Նոյեմբերի 17-21-ը տեղի է ունեցել հայ և ադրբեջանցի լրագրողների խմբերի փոխանակում. Հայաստանի և Արցախի զանգվածային լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներն այցելել են Ադրբեջան, իսկ ադրբեջանական ԶԼՄ ներկայացուցիչները՝ Հայաստան և Արցախ: Ադրբեջան էին այցելել «Մեդիամաքս» լրատվական գործակալության խմբագիր Դավիթ Ալավերդյանը, «Շանթ» հեռուստաընկերության մեկնաբան Արտյոմ Երկանյանը և Արցախի հանրային հեռուստաընկերության մեկնաբան Էդգար Էլբակյանը:
Նրանք իրենց այցի մանրամասները կներկայացնեն մոտ օրերս:
Պաշտոնական հաղորդագրությունում նշվում է՝ ծրագիրը նախապատրաստվել և կյանքի է կոչվել ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի համակարգմամբ և Հայաստանի, Արցախի ու Ադրբեջանի համապատասխան գերատեսչությունների ներգրավմամբ: Արտաքին գործերի նախարարությունն այլ մանրամասներ չի փոխանցում: Դեռ նախորդ շաբաթ ադրբեջանական «Թուրան» գործակալությունը հաղորդել էր, որ մարդասիրական միջոցառումներ իրականացնելու մասին պայմանավորվել էին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը գարնանը Վիեննայում կայացած հանդիպմանը։
Կասկածից վեր է, որ այս նախաձեռնությունը հակամարտության կողմերում միանշանակ գնահատականի չի արժանանալու՝ կլինեն ռացիոնալ արձագանքներ, նաև՝ քննադատություններ։
«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հումանիտար ծրագրերի արդյունավետությունը կողմերը կզգան միայն որոշ ժամանակ անց»,- այս մասին թերթերից մեկի հեռ զրույցում ասել է գերմանացի քաղաքական վերլուծաբան Սյուզան Ստյուարտը՝ անդրադառնալով ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացին և դրա շրջանակում ժողովրդական դիվանագիտության զարգացմանն ուղղված քայլերին։
ժողովրդական դիվանագիտությունը լավ է, երբ դա իսկապես հաջողվում է դնել շարունակական հունի վրա։ Այլ խոսքով՝ ժողովրդական դիվանագիտության գործիքակազմը չպետք է սահմանափակվի միայն լրագրողների փոխայցելություններով ու առավել ևս՝ չպետք է սահամանփակվել մեկանգամյա ակցիայով։ Խոսքն, այս պարագայում, հումանիտար նախաձեռնությունների ինստիտուցիոնալիզացիայի մասին է։
ԼՂ խնդրում հայկական ու ադրբեջանական կողմերն ունեն անհաղթահարելի անհամաձայնություններ ու համենայն դեպս՝ ակներև է, որ հակամարտության կարգավորումը քաղաքական ղեկավարության մակարդակում տեսանելի չէ՝ գոնե մոտ ապագայում։ Այս համատեքստում շատ կարևոր է խաղաղության օրակարգի ձևակերպումը, իսկ դա հնարավոր է, եթե կարգավորման գոևրծընթացին անուղղակիորեն մասնակից դարձվեն հասարակության ակտիվ խմբերը, որոնք, որպես կանոն, կաշկանդված չեն պետական ու քաղաքական օրակարգերով։ Նման մակարդակում երկխոսության կայացումը մեծապես կարող է չեզոքացնել պատերազմի ռիկսերը ու առնվազն նախադրյալներ ստեղծել հակամարտության կարգավորման այլընտրանքային հարթակների ստեղծման համար։
Մյուս կողմից՝ ժողովրդական դիվանագիտությունն արդյունավետ կարող է աշխատել, երբ հակամարտության մեջ ներքաշված երկրներում տեղի են ունենում ժողովրդավարական գործընթացներ, որոնք հանգեցնում են հասարակության սուբեկտության մեծացմանը։ Այս տեսանկյունից Հայաստանում ստեղծվել են բարենպաստ նախադրյալներ՝ թավշյա հեղափոխության հաղթանակից հետո, իսկ Ադրբեջանում հանրային կարծիքը շարոնակում է մնալ պաշտոնական քաղաքականության ու քարոզչության պատանդը ու այս պարագայում իրապես դժվար է գնահատել քաղաքացիական ակտիվ խմբերի ներկայացուցիչների փոխայցելությունների արդյունավետությունը։
Հիմա հարկավոր է գնահատել գործընթացի ռացիոնալ բաղադրիչը, սակայն առանց էյֆորիայի սպաել դրա երկարաժամկետ էֆեկտին կամ շոշափելի արդյունքների բացակայությանը։
