Օգոստոսի 8-ին լրացավ ռուս-վրացական հնգօրյա պատերազմի 11-րդ տարին: 2008 թվականի օգոստոսին Հարավային Օսիայի շուրջ հակամարտությունը վերաճեց հնգօրյա զինված դիմակայության՝ Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև։ Վրաստանի վարկածով՝ Ռուսաստանը նախապես պատրաստվում էր զորքեր մտցնել ինքնավարության տարածք, և վրացական բանակը դիմել է պատասխան գործողությունների։
Հնգօրյա պատերազմից հետո Ռուսաստանը ճանաչեց Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անկախությունը, Մոսկվայի և Թբիլիսիի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները խզվեցին: Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ 5 օր տևած ռազմական գործողությունների հետևանքով ռուսական կողմն ունեցել է 365, վրացական կողմը՝ 412 զոհ: Զոհվել են նաև 67 ռուս խաղաղապահներ: Հարավային Օսիայի տարածքում գտնվող վրացական գյուղերի մոտ 80 հազար բնակիչներ լքել են տներն ու համալրել փախստականների և բռնի տեղահանվածների շարքերը:
Պաշտոնական Թբիլիսին հաղորդագրություն է տարածել՝ նշելով, որ ռազմական ագրեսիան 11 տարի առաջ իրականացվել է՝ ամբողջովին անտեսելով միջազգային իրավունքի հիմնարար նորմերը: «Դա փորձ էր ուժի միջոցով փոխել ինքնիշխան պետության սահմանները, ինչը լուրջ սպառնալիք է տարածաշրջանային անվտանգության համակարգին և եվրոպական անվտանգությանն ընդհանրապես», – հայտարարել է Վրաստանի արտգործնախարարությունը՝ նշելով, որ Ռուսաստանը մինչև հիմա չի կատարում Եվրամիության օժանդակությամբ 2008-ի օգոստոսի 12-ին ձեռք բերված հրադադարի համաձայնագրի դրույթները՝ շարունակելով խախտել միջազգային պարտավորությունները»:
ՄԱՀՀԻ փորձագետ Արմեն Վարդանյանի կարծիքով՝ հայկական կողմի դիրքորոշումը հավասարակշռված է եղել այդ ժամանակ, և Հայաստանն արել է այն, ինչ պետք է աներ. «Հայաստանը սխալ դիրքորոշում չի ունեցել, նման պայմաններում կողմերից որևէ մեկին չէր կարող աջակցել։
Ռուսաստանը մեր ռազմավարական դաշնակիցն էր, իսկ Վրաստանը՝ բարեկամ երկիր, որտեղով անցնում են մեր ռազմավարական նշանակություն ունեցող կոմունիկացիաները։ Բնականաբար, Հայաստանը պետք է չեզոք դիրքորոշում որդեգրեր»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց նա։
Վարդանյանի դիտարկմամբ՝ ռուս-վրացական պատերազմը անդրադարձ է ունեցել նաև Հայաստանի վրա. «Հայաստանում էլ վերջապես հասկացան, թե ինչքան խոցելի է մեր երկիրը։ Երկու կողմից շրջապատված լինելով Հայաստանի նկատմամբ թշնամական տրամադրություն ունեցող երկրներով՝ Վրաստանում տեղի ունենալիք իրադարձությունների պատճառով Հայաստանը հայտնվում էր կատարյալ մեկուսացման մեջ։ Պատահական չէ, որ օրերս Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը հայտարարեց, որ 2008 թվականի վրաց-ռուսական պատերազմը Հայաստանի համար ավելի մեծ խնդիրներ առաջացրեց, քան 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմը։ Իսկ տարածաշրջանային առումով՝ այս պատերազմից հետո Վրաստանն ավելի արագացրեց իր ձգտումները դեպի արևմուտք՝ ԵՄ և ՆԱՏՕ, շարունակում է իր քայլերն այս ուղղությամաբ առ այսօր»:
Ըստ փորձագետի՝ այսօր այդ պատերազմի հետևանքները վերացած են, բայց Վրաստանում կա մի կարծիք, որ Հայաստանից այդ ժամանակ մեկ ռազմական թռիչք է եղել՝ Գյումրու ռուսական ռազմաբազայից. «Եվ այստեղ հասարակական տրամադրությունների առումով որոշակի նեգատիվ բացասական վերաբերմունք կա, ես դրան ականատես եմ եղել Վրաստանում, երբ ինձ հարցադրումներ արեցին, որ այդպիսի թռիչք է եղել։ Բայց լայն առումով կարելի է ասել, որ այդ պատերազմի հետևանքները վերացած են, պարզապես դրանից համապատասխան դասեր պետք է քաղել»։
Վարդանյանի խոսքով՝ Հայաստանը պետք է փորձի դիվերսիֆիկացնել արտաքին աշխարհի հետ կապող ուղիները: «Իհարկե, այս առումով պետք է շարունակենք փորձել կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ, հայ-թուրքական սահմանը բացել՝ որպես այլընտրանք վրացականին։
Բոլորս էլ հասկանում ենք, որ դա չափազանց բարդ խնդիր է, և դրա լուծումն այնքան էլ հեշտ չի լինի, բայց որ քայլեր պետք է արվեն՝ միանշանակ է, որովհետև Հայաստանը բոլոր առումներով կախված է լինում Վրաստանից։ Ցանկացած անկայուն վիճակ Վրաստանում ուղղակիորեն շատ մեծ ազդեցություն է ունենում Հայաստանի վրա, ուստի կոմունիկացիոն ճանապարհները պետք է դիվերսիֆիկացնել»,- կարծիք հայտնեց փորձագետը:
Մեր զրուցակիցը նշեց՝ Հայաստանով որ ուժն էլ գա իշխանության, պետք է բացարձակ չեզոք դիրք ունենա և այդ հարաբերությունների վատթարացման ժամանակ որևէ կողմին չպաշտպանի. «Սա միակ ռացիոնալ, ադեկվատ որոշումն է. կա՛մ չեզեք լինել, կա՛մ միջնորդ լինել այդ երկու երկրների հարաբերությունների լավացման հարցում։ Իսկ պաշտպանել որևէ կողմին՝ ուղղակի ճակատագրական կարող է լինել, վստահ եմ՝ որևէ իշխանություն այդ քայլին չի գնա»:
