Տարիներ առաջ՝ օգոստոսի 23-ին, Խորհրդային Հայաստանի քաղաքացիները պատմական որոշում կայացրին և ընտրեցին անկախությունը, իբրև միակ հնարավոր կարգավիճակ և հետագա զարգացման միակ ճանապարհ։ Շուրջ մեկ տարի անց տեղի ունեցավ անկախության հանրաքվե, որի արդյունքում ձևավորվեց Հայաստանի երրորդ Հանրապետությունը։
Պատմության հիմնական դասն այն է, որ, որպես կանոն, պատմությունից դասեր չեն քաղում։ Որքանո՞վ է Հայաստանի երրորդ Հանրապետությունը դասեր քաղել նախորդ երկու հանրապետությունների սխալներից․ «Առաջին լրատվական»-ի հարցին արձակագիր Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանը պատասխանեց․ «Շատ գեղեցիկ հարցադրում է։ Ես պետք է նշեմ, որ, իմ տպավորությամբ, մեզանում չափից շատ է հակումը համեմատվել անցյալի հետ։ Մինչդեռ, պատմությունը և մարդկանց կյանքը ունի մի հատկություն, որ երբեք նույնությամբ չի կրկնվում նախորդը։ Այդ առումով, ինձ թվում է, որ շատ հղումներ դեպի անցյալը, մանավանդ հին անցյալը, քողարկում է այն խնդիրները, որոնք ժամանակակից աշխարհում կան։ Դա մարդկային մտածողության որոշակի տեսակ է, որը համարում է, որ աշխարհում ոչինչ չի փոխվում։
Հիմա էլ, օրինակ, Ռուսաստանում քաղաքական վերնախավի մոտ շատ տարածված է այդ միտքը․ ինչպիսին եղել է Ռուսաստանը դարեր շարունակ, այդպիսին էլ այն պետք է մնա։ Մեզանում էլ երբեմն այդպիսի զուգահեռներ են անցկացնում։ Մարդիկ, որոնք տափակ ռեալ պոլիտիկի մակարդակով են մոտենում հարցերին, միշտ համարում են, որ հին անցյալը դասեր ունի տալու ներկային, որովհետև կրկնվում է նույնությամբ։
Մինչդեռ, իմ կարծիքով՝ աշխարհում կա մի հասկացություն, ինչպիսին պրոգրեսն է՝ առաջընթաց, զարգացում։ Եվ ես չեմ կարող համարել, որ ռադիո և հեռուստատեսություն ունեցող անցյալը նման էր այն անցյալին, երբ չկար ռադիո և հեռուստատեսություն։
Հանրաքվե կազմակերպող ներկան ու անցյալը նման են թագավորներ ունեցող անցյալին։ Ինձ թվում է՝ այդ փոփոխությունները խորքային են։ Սակայն շատ կարևոր եմ համարում 20-րդ դարի հետազոտությունը, որովհետև շատ խնդիրներ ոչ թե նույնությամբ կրկնվում են, այլ այսօրվա շատ խնդիրներ ծնվել են այդ ժամանակաշրջանում»։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
