Կայենը երեք մեծ ու ճակատագրական սխալ է գործել. եթե ժամանակագրական կարգով` եղբորը սպանելը, ապա չքմեղանալն Աստծո առջև, որ նույնն է, թե նրան խաբել փորձելը և երրորդը, որի լուծն էլ այսօր կրում ենք` սերունդներ ունենալը:
Բայց եթե ԳԻՐՔԸ Ադամի, Աբելի և Սեթի սերունդներին չի հիշատակում հականե-հանվանե, ապա նրա սերունդներին` հակառակը, հիշում է և հիշեցնում ամենայն մանրամասնությամբ` որպես զգուշացում երևի թե: Որպես զգոնության կոչ և կոչնակ:
Որպեսզի կյանք տվողը ջոկվի մարդասպանից: Բայց դարեր են անցել ու ամեն ինչ այդ նույն դարերի ընթացքում խառնվել է իրար: Ավելի շուտ` մենք ենք խառնել: Ու ստացվել է այն, ինչ ստացվել է:
Կայենն ասել է աշխարհիս ամենադաժան խոսքը. «Մի՞թե ես իմ եղբոր պահակն եմ», ու մարդասպանությանը հետևել է անմիջապես դրանից մի փոքր միայն թեթև անտարբերություն, անպատասխանատվություն և անհոգություն կոչվող հետևանքը: Որը գրեթե համարժեք է առաջինին` բայց միայն հոգևոր ոլորտում:
Վազգենը միշտ էլ պատասխան էր տալիս իր եղբոր համար ու միշտ էլ պահապան էր իր եղբորը: Ով ուզում է լիներ վերջինս: Վազգենի եղբայրությունը նրան ևս եղբայր էր դարձնում:
Պատասխանատու:
Պահակ իր եղբորը:
Ու այդպես 41 տարի ապրեցինք Վազգենի հետ, և արդեն 9 տարի է` ապրում ենք առանց նրա:
…Երեկ չէ առաջին օրը կամ, առավելագույնը, մեկ շաբաթ առաջ Հուլիոս Կեսարը ցավով տնքաց. «…և դու՞, Բրուտոս»: Կրկնեմ և ընդգծեմ` «ցավից» չէ` «ցավով»:
Դրանից մի քիչ հետո Վազգենը տարակուսած հարցրեց. «Սրանք էս ովքեր են»:
Ու հարցը դրանց չէր ուղղված ու վերաբերում և ոչ էլ, անգամ, դրանց ուղարկողներին: Ինքն իրեն էր երևի թե տալիս այդ հարցը:
Գտա՞վ պատասխանը: Ո՞վ գիտի:
Մեծերից մեկն այսպիսի մի պարադոքս է ձևակերպել. «Անմահության կարևորագույն նախապայմանը` մահն է»: Բայց ոչ առաջինն է մեր ընտրությամբ, ոչ էլ վերջինը:
Մինչ այդ է մեր ընտրության տիրույթը:
Ու երևի թե հենց ըստ դրա էլ տրվում է թե մահը, թե անմահությունը:
Այսօր Վազգենի ծննդյան օրն է:
Ծնունդդ շնորհավոր, Վազգեն:
Այդին Մորիկյան
2008թ. մարտի 5 «Ժամանակ Երևան»