«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը:
– Չեմ կարող Ձեզ հետ զրույցում շրջանցել Մարտի 1-ի գործով մեկնարկած դատավարության թեման: Ի՞նչ եք կարծում, այդ դատավարությունն ինչպե՞ս կտեղավորվի Հայաստանի հեղափոխական ընդհանուր մթնոլորտում:
– Մենք ունենք խնդիր՝ Մարտի 1-ի հետ կապված, և ես կուզենայի, որ այս դատավարության արդյունքում այդ խնդիրը լուծվեր, կամ մի քայլ առաջ գնայինք: Կուզեի, որ Մարտի 1-ի թնջուկից աստիճանաբար ազատվեինք: Լավ է, որ գործը գնաց դատարան, դատավարությունը ցույց կտա՝ ինչն ինչոց է:
– Կարելի՞ էր այս դատավարությունն ավելի վաղ անել:
– Երևի: Ամեն դեպքում այդ գործի մեջ տեսնում եմ երկու շերտ՝ մեկը քաղաքական պատասխանատվության հարցն է, և այս հարցով նույնպես դատավարություն պետք է, բայց կա նաև երկրորդ կողմը՝ կոնկրետ հանցագործությունների, կոնկրետ սպանությունների խնդիրը. ես չգիտեմ՝ այս դատավարության արդյունքում կմոտենա՞նք այդ խնդրի բացահայտմանը, թե՞ կհեռանանք: Շատ բարդ դատավարություն է սպասվում, վստահ եմ՝ նաև քաղաքական լուրջ պրոցեսներ են սպասվում:
– Այսինքն՝ ձեր մտահոգությունն այն է, որ քաղաքական կոմպոնենտը կարող է ազդել իրավական պրոցեսի վրա, իսկ մենք ուզում ենք զտարյուն իրավական գործ տեսնել, եթե խոսքը էջը փակելու մասին է:
– Ես կուզենայի, որ տեսնեինք զտարյուն իրավական գործ, նախևառաջ դա պարզեինք, քաղաքական գնահատականները նույնպես կապված են իրավականի հետ, կուզենայի, որ դա տեսնեինք… Ուշի-ուշով սպասում եմ, թե երբ պետք է հնչի մեղադրանքը դատարանում, հիմա դեռ, այսպես ասած, ձևական հարցերն են կարգավորվում: Մենք պետք է պետությունը հանենք այս պրոցեսից, արդեն մի տարի է՝ իշխանափոխությունից հետո, խնդիրը տեսնում ենք իշխանության և երկրորդ նախագահի փոխհարաբերության մեջ: Մեր պետությունն այս տեսակետից առաջ չի գնում: Ես կուզենայի, որ այս հարցը լուծվեր:
– Եթե հաշվի չառնենք Արմեն Սարգսյանի կարճ պաշտոնավարումը, Ձեզ փոխարինել է Ռոբերտ Քոչարյանը վարչապետի պաշտոնում: Եվ բավականին գորշ գույներով էին ներկայացնում այն ժառանգությունը, որ ստացել էին ձեզանից, հիշո՞ւմ եք:
– Փորձում էին: Ես այսօր թերթել եմ Քոչարյանի գիրքը, այնտեղ գնահատականները ուրիշ ձև են երևում: Կոնկրետ իմ մասով՝ ես այն վարչապետն եմ, որի օրոք եղել են հաղթանակներ, և հենց ես եմ լուծել այն հարցերը, որոնք մինչ այդ չէր հաջողվել լուծել, նախևառաջ հակաօդային պաշտպանության հարցը լուծեցի՝ մոբիլիցազնելով գիտնականներին, տեխնիկներին: Երբ այդ հարցը լուծեցինք, մենք արդեն հաղթած էինք, դրա համար բոլոր հաղթանակները եղել են իմ վարչապետության օրոք, առաջին նախագահի օրոք: Ես լսեցի Շուշիի օպերացիայի մասին, բայց այստեղից կառավարվում էր, չէ՞, այդ ամեն ինչը:
– Շատ անուններ հնչեցին, բայց ձեր անունը չկար այդ ցանկում:
– Գիտեք ինչ, եթե ուզում ենք քավոր ման գալ այդ հաղթանակների, առաջին նախագահն է, եթե ուզում ենք երկրորդ քավոր ման գալ, վարչապետն է, իհարկե այս ամենը ժողովրդից ու զինվորից հետո: Ես այն վարչապետն եմ, որ սկսեց ադրբեջանցի գերիներին բաց թողնել առանց պայմանների, և դրանից հետո ադրբեջանցիները, շրջափակման մեջ հայտնվելով, սկսեցին մասսայաբար հանձնվել…
– Ձեր պաշտոնավարման տարիներին Արցախին հատկացումներն ի՞նչ մեխանիզմներով էր արվում:
– Բնակչության 4 տոկոսն են կազմում, և դրա համար ստանում էին բյուջեի 4 տոկոսը, դա իմ կողմից ներդրված ֆորմուլան է, որը մինչև այսօր պահպանվում է:
– Երբ եկավ պահը, ինչո՞ւ էին Հայաստանի ղեկավար փնտրում Արցախում:
– Կարծում եմ դա ձև էր Տեր-Պետրոսյանին թակարդը գցելու համար: Այդ ժամանակ մեր տնտեսությունը աճում էր, մենք առաջ էինք, 95-ից 24 ժամ հոսանք ունեինք, Վրաստանն ու Ադրբեջանը չունեին այդ ժամանակ, 5-6 գործարան կառուցեցինք, փամփուշտների, արկերի հարցը լուծեցինք… Ամեն մարդ իր տեղն աշխատել է:
– Հայաստանի նման պետության համար այսօր առևտրի բացասական հաշվեկշիռն ի՞նչ խնդիր է:
– Մեծ հաշվով, դա խնդիր չէ, որովհետև դա հիմնականում լրացվում է տրանսֆերտների միջոցով, բայց խնդիրն այն է, որ այդ տրանսֆերտները կարող էին ծառայել ներդրումներին: Բայց ուրիշ խնդիր կա. ում ասում ես՝ արի Հայաստանում ներդրում արա, հարցնում է՝ ինչպե՞ս եմ արտահանելու, որովհետև Հայաստանի շուկան արդեն հագեցած է: Մեզ պետք է արտահանում…
– Ի՞նչ ունենք՝ ունենք գերկենտրոնացված Երևան՝ փողը Երևանում է, աղքատությունը՝ մարզերում. կա՞ այս ամենից դուրս գալու բանաձև:
– Ես առանց չարության ու չարամտության, ինքան որ փորձս ներում է, մեծ հաճույքով կիսվում եմ, այն քիչ մարդկանցից եմ, որ կարողանում են որակյալ խորհուրդներ տալ: Մի պարզ, կոնկրետ բան ասեմ այս իշխանություններին. ես չարություն չունեմ իրենց հանդեպ, ինչ-որ ասում եմ ճիշտ է, փորձեք հակառակն ապացուցել, ես մարգարե չեմ:
– Հաստատ ուզում եք օգնած լինել:
– Այո՛, ես երբ քննադատում եմ, միշտ լուծումն էլ եմ ասում, չեմ թաքցնում: Տղանե՛ր, անհնարին է այսպես շարունակել, տնտեսական աճը, որ կար 2000-ականներին, դա վերականգնողական աճ էր՝ սպառման հաշվին: Վերջացավ-գնաց: Բոլորս հիմա կարողանում ենք երշիկ ու մածուն ուտել, բայց հիմա ավելին ենք ուզում: Հիմա պետք է ներդրումային աճ: Այն ժամանակ տնտեսական աճ էր, երբ ընդլայնում էինք սպառումը, հիմա աճը պետք է ապահովենք՝ ընդլայնելով առաջարկը. սա ավելի բարդ երևույթ է: Ես կխնդրեի, որ կառավարությունը, վարչապետի գլխավորությամբ, թոթափեր իրեն և բոլորովին այլ տնտեսական քաղաքականություն վարեր: Իրենք ոչ թե մտածված ձևով, այլ ինքնահոսի տրված՝ անում են այն, ինչ-որ արվում էր նախկինում: 10 տարի զգուշացրել եմ Սերժ Սարգսյանին, որ նրան տրված չէ շարունակել Քոչարյանի տնտեսական քաղաքականությունը, բայց ինձ չլսեցին: Հիմա, ոչինչ չանելով, ուզեն թե չուզեն, նորից շարունակում են այդ նույն տնտեսական քաղաքականությունը: Այն քաղաքականությունը, որի մասին ես երազում եմ, շատ ավելի լուրջ է և շատ ավելի բարդ, բայց իրականանալի:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
