Սեպտեմբերի 2-ին Բաքվում կմեկնարկեն Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Վրաստանի մասնակցությամբ եռակողմ հրամանատարաշտաբային զորավարժություններ, որոնց, այսպես ասած, սցենարային շեշտադրումը տարածաշրջանային տնտեսական նախագծերի պաշտպանությունն է:
Եռակողմ պաշտպանական ֆորմատը ձևավորվել է դեռևս տարիներ առաջ, բայց առաջին անգամ արտահայտվելու է համատեղ զորավարժությամբ: Մինչ այդ տեղի էին ունենում պաշտպանության նախարարների եռակողմ հանդիպումներ, և դրանցից վերջինի ընթացքում, որ մի քանի ամիս առաջ տեղի ունեցավ ադրբեջանական Գաբալայում, Վրաստանին հրավիրեցին համատեղ զորավարժության: Ի դեպ, այդ հրավերը գործնականում զուգորդվեց ռուս-վրացական հայտնի կոնֆլիկտի բռնկմանը, թեև զուգահեռ կար նաև Դավիթ Գարեջիի վանական համալիրի շուրջ վրաց-ադրբեջանական սրացում, ինչը, սակայն, որոշակիորեն անուշադրության մատնվեց և հետին պլան մղվեց ռուս-վրացական կոնֆլիկտի պատճառով:
Բաքվում սեպտեմբերի 2-ին մեկնարկող եռակողմ զորավարժությունը լինելու է վրացա-ադրբեջանա-թուրքական եռակողմ ֆորմատի նո՞ր մակարդակ, թե՞ առանձին դրսևորում: Բանն այն է, որ գրեթե զուգահեռ տեղի է ունենալու Պուտինի և Էրդողանի հանդիպումը, որտեղ ՌԴ նախագահը Թուրքիայի նախագահին է ներկայացնելու ռուսական Սու 57 կործանիչը, հավանաբար գնման առաջարկի համատեքստում՝ C 400-ների պատճառով ամերիկյան պատժամիջոցի հետևանքով ԱՄՆ F35 կործանիչներից զրկվելու դիմաց: Ռուս-թուրքական ծավալվող ռազմատեխնիկական գործակցության ֆոնին թուրք-վրացա-ադրբեջանական եռակողմ ֆորմատի ծավալումը ստացվում է բավական հակասական, որովհետև ակնառու է, որ եռակողմ այդ ֆորմատը ինչ-որ իմաստով հակառուսական ֆորմատ է:
Մյուս կողմից, սակայն, սա թվացյալ հակառուսական է, քանի որ իրականում սա Վրաստանն աքցանի մեջ առնելու թուրք-ադրբեջանական ռազմավարության մաս է՝ թերևս հարկ եղած դեպքում Վրաստանն ինչ-որ մասով Ռուսաստանին թանկ վաճառելու ակնկալիքով: Իհարկե՝ վաճառելու ոչ ամբողջությամբ, քանի որ Վրաստանի տարածքով ադրբեջանա-թուրքական կապն իհարկե Թուրքիայի և Բաքվի ռազմավարական նպատակ և թիրախ է, որին փորձում են հասնել «փափուկ ուժի» ռազմավարությամբ:
Այս պրոցեսներն ահռելի մարտահրավեր են պարունակում Հայաստանի համար: Ընդ որում, հատկանշական է եռակողմ վարժանքի սցենարը՝ տնտեսական նախագծերի պաշտպանություն, որի տակ բնականաբար առաջին հերթին դիտարկվում են նավթամուղներն ու գազամուղները: Ենթադրվում է, որ հավանական ռազմագործողությունների դեպքում դրանք պետք է լինեն հայկական կողմի թիրախ: Ըստ այդմ, Վրաստանն այդ սցենարով փորձ է արվում հակադրել Երևանին: Դա կլինի ճակատագրական առաջին հերթին՝ Թբիլիսիի համար: Որովհետև թուրք-ադրբեջանական աքցանի դեմ Երևանը Թբիլիսիի բնական և բացառիկ դաշնակիցն է: Ընդ որում, դաշնակից, որի միջոցով հնարավոր է միջնորդավորված աշխատանք կատարել Ռուսաստանի հետ:
Այդ մոդուլը ողջունելի կլինի նաև Արևմուտքում, քանի որ այդ կերպ մի կողմից՝ կապահովվի Վրաստանի անվտանգության հարցում թուրք-ադրբեջանական աքցանի զսպումը, մյուս կողմից՝ Արևմուտքի համար հարկ չի լինի դա անել անմիջական ուղիղ միջամտությամբ, այլ խնդիրը կլուծվի ռեգիոնալ դասավորության մեջ առկա շահերի համադրման կամ այլ կերպ ասած՝ բնական ճանապարհով:
Երևանն այստեղ ունի Հայաստան-Վրաստան-Արևմուտք-Ռուսաստան շահերի յուրօրինակ «հաբ»-ի հնարավորություն և դեր, ու անհրաժեշտ է ինտենսիվացնել աշխատանքն այդ ուղղությամբ:
