Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը, մեկնելով Արցախ և հանդիպելով Արցախի նախագահի ու արտգործնախարարի հետ, լրագրողների հետ ճեպազրույցում հայտարարել է, որ իր կարևոր նպատակն է Արցախի իշխանության մոտ առաջացնել բանակցային գործընթացի նկատմամբ սեփականության զգացում: Նախարար Մնացականյանը շոշափում է կարևոր հանգամանք, երբ խոսվում է բանակցային գործընթացում Ստեփանակերտի ներգրավվածության աներկբայության և անառարկելի անհրաժեշտության մասին:
Խնդիրն այն է, որ տարիներ շարունակ բանակցային գործընթացից դուրսմղվածությունը իր ոչ միայն դիվանագիտական-քաղաքական, այլ նաև հոգեբանական հետքն է թողել Արցախի իշխանության վրա: Սա մոտավորապես կարող ենք դիտարկել վանդակում փակված կենդանու օրինակով, երբ ազատության, բնության մեջ հայտնվելու դեպքում նա այդուհանդերձ չի կարողանում օգտվել այդ ազատությունից, քանի որ պարփակվել է վանդակի սահմանների մեջ և դրա շրջանակում է կարծրացել նրա թե՛ ֆիզիկական կարողությունների շրջանակը, թե՛ նաև պատկերացումներն ու բնազդը: Համեմատությունն անշուշտ խիստ պայմանական է, քանի որ մենք գործ ունենք բացարձակապես այլ հարթության և սուբյեկտների հետ:
Բայց, այդուհանդերձ, ավելի քան երկու տասնամյակ հեռու լինելով անմիջական բանակցային գործընթացից, դրա ընթացիկ տրամաբանությունից և, այսպես ասած, ժամանակ առ ժամանակ առնչվելով համանախագահների և Հայաստանի իշխանության հետ՝ Արցախի իշխանությունը գործնականում օբյեկտիվորեն կտրվել է քաղաքական գործընթացից և հայտնվել որոշակի «վանդակային» իրողության մեջ: Իսկ քաղաքական, դիվանագիտական զարգացումներում դա բավականին կարևոր հանգամանք է:
Խնդիրն այն է, որ գործընթացին Ստեփանակերտի ներգրավվածություն ասվածը ամենևին չպետք է պատկերացնել կամ չափել նրանով, թե արդյո՞ք Արցախի իշխանությունը նստում է սեղանի շուրջ, և դա ընդունում են Բաքուն ու համանախագահները: Ի վերջո, խնդիրը նաև այն է, թե արդյո՞ք Արցախի իշխանությունը սկսում է ինքն էլ մասնակցել օրակարգի, իրողությունների ձևավորմանը, այսպես ասած, արտաբանակցային միջավայրում, այդ սեղանից կամ սենյակից դուրս: Վերջին հաշվով բոլորի համար է պարզ, որ սենյակում չէ, որ որոշվում է ինչ-որ բան, այլ դրանից դուրս ձևավորվող իրողություններում: Ըստ այդմ՝ Արցախի ներգրավում ասվածը, բացի սենյակում, սեղանին նոմինալ ներկայությունից, ենթադրում է նաև գործընթացում բովանդակային, գաղափարական, օրակարգային, այսպես ասած՝ «ռեալ պոլիտիկ» ներկայության խնդիր, կամ ինչպես ձևակերպում է Երևանը արտգործնախարարի շուրթերով՝ «սեփականության զգացում»: Այն, ինչ Արցախը գործնականում ունեցել է մինչև 1990-ականների կես, երբ աստիճանաբար սկսեց հայտնվել Երևանի ստվերում:
Այժմ պետք է դուրս բերել ստվերից՝ բանակցային սեղանին մոտ բերելու գործում հաջողություն ակնկալելու համար: Միաժամանակ, ստվերից դուրս բերել ամենևին չպետք է նշանակի դուրս գալ Երևանի դեմ: Դա պետք է նշանակի սուբյեկտային պատասխանատվություն միջազգային հանրության հետ հարաբերության իմաստով:
