«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցը Արտակարգ եւ լիազոր դեսպան, Արցախի ԱԳ նախկին նախարար Արման Մելիքյանն է։
–Պարոն Մելիքյան, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը հայտարարություն է տարածել, նշելով, թե կողմերի խնդրանքով համանախագահները կոնկրետ առաջարկներ են ներկայացրել կարգավորման գործընթացի հաջորդ քայլերի, այդ թվում և հումանիտար ու անվտանգության միջոցների վերաբերյալ: Այս փուլում ինչպե՞ս եք գնահատում Մինսկի խմբի հայտարարությունը։
-Առայժմ տեսանելի է միայն այն, որ բանակցությունները շարունակում են ընթանալ Բաքու-Երևան ձևաչափով, իսկ դրանց բուն օրակարգի վերաբերյալ փոփոխություններ ևս չկան: Այսինք, առայժմ ամեն ինչ դեռ շարունակվում է Մադրիդյան սկզբունքներին համահունչ և այդ տեսանկյունից ադրբեջանական կողմի հրճվանքն ու անհամբերությունը միանգամայն հասկանալի է: Պաշտոնական Երևանն իր բանակցային հռետորաբանությունում ընդհանրապես չի կիրառում Արցախի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության պաշտպանության ու երաշխավորման անհրաժեշտության թեզը, ինչը նշանակում է, որ տարածքային սակարկությունների համար դուռը մեր բանակցողները շարունակում են բաց պահել: Հավանաբար առայժմ միջնորդներն ու պաշտոնական Բաքուն ձգտում են ժամանակ ձգել, որպեսզի ժամանակի մեջ մոռացվեն եռակողմ բանակցային ձևաչափին վերադառնալու անհրաժեշտության մասին վարչապետ Փաշինյանի երբեմնի պահանջները:
-Ի՞նչ կոնկրետ առաջարկներ պետք է ներկայացնի Մինսկի խումբը կարգավորման գործընթացում առաջընթացի հասնելու համար։
-Միակ առաջարկը, որի միջոցով համանախագահներն իրոք կնպաստեն ամուր ու տևական խաղաղության հաստատման գործին այն կլինի, որ առարկայական երկխոսություն սկսվի պաշտոնական Բաքվի ու Ստեփանակերտի միջև և օրակարգային դառնան Ադրբեջանի կողմից Արցախի Հանրապետության ճանաչման, նրանց միջպետական սահմանազատման և Ադրբեջանում իրականացված էթնիկ զտումների ու Արցախի Հանրապետության դեմ սանձազերծված պատերազմի հետևանքների վերացման հետ կապված խնդիրները: Մի շարք խնդիրների շուրջ էլ պետք է առանձին բանակցեն Բաքուն ու Երևանը, բայց սա առանձին ձևաչափ է ու իրական խաղաղ կարգավորման գործընթացի երկրորդ փուլով լուծելիք խնդիր:
–Նախկին իշխանությունների որոշ ներկայացուցիչներ նշում են, թե այս հայտարարությամբ էլ ավելի խորն են թաղվում Վիեննայի, Սանկտ Պետերբուրգի և Ժնևի պայմանավորվածությունները։ Արդյո՞ք ՀՀ նոր իշխանությունների հասցեին նախկինների հնչեցրած քննադատությունն արդարացի է։
-Նախկին իշխանություններն իրենց վարած քաղաքականությամբ գործը հասցրեցին ապրիլյան պատերազմին, որից հետո էլ հենց առաջ քաշվեց շփման գծում փոխվստահության միջոցների ընդլայնման ու իրավիճակի ավելի խիստ վերահսկման օրակարգը, որը և դարձավ Վիեննայում ու Սանկտ-Պետերբուրգում քննարկման առարկա:Նախկին իշխանություններն այս հարցում պարծենալու իրական որևէ պատճառ չունեն՝ նրանք են Արցախի տարածքի երկու երրորդը կոչել անվտանգության գոտի, հակառակորդին հանձնման ենթակա տարածք, հակառակ այն բանի, որ իրենց բազմիցս ասվել է, որ հնարավոր է շտկել բանակցային իրավիճակը: Այդ հորդորներն ու առաջարկներն անտեսվել են: Այդ իսկ պատճառով բանակցային գործընթացի մասով նախորդ իշխանությունների տրտունջներն այսօր չեն կարող լուրջ ընկալվել՝ դրանք իրենց հիմքում են անհեթեթ հատկապես այն պատճառով, որ վերաբերվում են ոչ թե բուն կարգավորման խնդրին, այլ, ընդամենը, ստատուս քվոյի երկարաձգման ապահովման հարց են լուծում, առանց մեր արմատական, այդ թվում նաև տարածքային շահերն ամրագրելու իրական պահանջ և ուղի սահմանելու:
–Ադրբեջանի իշխանությունները կրկին կոշտացրել են հռետորաբանությունը, իսկ շփման գծում զինծառայող է զոհվել հակառակորդի կրակոցից։ Այս իրավիճակում ի՞նչ պետք է անի հայկական կողմը։
-Ադրբեջանական կողմի դիրքորոշման կոշտացումն ու շփման գծում ռազմական ակտիվության աճը կանխատեսված էին ու ցավում եմ, որ Հայաստանի գործող իշխանությունները զլացան համարժեք գործողությունների միջոցով իրապես նոր, մեզ համար շահեկան իրավիճակ ձևավորել բանակցային սեղանի շուրջ, իսկ արդյունքում՝ նաև շփման գծի երկայնքով զսպելու հակառակորդի աճող ագրեսիվությունը: Այժմ Բաքուն աստիճանաբար ավելացնելու է ճնշումն անկախ այն բանից, թե համանախագահների միջնորդությամբ ճակատային գծում իրավիճակը խաղաղ պահելուն ուղղված ինչպիսի բանավոր նոր պայմանավորվածություններ ձեռք կբերվեն Ալիևի ու Փաշինյանի միջև:
Բանակցային սեղանի մոտ Բաքուն արդեն իսկ ստացել է այն, ինչ ուզում էր և այժմ նրա ձեռքերն ազատ են:
–Շատ է խոսվում պատերազմի վերսկսման հնարավորության մասին։ Ձեր կարծիքով, արդյո՞ք կա նման վտանգ։
-Հաշվի առնելով ներքաղաքական իրավիճակը Հայաստանի և Արցախի Հանրապետություններում, ադրբեջանական կողմը կարող է կիրառել տեղային բախումների մարտավարությունը, մեր զինուժին կորուստներ պատճառելու և թիկունքում մթնոլորտը շիկացնելու համար:
Լայնամասշտաբ պատերազմի Ալիևը կարող է դիմել միայն այն դեպքում, եթե համեմատաբար փոքր կորուստներով նոր տարածքներ զավթելու լուրջ երաշխիքներ ստանա համաշխարհային ուժային կենտրոններից որևէ մեկի կողմից: Բոլոր դեպքերում, ադրբեջանական կողմը կնախընտրի կիրառել մեր ներքին անհամաձայնությունները մեր դեմ օգտագործելու մարտավարությունը և այս հարցում, կարծում եմ, որ ամենայն հավանականությամբ կունենա ծանրակշիռ արտաքին աջակցություն: Մենք շարունակում ենք մնալ այն հանգրվանում, ուր մեր յուրաքանչյուր կորուստը պետք է դիտարկենք առաջին հերթին որպես սեփական անգործության կամ անգործունակության արդյունք:
