Միանգամայն հասկանալի է հանրային այն վրդովմունքը, որ առաջանում է նախկին իշխող համակարգը ներկայացնող տարբեր թևերի տարբեր ձևաչափերով քաղաքական և քարոզչական աշխուժությունից: Ավելորդ է մեկնաբանել այդ վրդովմունքի պատճառները: Դրանք միշտ չէ, որ նոր իշխանության հանդեպ անվերապահ վստահության և համակրանքի արգասիք են, այլ պարզապես հենց նախկին իշխանության գնահատական: Եվ դրանով իսկ հանրային այդ վերաբերմունքը ավելի խոսուն է դառնում: Այդուհանդերձ, որքան էլ ասվի այն մասին, թե «բոլորին պետք էր բանտ» ուղարկել կամ արգելափակել, և խնդիրները կլինեին լուծված, որոշակի «ուտոպիստական» կամ շատ միամիտ մոտեցում է, որը գործնականում հղի է մի շարք վտանգներով ու ավելորդ ռիսկերով, որոնք հանրությանը խնդիրներ լուծելու հնարավորության փոխարեն կտային նոր խնդիրներ:
Կա շատ պարզ իրողություն, որ պետությունը, հանրությունը չի կարող զարգանալ քաղաքական միատարրության կամ միապաղաղության պայմաններում, և, ըստ այդմ, անհրաժեշտ է կոնֆլիկտ, որքան էլ լինի տարօրինակ: Իհարկե, հույժ կարևոր է մշակույթը, ավանդույթն ու օրենսդրական-ինստիտուցիոնալ դաշտը, որտեղ պետք է ծավալվի այդ կոնֆլիկտը հանրության ու պետության զարգացման տարբեր պատկերացումների միջև: Բայց բախումը հույժ կարևոր է, որպես զարգացման խթան, մոտիվ: Եվ այստեղ էլ ի հայտ է գալիս մեկ այլ պարզ իրողություն, թե հանրությունն ինչպիսի սուբյեկտներ է ձևավորում մրցակցային բախում խթանելու համար՝ մրցակցության մշակույթի խթանման խնդրին զուգահեռ: Եթե չեն ձևավորվում նոր սուբյեկտներ, նոր միջավայրեր, մրցունակ առաջարկներ հանրությանը՝ թե՛ միջավայրի, թե՛ մշակույթի, թե՛ բովանդակության առնչությամբ, հինը որևէ կերպ գտնելու է այսպես ասած՝ ծլարձակելու տարբերակը, եթե անգամ պատվի բետոնով, ինչպես, օրինակ, հաճախ ականատես ենք լինում կենցաղում:
Ինչ խոսք, հանրային որևէ համակրանքի կամ վստահության փոխարեն դրանք կարող են արժանանալ և մեծ մասամբ արժանանում են հանրային քննադատության, սակայն դա արդեն այլ խնդիր է և, մեծ հաշվով, քիչ առնչություն ունի ապագայի էֆեկտիվության հանրային և պետական խնդրի լուծման հետ: Այդ էֆեկտիվությունը պահանջում է մրցակցություն ապագայի, ոչ թե անցյալի հետ: Եվ այդ իմաստով, իհարկե, ողջունելի է, օրինակ, նախաձեռնությունը, որ իրականացրել է անկախ պատգամավոր Արման Բաբաջանյանը համախոհների հետ, կազմակերպելով Հայաստանում քաղաքական կյանքի ձևաչափային և բովանդակային արդիականացման հարցում շահագրգիռված ուժերի, անհատների հավաք: Հայաստանում նոր էլիտայի ձևավորման գործընթացը պահանջում է նախաձեռնողականություն, ոչ թե նախահարձակություն: Սակայն այդ երևույթը դեռևս պետք է վերածել հասարակական-քաղաքական կյանքի գերակա տրենդի, միաժամանակ, իհարկե, դրան հաղորդելով առարկայականություն քննարկումների բովանդակության տեսանկյունից: Վերջին հաշվով, այստեղ խնդիրը մեկը գտնելը կամ ձևավորելը չէ, այլ շատերի համակեցության և մրցակցության միջավայր ստեղծելը և դրա գեներատիվ մեխանիզմներ մշակելը: Դա պահանջելու է մեծ աշխատանք, համբերություն, ստեղծագործականություն, կրեատիվ, և գոյություն ունեցող ազգային, քաղաքական կարծրատիպերից, միֆականությունից ձերբազատում: Խոսքը մարաթոնյան աշխատանքի մասին է, ըստ այդմ պահանջվելու են ուժեր, որոնք համարժեք են դիստանցիային և ապագայի հետ մրցակցության պահանջներին:
