Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական Վեհաժողովում Հայաստանի վարչապետի ելույթից հետո հնչած հարցերից մեկում ԵԽԽՎ պատվիրակը փորձում էր պարզել՝ Հայաստանը շարունակելո՞ւ է մնալ ռուսամետ: Նիկոլ Փաշինյանը տվեց դրա ավանդական պատասխանը, որ կիրառել է տևական ժամանակ՝ պետք է լինել հայամետ: Իհարկե հասկանալի է, որ հարցադրման ներքո նկատի է առնվում բոլորովին այլ բան, քան պարզ «մետը»: Խոսքը, իհարկե, այն մասին է, թե արդյո՞ք Հայաստանը շարունակելու է մնալ ռուսական քաղաքականության ծիրում, այսինքն՝ դրանում տեղավորել իր քաղաքականությունը, հաճախ այդ համատեքստում հրաժարվելով նաև սեփական շահերից և անհրաժեշտություններից, տարակուսանք առաջացնելով այլ գործընկերների և ուժային կենտրոնների մոտ:
Այդ հարցի հիմքը տվել է հենց Հայաստանը, իր նախորդ տարիների քաղաքականությամբ և հատկապես այն քայլերով, որոնք առավել աղաղակող բնույթ կրեցին սեպտեմբերի 3-ից հետո, 2013 թվականին: Այլապես, ի վերջո, ամեն ինչ էլ տեղավորվում է «հայամետության» շրջանակում, մեկը «հայամետություն» է բնորոշում իր խիստ ռուսական կողմնորոշումը, մյուսը՝ խիստ արևմտյան: Ընդ որում պետք է արձանագրել, որ հայամետությունը կարող է պարունակել թե՛ մեկը, թե՛ մյուսը, շատ կոնկրետ հարցերում: Միաժամանակ հասկանալի է նաև, թե ինչու է Նիկոլ Փաշինյանն ընտրել այդ պատասխանը: Նա այդ միջոցով փորձում է խուսափել որևէ կենտրոնում դժգոհություն կամ հարցեր առաջացնող ձևակերպումներից: Սկզբունքորեն դա սխալ էլ չէ, բայց, եթե հարցը դիտարկում ենք ամբողջության մեջ: Ամբողջության մեջ էլ սխալ է դառնում հարցադրումը այս կամ այն կողմնորոշման մասին, որովհետև այդ դեպքում պետք է պարզապես հարցնել՝ ինքնիշխա՞ն է Հայաստանը, թե՞ ոչ: Համենայնդեպս, եթե 2013 թվականի իրականությունը, նաև հետագա հաջորդած մի քանի տարիները հիմք էին տալիս Հայաստանին հարցնել կողմնորոշումների մասին՝ սկսած 2016 թվականի Ապրիլյան քառօրյայից, և առավել ևս թավշյա հեղափոխությունից հետո՝ համաշխարհային զարգացումներով և մթնոլորտով զուգորդված, կողմնորոշումների մասին հարցը, թերևս, անտեղի է ու ժամանակավրեպ:
Օրինակ, այդ իմաստով, դեռևս թավշյա հեղափոխությունից հետո առիթ եմ ունեցել մի քանի անգամ արձանագրելու, որ սկզբունքորեն փոխվում է Հայաստանի արտաքին քաղաքական կառուցվածքը հենց խորքից, եթե մենք տեղի ունեցողը գնահատում ենք ժողովրդավարական փոփոխություն:
Եթե թավշյա հեղափոխությունից հետո Հայաստանում ձևավորվում է ժողովրդավարական հասարակարգ, իրապես կոռուպցիայի դեմ համակարգային ու հետևողական պայքար, եթե ներդրվում է քաղաքական և տնտեսական մրցակցության ինստիտուտ, ընտրական մեխանիզմ, սահմանադրական կառավարման կարգ, ապա այստեղ մենք հանգում ենք մի եզրակացության՝ Հայաստանում ներդրվում է պետական քաղաքականության ժողովրդավարական, ըստ այդմ՝ եվրոպական կամ եվրաատլանտյան մոդել: Ի վերջո ո՞րն է Հայաստանի եվրաինտեգրացիայի, կամ Արևմուտքի հետ հարաբերության խորացման ռազմավարական նպատակը՝ Հայաստանի ժողովրդավարացումը, իրավական պետության կառուցումը, քաղաքացիական և տնտեսա-քաղաքական ազատությունների ապահովումն ու պետության արդիականացումը և, ըստ այդմ, ամենի հանրագումարի՝ ինքնիշխանության աստիճանի բարձրացումը: Այդ հանգամանքը անխուսափելիորեն դրական իմաստով իր ազդեցությունն է թողնելու նաև անմիջական արտաքին և անվտանգային քաղաքականության վրա:
Ըստ այդմ, եթե իրական քաղաքականության, պրակտիկ արդյունքի կամ էֆեկտի ռեժիմում ենք դիտարկում հարցը, ապա Հայաստանը գործնականում ավելի կարևոր, սկզբունքային, ընդգրկուն և խորքային կողմնորոշման փուլում է՝ ոչ թե Արևմուտք, թե Ռուսաստան բանալ կողմնորոշման, այլ ամբողջատիրություն-ավտորիտարիզմ-կոռուպցիա՞, թե՞ իրավականություն և ժողովրդականություն կողմնորոշման փուլում: Ըստ այդմ՝ թե՛ Հայաստանի դիտորդական հանրույթից, թե՛ Եվրոպայից հայացքը պետք է լինի հենց այդ խորության, ոչ թե մակերեսի վրա, եթե գործնականում շահագրգռությունը Հայաստանին չվնասելն է:
