Վենետիկի հանձնաժողովի փաստաթուղթը Հայաստանում հարուցել է բուռն քննարկումներ։ Նախկին իշխանության ներկայացուցիչներն այն ակնհայտորեն օգտագործում են մանիպուլյատիվ նպատակներով՝ ըստ էության կասկածի տակ դնելով դատական ռեֆորմի անհրաժեշտությունը։
Փաստաթուղթն, իհարկե, միանգամայն այլ բանի մասին է, ու դատական համակարգի ճգնաժամն առնվազն կասկածի տակ չի դրվում, այլ խնդիր է, որ վեթինգը չի համարվում ճգնաժամի հաղթահարման միակ լուծում։ Դժվարանում եմ միանշանակ պնդել, թե վեթինգի հարցում ինչու է նման դիրքորոշում որդեգրել հեղինակավոր հանձնաժողովը։
Պատճառները կարող են բազմաշերտ լինել։ Օրինակ՝ Վենետիկում կարող են հիասթափված լինել միջազգային փորձից, մասնավորապես Ալբանիայում վեթինգն ամենևին էլ արդյունավետ արդյունքներ չի ունեցել. մի կողմից՝ արձանագրվեցին քաղաքական միջամտության փաստեր, մյուս կողմից՝ դատական համակարգում առաջացավ ճգնաժամ, ինչի հետևանքով գործերը կուտակվեցին՝ դառնալով իրավական ճգնաժամի ու խառնաշփոթի պատճառ։
Վեթինգի իրականացման ընթացքում բովանդակային բաղադրիչից ոչ պակաս կարևոր են, այսպես կոչված, ֆորմալիստական կողմը, ընթացակարգերը։ Ըստ այդմ՝ Վենետիկում գուցե հիասթափվել են այն հանգամանքից, որ Նիկոլ Փաշինյանը գործընթացի մեկնարկը տվեց դատարանների շենքերի մուտքերի արգելափակումից, որը կարող է ընկալվել որպես գործադիր իշխանության ճնշում դատարանների վրա։ Այս ընթացքում Փաշինյանի թիմը «հանճարեղ» մի քանի այլ սխալներ էլ թույլ տվեց, մասնավորապես՝ վեթինգի շուրջ համախոհություն չձևավորվեց անգամ խորհրդարանում, էլ չեմ ասում՝ հասարակական լայն համաձայնության մասին։ Մինչ խորհրդարանական մեծամասնության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը մի քանի անգամ հրապարակայնացրեց, որ ԲԴԽ-ն է իրականացնելու վեթինգը, դատավորների ժողովն իր կազմից ԲԴԽ այնպիսի անդամներ ընտրեց, որոնք ավելի խոցելի դարձրին այս կառույցի հեղինակությունը։ Այս փաստերը չէին կարող չվրիպել Վենետիկի հանձնաժողովի ուշադրությունից։
Իհարկե, տեսականորեն չբացառենք, որ Վենետիկի հանձնաժողովի դիրքորոշման վրա կարող էին ազդեցություն գործել Հայաստանի հին համակարգի ներկայացուցիչները, որոնք արդեն ապացուցել են, որ օտար մայրաքաղաքներում «խաչակրաց պատերազմ» են վարում հեղափոխության, երկրի դեմ։
Այսքանով հանդերձ՝ տարակուսելի է հանձնաժողովի այն հայտարարությունը, որ իշխանությունները համաձայնել են, որ վեթինգ հարկավոր չէ: Այն հակասության մեջ է վարչապետի կողմից հնչեցված հայտարարության հետ՝ վեթինգ կատարելու անհրաժեշտության մասին: Եթե հանձնաժողովի պնդումը ճիշտ է, ապա գործ ունենք Հայաստանի իշխանության ոչ հետևողական դիրքորոշման հետ, որը, ցավոք, արտահայտվել է բազմաթիվ հարցերում։
Վենետիկի հանձնաժողովը պարտավոր է հաշվի նստել Հայաստանի ժողովրդի կամարտահայտության, հեղափոխության արդյունքների հետ։ Բայց դրա համար անհրաժեշտ է, որ Հայաստանի կառավարությունը կարողանա ֆորմալիզացնել մեր հասարակության կոնսոլիդացիան։ Այլ խոսքով՝ ոչ թե Վենետիկի հանձնաժողովի հորդորով պետք է հրաժարվել վեթինգից, այլ նույնիսկ ավելի տոտալ վեթինգ իրականացնել՝ դրա շուրջ երկրի ներսում ապահովելով համախոհության ավելի բարձր մակարդակ։
Նիկոլ Փաշինյանն այլընտրանք չունի, եթե ուզում է, որ միջազգային կառույցները հաշվի նստեն մեր հասարակության, նրա ձևավորած օրակարգի հետ։
