ԵԽԽՎ-ում Հայաստանի վարչապետի ելույթը խորհրդանշանակորեն զուգադիպեց Բրեքսիտի հարցում Եվրամիության և Մեծ Բրիտանիայի փոխհամաձայնությանը, որ կայացավ տևական քննարկումների արդյունքում: Դրանով Մեծ Բրիտանիան ստացավ վեց ամիս ժամանակ Բրեքսիտի հարցում կողմնորոշվելու համար: Մեծ հաշվով, այս հարցը, իհարկե, ընդհանրապես Եվրամիության ապագայի հարցն է, դրա նշանակալի դրվագներից մեկը, ինչը, սակայն, ամենևին միակը չէ: Եվրամիությունը շատ վաղուց է կանգնած լրջագույն տրանսֆորմացիաների հրամայականի առաջ և այստեղ ակնառու է, որ Բրյուսելն ու եվրոպական մյուս մայրաքաղաքները առաջիկա տարիներին դեռ շատ են կանգնելու հիմնարար քաղաքական որոշումների կամ լուծումների անհրաժեշտության առաջ:
Ինչով է այդ ամենը խորհրդանշական Հայաստանի վարչապետի ելույթի զուգորդման պարագայում: Նրանով, որ Հայաստանն էլ գտնվում է քաղաքական տրանսֆորմացիայի պատմական շրջափուլում, որը թավշյա հեղափոխությամբ ոչ միայն չի ավարտվել, այլ նոր է միայն մեկնարկել: Ըստ այդմ՝ խոսելով Հայաստան-Եվրոպա հարաբերության մասին, պետք է արձանագրել, որ մենք պետք է ելնենք այդ հարաբերության հիմնարար տրանսֆորմացիայի անխուսափելիությունից: Հարաբերությունը ոչ միայն չի կարող նույնը մնալ, այլ օրակարգում պետք է աստիճանաբար առաջ գա ընդհանրապես ռազմավարական հեռանկարի հանգամանքը՝ 10, 20, 30 տարվա կտրվածքով: Եթե Հայաստան-Եվրամիություն հարաբերությունը օրակարգում չչափվի ռազմավարական խորքից, ապա այդ հարաբերությունը խիստ անկենսունակ է լինելու աշխարհակարգի լայն վերափոխման ներկայիս համաշխարհային շրջափուլում և դրանում առկա բազմաթիվ այլ վեկտորներում:
Այդ իմաստով, վարչապետի ելույթի ֆոնին առկա է Հայաստանի համար դիտարկման մի կարևոր ուղղություն, որը մնում է բաց, համենայնդեպս մինչև այժմ: Ելույթը գերազանցապես դիտարկվում ու գնահատվում է եվրոպական ուղղությամբ Հայաստանի իշխանության մեսիջների, արտաքին հարցերի շրջանակում: Մինչդեռ, ԵԽԽՎ-ում ելույթը առիթ պետք է լինի քննական հայացք գցել ընդհանրապես Հայաստանի ներքին կյանքում եվրոպական ուղղության շուրջ դիսկուրսի վրա: Ի վերջո, դարձյալ խորհրդանշական է այն, որ ԵԽԽՎ-ում, օրինակ, պետությունների պատվիրակությունները կազմվում են խորհրդարանական ամբողջ սպեկտրով: Այսինքն՝ այստեղ լոկ պետական, իշխանական քաղաքականություն չէ, որ արտացոլվում է, այլ քաղաքական սպեկտրն ամբողջությամբ: Ահա այդ տեսանկյունից, Նիկոլ Փաշինյանի ելույթը առիթ է հայացք գցել այդ սպեկտրին, կամ խոսել այդ սպեկտրում եվրոպական քաղաքականության շուրջ դիսկուրսի վիճակի մասին:
Պետք է արձանագրել, որ հետհեղափոխական շրջանում այդ քաղաքականությունը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում դուրս է մնացել հիմնական շրջանակից գրեթե ամբողջությամբ: Եվրոպական ուղղությունը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում քննարկման և առավել ևս քաղաքական բանավեճի առարկա չէ, զուրկ է գաղափարական, նախաձեռնողական մրցակցությունից, սահմանափակվում է առավելապես արարողակարգային առնչություններով: Նույնն էր գործնականում նաև նախկին իշխող համակարգի պայմաններում, սակայն այդ հանգամանքը հասկանալիորեն բացատրվում էր նրանով՝ չէր արդարացվում, չէր կարող արդարացվել, բայց բացատրվել կարող էր նրանով, որ մեծ հաշվով ամբողջատիրական համակարգում քաղաքական մրցակցության մեխանիզմների բացակայությունը անիմաստ էր դարձրել նաև բովանդակային մրցակցությունը, զրկել սուբյեկտներին դրա շարժառիթից:
Ըստ այդմ, խնդրի առավելապես դեկլարատիվությունը դառնում էր հասկանալի: Նոր իրավիճակում դա հասկանալի կամ բացատրելի լինել չի կարող: Ըստ այդմ, եվրոպական ուղղությամբ առարկայական ասելիք ունի ոչ միայն իշխանությունը, այլ ընդդիմությունն ու հանրությունն ընդհանրապես:
Իհարկե, մինչ այդ ընդհանրապես պետք է պատասխանել հարցին՝ Հայաստանի ներքին քաղաքական կյանքում այդ ուղղությունն իբրև թեմա մի կողմից լեգիտիմ, մյուս կողմից համարժե՞ք է ներկայիս պատմական ժամանակահատվածի համար: Մենք կարծում ենք, որ ոչ միայն համարժեք է և լեգիտիմ, այլ գործնականում անհրաժեշտ է, որովհետև այն կարող է Հայաստանի համար բացել եվրոպական լայն տրանսֆորմացիաներում շոշափելի որոշակիությամբ դերի ապահովման: Ինչ տեսքով դա կլինի, ինչ ձևաչափով, դա արդեն կախված է այն բանից, թե ինչպիսի գեներատիվ գաղափարական ներուժ կա Հայաստանում և որքանով դա արդյունավետ կաշխատի եվրոպական գործընկերներ գտնելու ուղղությամբ: Իր հերթին, այդ խնդրում Եվրոպան ևս պետք է դադարի լինել ստատիկ դիտորդի կամ առավել ևս ժյուրիի կարգավիճակում, որը դարձյալ կարող էր բացատրություն ունենալ Հայաստանի նախկին իրողությունների պայմաններում, բայց ամենևին ոչ հիմա:
