ՌԴ նախագահ Պուտինը Պետդումային է ներկայացրել ՀԱՊԿ-ում դիտորդի կարգավիճակի վերաբերյալ օրենսդրական փաթեթը, որը ենթադրում է կազմակերպության նկատմամբ հետաքրքրության դեպքում դիտորդի կարգավիճակի սահմանում՝ ՀԱՊԿ Խորհրդի հավանությամբ: Այդ օրենսդրական փաթեթի մշակման մասին հայտնի էր վաղուց, իսկ ՌԴ արտգործնախարար Լավրովն էլ մի առիթով հայտարարել էր, որ հարցը քննարկվել է նաև ՀԱՊԿ շրջանակում:
Ինչ տեսակետ ունեն ՀԱՊԿ անդամները այդ նախաձեռնության վերաբերյալ՝ հստակ պարզ չէ: Հատկապես խոսքը Հայաստանի մասին է, քանի որ կան տարբեր գնահատականներ առ այն, որ դիտորդի կարգավիճակի սահմանումը Ադրբեջանի և Թուրքիայի համար է: Համենայնդեպս, իրավիճակի վերլուծության և եզրահանգումների զգալի մեծամասնությունը բերում է դրան, որ ՀԱՊԿ հանդեպ հետաքրքրություն կարող են ցուցաբերել Անկարան և Բաքուն՝ զգալիորեն ընդհանուր և միաժամանակ նաև որոշակիորեն տարբեր շարժառիթներով: Դրանք իհարկե մանրամասն քննարկման առիթ են, նաև դրանց իրատեսականությունը, սակայն նաև ակնառու է, որ Բաքուն, օրինակ, տարբեր մակարդակներում մի քանի անգամ շոշափել է ՀԱՊԿ հանդեպ հետաքրքրության հարցը՝ արցախյան հարցի ադրբեջանանպաստ դիրքորոշման համատեքստում: Այսինքն՝ «բանաձևը» պարզ է՝ Ռուսաստանն ու ՀԱՊԿ մյուս անդամները Հայաստանին ճնշում են տարածքները հանձնելու հարցում, դրա դիմաց Բաքուն համալրում է ՀԱՊԿ-ը:
Գայթակղիչ է դա Ռուսաստանի համար, թե ոչ՝ սա էլ իհարկե միարժեք հարց չէ: Բայց որ Մոսկվան դեմ չէ ինքն էլ խաղալ այդ խաղը՝ աներկբա է, և դրա մասին է վկայում Պուտինի նախաձեռնությունը:
Ամբողջ հարցն այն է, թե Հայաստանն ինչպես կարող է հավանություն տալ Թուրքիայի և Ադրբեջանի անգամ դիտորդությանը՝ մենք չենք խոսում առավել ևս անդամության մասին: Այստեղ արդեն չափազանց դժվար է գտնել Հայաստանի շահից ու անվտանգությունից բխող որևէ սխեմա, որի մեջ կարող է տեղավորվել՝ ողջախոհության շրջանակում իհարկե, Ադրբեջանի կամ Թուրքիայի դիտորդությանը հավանություն տալու Երևանի որևէ քայլ:
Ըստ այդմ՝ եթե Պուտինի նախաձեռնությունը Բաքվի կամ Անկարայի համար է, ապա առնվազն հարց է առաջանում, թե նա ինչ է մտածում Երևանի դիրքորոշման մասին: Եթե այդ դիրքորոշումը շրջանցվելու է, ապա սա ուղղակի կնշանակի, որ Երևանը դուրս են թողնում ՀԱՊԿ-ից, և սա կլինի ուղղակի սկանդալային զարգացում: Կա՞ այդպիսի հնարավորություն:
Այն, որ ՀԱՊԿ-ն անկաշկանդ արհամարհել է Հայաստանի շահը՝ նորություն չէ, բայց դա արդեն բացարձակապես այլ մակարդակ կարող է լինել, եթե դիտորդի կարգավիճակը որոշվի առանց բոլոր անդամների հավանության: Կա՞ արդյոք երրորդ տարբերակ, որ Պուտինի նախաձեռնությունը «պրոֆիլակտիկայի» համար է, ոչ թե կոնկրետ որևէ պետության: Այստեղ իհարկե հարց է, թե էլ ո՞ւմ կարող է հետաքրքրել ՀԱՊԿ-ը:
Մյուս կողմից՝ տեսականում պետք չէ բացառել նաև իրադարձությունների այնպիսի զարգացում, որը կպարունակի բոլորովին այլ կոնֆիգուրացիա, այդ թվում՝ Հայաստանի համար հնարավորությամբ: Համենայնդեպս արձանագրենք, որ թավշյա հեղափոխությունից հետո Հայաստանն էլ իր հերթին է շատ հստակ դրել խնդիրը, որ ՀԱՊԿ-ում պետք է հաշվի առնվեն բոլորի, այսինքն՝ նաև Հայաստանի շահերը:
Լուսանկարը՝ Armeniasputnik-ի