Հայությունը տոնում է Շուշիի ազատագրման հաղթանակը, որը տեղի ունեցավ 1992թ. մայիսի 8-9-ին, ինչը գործնականում հանգուցային նշանակություն ունեցավ Արցախի պատերազմի հետագա ընթացքի և հաղթանակի համար: Շուշիի հաղթանակը պարզապես ռազմական հաղթանակ, ռազմարվեստի մեծ դրսևորում չէր, երբ հակառակորդի անհամեմատ գերակշռող ուժի, զինանոցի, նաև աշխարհագրական դիրքի պայմաններում հաջողվեց ազատագրել քաղաքը և պարտադրել զինադադար: Թեմայի շուրջ «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցին մասնակցեցին ռազմաքաղաքական վերլուծաբան Մհեր Հակոբյանը, պատմաբան Դավիթ Թինոյանը և ռազմական փորձագետ Հրաչյա Պետրոսյանցը:
Շուշիի հաղթանակը ծնկի բերեց հակառակորդին, որին էլ հաջորդեց զինադադարը: Իսկ ինչո՞ւ զինադադար, եթե կարելի էր այլ փաստաթուղթ կնքել: Անդրադառնալով այս հարցին՝ Մհեր Հակոբյանը նշեց. «Շուշիի հաղթանակը յուրօրինակ նշանակություն ունեցավ արցախյան ազատամարտի համար, սակայն ես հեռու եմ այն մտքից, որ հենց Շուշիի հաղթանակը կոտրեց հակառակորդի մեջքը, այն ունեցավ բեկումնային նշանակություն Արցախյան ազատամարտի համար՝ հոգեբանական և ռազմական առումով, սակայն չմոռանանք, որ Շուշիի հաղթանակին հաջորդեց 1992թ. ամառը, որը հայկական կողմի համար ամենածանր շրջաններից մեկն էր: Հակառակորդի մեջքը կոտրվեց 1993-94թթ ձմռանը, երբ պատերազմն արդեն մղվում էր ժամանակակից համազորային դասական կանոններով: Շուշիի ազատագրումը պատերազմը բարձրացրեց նոր մակարդակի, ռազմավարական նախաձեռնությունն այդ փուլում անցավ մեր ձեռքը: Շուշիի հաղթանակը նաև հոգեբանական նշանակություն ունեցավ՝ հավատ ներշնչելով մեր ուժերի նկատմամբ»:
Դավիթ Թինոյանի դիտարկմամբ՝ Շուշիի հաղթնակի խորհրդանշական նշանակությունը հսկայական է. «Շուշիի գրավման լուրը մեծ ոգևորություն պարգևեց բոլորին: Շուշին մեր գիտակցության մեջ «մեխվել» է որպես Արցախյան պատերազմի հաղթանակի խորհրդանիշ, որպես այն «Բեռլինը», որ մենք գրավեցինք»:
Հ. Պետրոսյանցի խոսքով՝ զինանադարից հետո էլ Ադրբեջանը միշտ լարված իրավիճակ է ստեղծել սահմանին, բայց առավել ակտիվացել է 2010-ից հետո, 2015-16թթ. լարվածությունը հասավ կիզակետին, ինչն էլ հանգեցրեց լայնամասշտաբ գործողությունների:
Անդրադառնալով դիտարկմանը, որ 2016թ. ապրիլյան պատերազմի ժամանակ ևս հայկական կողմը կարող էր զինադադար պարտադրել, մեր զրուցակիցները նշեցին, որ հայկական կողմին պարտադրվել է կանգ առնել և հակահարձակումը կասեցվել է: Մ. Հակոբյանն ընդգծեց. «2016թ. քառօրյա պատերազմի ժամանակ մեր հաղթանակը գողացվել է ռազմաքաղաքական որոշման արդյունքում»:
Մանրամասն՝ տեսանյութում:
