ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախումբը տարածել է տեղեկություն այն մասին, թե մտահոգիչ ազդակ է ստացել, որ ամերիկյան վարչակազմը մտադիր է երկու ամսվա ընթացքում դադարեցնել Արցախին տրվող ֆինանսական օգնությունը, որը նախնական հաստատման էր արժանացել 2020 թվականի ֆինանսական պլանով: Թե հատկապես որն է այդ մտահոգիչ տեղեկության աղբյուրը, Հայ դատի գրասենյակը չի մանրամասնել: Խոսքն Արցախին ԱՄՆ ՄԶԳ խողովակով տրամադրվելիք մարդասիրական օգնության մասին է, որը ծառայում է տարբեր մարդասիրական նպատակների, հիմնականում մարդասիրական ականազերծման:
Հայ դատի հանձնախումբը հայտարարել է ֆինանսավորումը պահպանելու նպատակով արշավ սկսելու մասին: Ընդհանուր նկարագրով, իրավիճակը կրկնվում է արդեն որերորդ անգամ, երբ ԱՄՆ վարչակազմը որոշակի դժկամություն է հայտնում Արցախին մարդասիրական օգնություն հատկացնելու առումով: Սրանով հանդերձ, ԱՄՆ-ը այս տարիների ընթացքում եղել է միակ օտարերկրյա պետությունը, որը գրեթե ամենամյա հատկացումներ է արել Արցախին՝ չճանաչված հանրապետությանը: Իհարկե այդ հատկացումներն արվում են ոչ թե պետական բյուջեին, այլ մարդասիրական ծրագրերի միջոցով: Այդուհանդերձ, այն, որ դրանք կան, արդեն իսկ խոսուն նաև քաղաքական հանգամանք է, որը միշտ դիսկոմֆորտ է պատճառել Բաքվին: Միևնույն ժամանակ, պետք է նկատել, որ վերջին տարիներին այդ կայուն ամենամյա ֆինանսավորումը խափանվել է, և առաջին անգամ չէ, որ առաջանում է այդպիսի խնդիր: Այդպիսի խնդիրներ առաջացել են նաև տարիներ առաջ, եղել են տարիներ, որ մարդասիրական օգնություն Արցախը չի ստացել: Սա, իհարկե, չի կարող նոր իրավիճակում մխիթարություն լինել: Հետևաբար պետք է աշխատել հնարավորինս արդյունավետ և օպերատիվ: Մյուս կողմից, այս ֆոնին առկա են նաև Արցախի մասին ԱՄՆ Կոնգրեսի երկու բանաձևերը, որ ընդունվել էին օրերս, և որոնք Ամերիկայի հայկական կոմիտեն գնահատել էր աննախադեպ 1998 թվականից ի վեր:
Այս իմաստով ակնառու է, որ հայ-ամերիկյան գործակցության դիապազոնը բավականին լայն է, և Արցախի առումով էլ չափանիշներն ու նշաձողերը բազմազան են: Ըստ այդմ՝ չեն կարող միարժեք գնահատականներ լինել այդ առումով՝ հիմնված լինելով միայն մարդասիրական օգնության հանգամանքի պարամետրի վրա: Կրկնենք՝ սա չի նշանակում, որ պետք չէ աշխատել դրա կայուն պահպանման ուղղությամբ, սակայն պետք չէ այդ կետը դարձնել հայ-ամերիկյան հարաբերության ծանրության կենտրոն ընդհուպ նաև Արցախյան հարցում: Որովհետև հայ-ամերիկյան հարաբերությունն այդ հարցում ունի շատ ավելի լուրջ և խորքային շերտեր, և այստեղ առանցքայինը, անշուշտ, աշխատանքն է հրադադարի պահպանման մեխանիզմների կամ, այսպես ասած, Վիեննայի օրակարգի ուղղությամբ, որը գործնականում, իբրև օրակարգային հարց, թե՛ ռազմաքաղաքական, թե՛ մարդասիրական օգնության գործոն է:
Ընդհանրապես, այդ իմաստով հայ-ամերիկյան հարաբերության կառուցվածքը թե՛ ընդհանրապես, թե՛ Արցախյան հարցում ունի էական վերանայումների անհրաժեշտություն, և հայ-ամերիկյան ռազմավարական երկխոսության ձևաչափը, որ մեկնարկեց ամիսներ առաջ Երևանում, պետք է լուծման գլխավոր հարց դիտարկի հենց այդ վերանայումը:
Հայ-ամերիկան հարաբերությունը գործնականում չափից դուրս կենտրոնացված է ֆինանսական տարաբնույթ օգնությունների ծավալների վրա: Ժամանակակից աշխարհում դրան, անշուշտ, քաղաքականության ցուցիչներից են, սակայն այդ ցուցիչներից մեկն են միայն: Ընդ որում՝ մեր դեպքում ակնառու է, որ հայ-ամերիկյան առումով դրանք եղել են ավելի շատ խաբկանք, քան ցուցիչ, որովհետև գործնականում որևէ կերպ չեն նպաստել Հայաստանի ռեգիոնալ-քաղաքական խնդիրների խորքային լուծումներին կամ դրանց նախադրյալների ձևավորմանը: Որովհետև Հայաստանի նախկին իշխող համակարգին փողից բացի ավելին չի էլ հետաքրքրել: Այդ իմաստով հատկանշական է նաև, որ հենց այդ շեշտադրումով և նշաձողերով չափումներով է ներկայիս հարցը դիտարկվում այդ համակարգին հարող տեղեկատվա-քարոզչական տիրույթում:
