Խորհրդարանի 1999-ի ընտրություններից առաջ երկրում ստեղծվել էր վտանգավոր իրավիճակ։ Այլևս տեղին չէր խոսել իշխանության միասնականության մասին։
Վազգեն Սարգսյանը, որը ստանձնել էր ՀՀԿ առաջնորդությունը, ընտրություններին մասնակցում էր Կարեն Դեմիրճյանի ՀԺԿ-ի հետ՝ «Միասնություն» դաշինքով։ Սա հայ իրականության մեջ աննախադեպ դաշինք էր, որն այդ իրավիճակում լուծում էր մի քանի առանցքային խնդիր։
Նախ՝ այն ուշագրավ էր այն իմաստով, որ դաշինք էին կազմում իշխանության առանցքային գործիչներից մեկը ու ընդամենը մեկ տարի առաջ տեղի ունեցած նախագահական ընտրություններում ընդդիմության հիմնական թեկնածուն։ Ի դեպ, հենց այս փաստն էլ հուշում էր, որ Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանությունը կորցրել է միասնականությունը, ու այլևս հնարավոր չէր խոսել այն տանդեմի սուբյեկտության մասին, որն ընդամենը մեկ տարի առաջ իրականացրել էր իշխանափոխություն՝ նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին հարկադրելով հրաժարական։
Մյուս կարևոր հանգամանքն այն էր, որ «Միասնություն» դաշինքը յուրօրինակ քաղաքական-գաղափարական պլատֆորմ ուներ՝ իր մեջ ամփոփելով Հայաստանի վերջին 25 տարիների ձեռքբերումները։ Լուրջ հիմքեր էին ստեղծվում Հայաստանում դասական պահպանողական ուժի ձևավորման համար, մանավանդ որ Վազգեն Սարգսյանի ու Կարեն Դեմիրճյանի խարիզման նպաստում էր դրան։ Տանդեմի քաղաքական արդյունավետությունը նրան դարձնում էր ընտրական գործընթացի ֆավորիտ՝ ըստ էության, դուրս դնելով քաղաքական մրցակցությունից։ Մյուս բոլոր քաղաքական ուժերը հարկադրված էին պայքարել երկրորդ տեղի համար։
Սակայն շատ ավելի էական էր «Միասնություն» դաշինքի ընկալումը հասարակության կողմից ու քաղաքական այն համատեքստը, որտեղ կայանում էր Սարգսյան-Դեմիրճյան տանդեմը։ Հասարակությունը՝ նույնիսկ ենթագիտակցական մակարդակում, «Միասնությունը» համարում էր հայաստանակենտրոնության խորհրդանիշ ու քաղաքական գործիք, որի միջոցով իշխանությունից հնարավոր է հեռացնել այսպես կոչված՝ ղարաբաղյան կլանին։ Վստահաբար կարելի է պնդել, որ ընտրություններում «Միասնությունը» համոզիչ հաղթանակ տարավ ոչ միայն իր առաջնորդների բարձր վարկանիշի, այլ նաև այն բանի շնորհիվ, որ նրան քվե տվողներն անվստահություն էին հայտնում նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին։
1999-ի խորհրդարանական ընտրությունների մյուս առանձնահատկությունն այն էր, որ իշխանությունում տարբեր բևեռների առկայությունը փոխզսպումների որոշակի ստատուս-քվո էր ձևավորել, ինչը թույլ տվեց անցկացնել օրինակելի ընտրություններ, որոնց արդյունքներն ընդունվեցին հասարակության կողմից։
1998-ի իշխանափոխության մյուս առանցքային ֆիգուրանտները խորհրդարանական ընտրություններում գործում էին Վազգեն Սարգսյան-Կարեն Դեմիրճյան տանդեմի դեմ․ Քոչարյանն անթաքույց աջակցում էր ՀՅԴ-ին, Սերժ Սարգսյանը՝ ՕԵԿ-ին ու «Հզոր հայրենիքին», Սամվել Բաբայանը՝ «Իրավունք և միաբանություն» դաշինքին։ Այս բոլոր քաղաքական ուժերը՝ բացառությամբ ԱԺ-ում չհայտնված «Հզոր հայրենիքի», նոր խորհրդարանում հայտնվեցին քաղաքական փոքրամասնության կարգավիճակում, ինչը Ռոբերտ Քոչարյան-Սերժ Սարգսյան-Սամվել Բաբայանի եռյակի քաղաքական ֆիասկոյի դրսևորում էր։
«Միասնություն» դաշինքի համոզիչ հաղթանակը ենթադրում էր 1998-ի նախագահական ընտրությունների քաղաքական հետևանքների չեղարկում, այլ խոսքով՝ ճանապարհ էր հարթվել Ռոբերտ Քոչարյանի հեռացման համար, որը, իր իսկ խոստովանությամբ, հայտնվել էր «անգլիական թագուհու» կարգավիճակում։
Վարչապետի պաշտոնում նշանակված Վազգեն Սարգսյանն ուժեղ անհատականություն էր և հետընտրական շրջանում նրան որոշակիորեն խանգարեց քաղաքական ինքնավստահությունը, որը բնորոշ է խարիզմատիկ առաջնորդներին։ Սարգսյանն, ըստ ամենայնի, որոշել էր փուլային տարբերակով լուծել իշխանության հարցը և իր կառավարությունում հանդուրժեց Սերժ Սարգսյանի, Ռոբերտ Քոչարյանի շրջապատում գտնվող այլ գործիչների ներկայությունը։ Սերժ Սարգսյանը, իհարկե, կորցրեց սուպերնախարարի կարգավիճակը, սակայն պահպանեց ԱԱ նախարարի պաշտոնը։
Վստահաբար, Վազգեն Սարգսյանը սայթաքեց, այս դեպքում՝ ճակատագրորեն։ Նա «Միասնություն» դաշինքի համոզիչ հաղթանակը կապիտալիզացնելու փոխարեն՝ իր կառավարությունն, ըստ էության, ականապատեց Քոչարյանի մի քանի ներկայացուցիչներով։
Ղարաբաղյան կլանը կապիտուլացվելու փոխարեն՝ վերադասավորվելու ու ռևանշի հնարավորություն ունեցավ, մանավանդ որ Մոսկվայում ոգևորված չէին Վազգեն Սարգսյան-Կարեն Դեմիրճյան առանցքով ուժեղ իշխանության ձևավորման հեռանակարով։
Հասունանում էր աննախադեպ ոճրագործությունը, որը, սակայն, գալիս էր խմբագրելու 1999-ի խորհրդարանական լեգիտիմ ընտրությունների արդյունքները։
