Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Կարինե Պետրոսյանն ամիսներ առաջ իր գործընկերոջ՝ նույն դատարանի դատավոր Ալեքսեյ Սուքոյանի հետ մի քանի դատական հայց ներկայացրեց Բարձրագույն դատական խորհրդի և խորհրդի նախագահ Գագիկ Հարությունյանի դեմ։
Դատավորները նախ անցած տարվա օգոստոսի 13-ին հայցադիմում էին ներկայացրել ՀՀ վարչական դատարան՝ պահանջելով «Սնանկության դատարանի դատավորներ նշանակելու համար թեկնածություններ առաջարկելու վերաբերյալ» 2018 թվականի օգոստոսի 6-ի ԲԴԽ-31-Ո-75/2018 թվականի որոշումը և նախագահ Արմեն Սարգսյանի հրամանագիրը ճանաչել անվավեր: Սա առաջին անգամ է, երբ դատական կարգով դատավորը վիճարկում է ԲԴԽ որոշումը:
Դատավորները մեկ այլ հայցով էլ վիճարկում են հարցը, որ ԲԴԽ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահ է դարձել Սահմանադրության խախտմամբ:
Դատական համակարգի շուրջ ստեղծված աղմուկի, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ձեռնարկված գործողությունների վերաբերյալ «Առաջին լրատվական»-ը մի քանի հարց ուղղեց դատավոր Կարինե Պետրոսյանին:
– Տիկին Պետրոսյան, նախ՝ ինչպե՞ս եք գնահատում վարչապետի կողմից դատարանները շրջափակելու կոչը, ապա նաև հայտարարությամբ դատական համակարգն առողջացնելուն ուղղված գործողություններն ու գործիքակազմը:
– Ինչ վերաբերում է վարչապետի հայտարարությանը, ապա կարծում եմ, որ ես, որպես դատավոր, պետք է պահպանեմ քաղաքական զսպվածություն և չեզոքություն, որը մեզ պարտադրում է դատական օրենսգիրքը, և կարծիք չհայտնեմ գործադիր մարմնի գործողությունների վերաբերյալ: Ինչ վերաբերում է մեր ներքին խնդիրներին, ապա, այո, մենք արդեն մոտ ութ ամիս է՝ բարձրաձայնում ենք այդ խնդիրները, նշում ենք, որ դատական համակարգն ունի վերափոխման, բարեփոխումների կարիք, և ըստ իս՝ այդ բարեփոխումները պետք է սկսել Բարձրագույն դատական խորհրդից, որովհետև վերջին հաշվով ԲԴԽ-ն այն մարմինն է, որը պետք է ապահովի թե՛ դատարանների և թե՛ դատավորների անկախությունը: Եվ քանի դեռ Բարձրագույն դատական խորհրդի հանդեպ վստահությունը հասարակության և դատավորների կողմից առկա չէ, վերջինս իր այդ գործառույթները չի կարող իրականացնել: Այդ իսկ պատճառով էլ ես կարծում եմ, որ եղավ այն, ինչ եղավ:
– Երեկվանից և՛ ԲԴԽ նախագահը, և՛ ԲԴԽ անդամներից Հայկ Հովհաննիսյանը խոսում են դատական համակարգում վիրաբուժական միջամտության անհրաժեշտության մասին: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչն է պատճառը, որ ԲԴԽ-ն միայն նոր է հասկանում դրա անհրաժեշտությունը:
– Նշված անձանց հայտարարության հետ կապված ես կլռեմ, քանի որ հայց ունեմ նրանց նկատմամբ: Իսկ այն, ինչ նախատեսվում է, ապա ես կարծում եմ, որ դատական իշխանության թափանցիկության մասով ամեն ինչ պարզ էր: Յուրաքանչյուր դատավոր պարտավոր էր թափանցիկ աշխատել, պարտավոր էր հայտարարագրել իր եկամուտները, պատասխանել, թե որտեղից իրեն այդ եկամուտները: Ուրեմն թող պատրաստ լինեն հիմա էլ մեկ անգամ դրա միջով անցնել: Ես որևէ վտանգ չեմ տեսնում դրա մեջ:
Եթե դու ստանձնում ես նման բարձր պաշտոն, ուրեմն պետք է պատրաստ լինես այդ պաշտոնի հետ կապված բոլոր անհրաժեշտ տվյալները հրապարակել:
– Այսինքն՝ Դուք վարչապետի կողմից առաջ քաշված վեթինգի ինստիտուտի ներդրման մեջ որևէ մտահոգիչ բան չե՞ք տեսնում, Ձեզ համար ընդունելի՞ է վեթինգի կիրառումը:
– Ես դրա մեջ որևէ մտահոգիչ բան չեմ տեսնում:
– Եթե վեթինգ արվի, ապա Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ պատկերի ականատես կլինենք:
– Ես բոլորի անունից չեմ կարող պատասխանել, բայց եթե վեթինգի արդյունքում ես ինքս էլ որևէ չափանիշով պայմանավորված չանցնեմ, ապա դրանից ինչ-որ ողբերգություն չեմ սարքի: Ես ինքս պատրաստ եմ առաջինը անցնել վեթինգ: Եթե անձն ունի իրավական գիտելիքներ, իրավաբանական կրթություն, ապա հանգիստ կարող է իրեն գտնել նաև այլ ոլորտներում:
– Տիկին Պետրոսյան, վերջին օրերի իրադարձություններից հետո շատ էր խոսվում, որ ԲԴԽ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը առնվազն պետք է հրաժարական տար կատարվածից հետո: Դուք ի՞նչ կարծիքի եք: Տեսնո՞ւմ եք Գագիկ Հարությունյանի հրաժարականի անհրաժեշտությունը:
– Մենք այս պահին ընդդեմ ԲԴԽ նախագահի մի քանի հայցեր ունենք, որոնք քննվում են դատարանում, և այս պահին չեմ ցանկանում մեկնաբանել այդ հարցը: Դա կարող է վարչական գործի տվյալների հրապարակում լինել: Վարչական գործերի շրջանակներում ես հետևողական եմ լինելու այդ հարցին և պնդելու եմ այն հանգամանքները, որոնք, ըստ իս, գոյություն ունեն ԲԴԽ նախագահի պաշտոնավարման առումով: Թե դատարանն ինչ վճիռ կկայացնի՝ այս պահին որևէ կարծիք չեմ կարող հայտնել, բայց որ հետևողական եմ լինելու մինչև Եվրոպական դատարան՝ դա միանշանակ է: Ես պնդում եմ՝ ԲԴԽ նախագահն ընտրվել է Սահմանադրության խախտմամբ, և վերջինիս լիազորությունները ԲԴԽ նախագահի առումով վաղուց դադարել են տարիքը լրանալու պատճառով:
– Տիկին Պետրոսյան, իսկ Ձեր կարծիքով՝ դատական համակարգի բարեփոխումները որտեղի՞ց էր պետք սկսել: Գործադիրի առաջարկած կետերը բավարար համարո՞ւմ եք:
– Ես չգիտեմ՝ հիմա նախագծերի ինչ փաթեթներ են պատրաստվում, բայց կարծում եմ, որ առաջին հերթին պետք է սկսել դատավորների և դատարանների անկախությունը երաշխավորող մարմնից, հետո նոր անցնել ամբողջ դատական իշխանությանը:
– Ազգային ժողովում ներկայումս մշակվում է վեթինգի և անցումային արդարադատության վերաբերյալ օրենսդրական նախագիծ :
– Ես ինքս պատրաստ եմ վեթինգի, իսկ անցումային արդարադատության մասին նախագիծը մինչև չտեսնեմ, չկարդամ, յուրաքանչյուր կարծիք կլինի դիլետանտային:
– Իսկ Դուք դատարանների շրջափակման օրը աշխատանքի գնացե՞լ էիք: Որոշ դատավորներ մագլցում էին պատերով, որ մտնեն դատարան:
– Ես աշխատանքի չեմ գնացել, քանի որ համարել եմ, որ ես, որպես դատավոր, չպետք է վեճի բռնվեմ դատարանի մոտ կանգնած անձանց հետ: Դատավորն ունի որոշակի վարքագծի կանոններ, որոնց պետք է հետևի: Կար որոշակի գործընթաց, որն ավարտվեց, և ես հանգիստ գնացի աշխատանքի:
– Այդ գործընթացը որակում էին հակասահմանադրական: Դուք, որպես դատավոր, դրան ի՞նչ գնահատական կտաք:
– Կրկնում եմ՝ այդ մասին մեկնաբանություն տալ չեմ կարող: Դա կլինի իշխանության այլ ճյուղի ներկայացուցչի գործողությունների մասին կարծիք հայտնել, որը իմ քաղաքական զսպվածությունից դուրս կլինի:
