևույթների հետ:
Հունվարի 6-ը երկրի ընթացքի արեգակին ամենամոտ գտնվելու օրն է: Իսկ եթե հաշվի առնենք, որ Նազովրեցու ծննդյան ճշգրիտ օրվա շուրջ գիտությունը տրամաբանորեն լռում է, ապա այդ համաքրիստոնեական իրադարձության համար պետք է ընտրվեր որևէ համատիեզերական նշանակություն ունեցող խորհրդանշական իրադարձություն: Օրինաչափորեն Հիսուսը քրիստոնյաների համար պետք է ընկալվեր որպես խորհրդանշական արև: Հաշվի առնելով հատկապես հին հայերի՝ մեր նախնիների, վերաբերմունքը արևին և ընդհանրապես արևի պաշտամունքին, որը արդեն որպես «մարմնացեալ» Հիսուս փոխանցվեց քրիստոնեական շրջան, երևի թե կարելի է ընկալել համանման նախանձախնդիր վերաբերմունքը հունվարի 6-ի նկատմամբ:
Ակնարկի մեջ օգտագործելով հայեր եզրույթը, ամենևին էլ փորձ չի արվում տարանջատելու Կաթոլիկ հայերին, որոնք Սբ. Ծնունդը նշում են ինչպես հռոմեական եկեղեցին, պարզապես տվյալ իրավիճակում հաշվի է առնվել մեծամասնության սկզբունքը և պատմական գրեթե բոլոր շրջաններում բուն Հայաստանի (բացառությամբ արևմտյան նահանգների) բնակչության ճնշող մեծամասնության Առաքելական եկեղեցու հետևորդ լինելու հանգամանքը:
