«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ Էդմոն Մարուքյանը:
-Ձեր նախատեսած ԱԺ արտահերթ նիստը կկայանա՞:
– Նիստը կգումարվի, կայանալու համար քվորում է անհրաժեշտ: Հույս ունեմ, որ «Իմ քայլի» մեր գործընկերները կգան կգրանցվեն, քվորում կլինի, և նիստը կկայանա, միջնորդել ենք, որ մայիսի 23-ին կայանա: Կարծում ենք, որ մինչև անցումային արդարադատության մասին լսումները պետք է նիստ անել:
– Ինչո՞վ է կարևոր այս արտահերթ նիստը:
– Կարևոր է նրանով, որ օրենսդիր իշխանությունը չի կարող խորհրդարանական երկրում լուռ մնալ՝ կապված վերջին իրադարձությունների հետ, բազմաթիվ հարցեր կան… Լսումների ժամանակ պետք է քննարկվեն, թե անցումային արդարադատության ինչ տարբերակներ, ինչ գործիքակազմեր կան, և որը մեզ համար ավելի արդյունավետ կլինի:
– Դո՞ւք էլ եք կարծում, որ դատավորի կայացրած որոշումն անսպասելի էր:
– Ես նման որոշում չէի ակնկալում, որովհետև խափանման միջոցի հարցն էր քննարկվում: Գործը հիմա նախապատրաստման փուլում է, և դրա հետ է կապված այս որոշումը. խոսքս Սահմանադրական դատարան դիմելու որոշման մասին է, ոչ թե խափանման միջոցը փոխելու:
– Դատավորն ունե՞ր գործը կասեցնելու և Սահմանադրական դատարան ուղարկելու իրավունք:
– Այո՛, այդ մասին Սահմանադրության մեջ գրված է: Խափանման միջոցի հետ կապված կարող են բողոքարկել, գլխավոր դատախազությունն ասել է, որ պետք է բողոքարկի: Սահմանադրական դատարան դիմելու որոշման դեմ բողոք չեն կարող հայտնել: Սահմանադրական դատարան դիմել են այն պահանջով, որ ՍԴ-ն իր կարծիքը հայտնի և որոշում ներկայացնի 300.1 հոդվածի և անձեռնմխելիության հարցի վերաբերյալ,այսինքն՝ գործը նախապատրաստման փուլում է:
– Այսինքն՝ որոշումը կայացնող դատարանը կասկածի տակ է առել 300.1 հոդվածը:
– Այո՛, նաև անձեռնմխելիության հարցն է բարձրացած, որ եթե ՍԴ-ն որոշում կայացնի, որ դրանց հետ կապված խնդիրներ չկան, ապա դատարանը կշարունակի քննությունը, եթե կան, ապա այլ հարցեր են կայացվում: Ես չգիտեմ՝ ՍԴ-ն ինչ կորոշի:
– Իշխանությունը խոստովանում է, որ փորձել է վստահել դատական համակարգին՝ հույս ունենալով, որ դատական համակարգը կվերափոխվի, կհասկանա նոր արժեհամակարգի լավ կողմերը, բայց պարզվում է՝ սխալվեց: Թե՞ այսպիսի ջրբաժան չդնենք:
– Ես չեմ կարող այդ մասին մեկնաբանություն անել: Երբ որ Դավիթ Սանասարյանի նկատմամբ քրեական գործ էր հարուցվել, ասում էին՝ նա իմ ընկերն է, բայց դատարանը կորոշի՝ արդար է, թե չէ: Այն ժամանակ վստահում էին, հիմա չե՞ն վստահում: Որևէ դատարան չպետք է լինի իշխանությունների դատարանը, դատական իշխանությունը պետք է լինի անկախ, այլ բան է՝ հիմա դատարանն անկախ է, թե ոչ, կարծիք կա, որ այս իշխանություններից անկախ է, բայց նախկին իշխանությունից անկախ չէ, նրանք ազդում են: Ես ասում եմ՝ եթե նրանք ազդում են, սուպերվարչապետական համակարգում ունենք ԱԱԾ, որը զբաղվում է նշված հարցերով, էդ ոնց ազդեցին, որ ԱԱԾ-ն չբռնեց: Եթե ազդել են, չեք բռնել, հայտարարեք այդ մասին, ուրեմն դուք ձեր տեղերում չեք, եթե չեն ազդել, ուրեմն մի՛ ասեք նման բաներ: Ոչ միանշանակ հայտարարություններին ես չեմ ուզում անդրադառնալ…
Այլ բան է, որ պետք է ասել, որ անցումային արդարադատության մասին արդեն քննարկումներ պետք է լինեին, բայց մենք մի տարի է ունենք լոզունգներ, ուշացրել ենք, մենք նոր ենք լսումներ անցկացնելու: Ես մեկ օր առաջ գրառում եմ արել վեթինգի մասին՝ ներկայացնելով Ալբանիայի փորձը, հաջորդ օրը վարչապետն իր ելույթում ասաց, որ վեթինգն անելու ենք: Այս հարցերը բավականին ուշացած են, մինչդեռ գործադիր իշխանության համապատասխան ճյուղը՝ արդարադատության նախարարությունը պետք է մշակեր այդ ոլորտի քաղաքականությունը և բերեր խորհրդարան: Դատական համակարգը փոխելու ռեֆորմը պետք է մշակվեր արդարադատության նախարարությունում: Լավ է ուշ, քան երբեք: Վեթինգի գաղափարը պետք է ուսումնասիրել և դնել շրջանառության մեջ: Դատական համակարգի վերաբերյալ ցանկացած փոփոխություն, որ ցանկանում ենք իրականացնել, պետք է իրականացնել հանրաքվեի ճանապարհով, սա նշանակում է, որ սահմանադրական փոփոխություններ պետք է իրականացնենք…
– Իսկ այդ ընթացքում այս գործը պետք է մնա Սահմանադրական դատարանո՞ւմ:
– Դատարանները շարունակելու են քննել գործերը: ՍԴ-ն կքննի այդ գործը:
– Ինչ եք կարծում՝ դատավորն ի՞նչ կարգի ճնշման է ենթարկվել, եթե ենթարկվել է:
– Ես արդեն նշեցի՝ եթե կա ճնշում, բռնեք այդ մարդկանց, ունեք հնարավորություն: Լեգիտիմ իշխանության դեմ խաղ չկա, պետության դեմ խաղ չկա, և պետք չէ Ռ. Քոչարյանին և նրա հետևորդներին գերհզոր դարձնել: Ովքե՞ր են իրենք, պետության դեմ ի՞նչ կարող են անել: Ժողովրդավարության դեմ ի՞նչ կարող են անել:
– Հասան նրան, որ կասեցվեց գործը:
– Հասան նրան, որ կասեցվեց իրավական ընթացակարգերով. իշխանությունը խոստացել է մրցակցային դատավարություն, ճիշտ է, դե ստացաք մրցակցային դատավարություն, ի՞նչ եք ուզում… Դրանից պետք չէ հայոց հարց դարձնել և մարդկանց վախի մեջ պահել: Նրանք ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ Հայաստանի վրա… Քոչարյանի գործը քննող դատավորի նկատմամբ պետք է լինի ուշադրություն, նրան քաղաքական ճնշման են ենթարկել, ու ԱԱԾ-ն չբռնե՞ց: Ես կարծում եմ` այդ որոշումով դատավորն ինքն իրեն է ապահովագրել, ուզում է վստահ լինի, որ կարող է այս գործը քննել, եթե վստահ չէ, և այս գործը քննում է, կաշկանդված դատավոր է: Եթե ՍԴ-ն որոշում կայացնի, որ խնդիր չկա անձեռնմխելիության և հոդվածի հետ կապված, դատավորը կարող է հանգիստ շարունակել գործը և դատավճիռ կայացնել… Մի ամբաստանյալի խափանման միջոցը փոխել-չփոխելը մեր պետության լինելիության հա՞րցն է, այս ի՞նչ վախի մթնոլորտ է:
– Ռ. Քոչարյանն ասում էր՝ դուք ինձ փակում եք, որովհետև ես քաղաքական գործունեությամբ եմ ուզում զբաղվել, և դուք վախենում եք:
– Հիմա դրսում է, թող զբաղվի, տեսնենք՝ ինչ կարող է անել: 5 տարի Հայաստանում խորհրդարանական ընտրություններ չեն լինելու, ինչ կարող է անել: Ռ. Քոչարյանի շանսերն ավելի մեծ են հայտնվելու բանտում, քան գալ իշխանության:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
