Ակնառու է, որ խորհրդարանում ուժերի նոր հարաբերակցության հնարավոր հիմնական սխեմաների շարքը գործնականում բացառում է գաղափարական-հայեցակարգային ուժեղ բաժանարար գծերի առկայությունը, այն պատճառով, որ հավակնորդ ուժերի գերակշռող մեծամասնությունը նախ ֆավորիտ ուժի հանդեպ իր դիրքավորումով ամենևին էլ կոշտ հակադրության մեջ չէ, և բացի դրանից՝ նրանք միմյանց հանդեպ դիրքավորումներով, ըստ էության, գտնվում են միևնույն դիապազոնում: Բացառություն կարող են լինել «Սասնա ծռերը»՝ իրենց մոտեցումների կոշտությամբ, ինչպես նաև ՀՀԿ-ն՝ Հայաստանի ծանր վիճակի համար իր պատասխանատվության ծանր բեռով: Նոր խորհրդարանը չի լինելու նաև, այսպես ասած, ավանդական մետությունների բաժանման տեղը, ու նաև ժամանակը դրանը չէ: Ըստ այդմ, մեծ հավանականությամբ, նոր խորհրդարանի քարտեզը արտահայտելու է ավելի շուտ հանրային համակրանքի, քան գաղափարական-քաղաքական հայացքների և շերտավորման պատկերը: Իսկ այդ համակրանքը ձևավորվելու է մի դեպքում, իհարկե, թավշյա հեղափոխությամբ և դրա արդյունքով, մյուս դեպքում՝ արդեն հանրության հետ մնացյալ ուժերի աշխատանքի արդյունավետությամբ:
Սրանից դուրս, սակայն, կա նաև մեկ այլ հարց, թե քաղաքական ինչպիսի կոնֆիգուրացիա կնախընտրի նոր իշխանությունը: Նիկոլ Փաշինյանի համար խորհրդարանում իր, թերևս, անկասկած, ճնշող մեծամասնությամբ հանդերձ, ինչպիսի՞ ուժերի հարևանություն կարող է լինել առավել նախընտրելի: Այս դեպքում, երևի թե, միարժեք է պատասխանը ՀՀԿ-ի մասով: Ինչպես օրերս նաև հայտարարել են իշխող ուժի մի շարք ներկայացուցիչներ, ՀՀԿ-ն կարող է լինել իդեալական ընդդիմություն: Իդեալական այն իմաստով, որ ոչնչով չի կարող վտանգ ներկայացնել նոր իշխանության համար: Իհարկե, մյուս կողմից ծիծաղելի է խոսել նոր իշխանության համար վտանգ ներկայացնող ընդդիմության ընդհանրապես հնարավորության մասին: Մյուս կողմից՝ անշուշտ, իր արմատականությամբ ոչ կոմֆորտ կարող է լինել «Սասնա ծռերը», թեև իշխանության լեգիտիմությունը պահելու պարագայում այդ ուժի արմատականությունը կաշխատի ավելի շատ իր, քան իշխանության դիրքերի դեմ:
Բավական հարմարավետ կարող է լինել ԲՀԿ «ընդդիմադիր հարևանությունը»: Միայն այն, որ այդ ուժը ակնհայտորեն ասոցացվում է նախորդ իշխող համակարգի հետ, արդեն իսկ բավարար է՝ անհրաժեշտության դեպքում այդ «ցավոտ կետի վրա սեղմելու» համար: «Լուսավոր Հայաստան»-ի պարագայում կա երկու հանգամանք՝ Նիկոլ Փաշինյան-Էդմոն Մարուքյան հայտնի լարվածությունը, որ եղավ 2016-ի աշնանը և որը, անկասկած, թողել է իր նստվածքը, անգամ «Ելք»-ով հանգուցալուծված թվալուց հետո: Մյուս հանգամանքն այն է, որ թավշյա հեղափոխության ծրագրում «Ելք»-ի մյուս երկու գործընկերները չեն աջակցել Փաշինյանին ու թեև դա չի վերաճել առերևույթ կոնֆլիկտի, սակայն դարձյալ մեծ է նստվածքի հավանականությունը: Եվ այդ հանգամանքը առկա է, փաստորեն, նաև «Մենք» դաշինքի պարագայում, որտեղ է Արամ Սարգսյանը:
Զուտ քաղաքական տրամաբանության իմաստով՝ երկու այդ ուժերը որևէ անհարմարություն Նիկոլ Փաշինյանի համար չեն պարունակում: Այս շարքը իհարկե կարելի է թվարկել, թե Փաշինյանի համար՝ որպես իշխանություն, ի՞նչ դասավորություն ու հարևանություն է նախընտրելի, կամ ոչ շահեկան, մերժելի: Սակայն այս ամենում, թերևս, հարկավոր է անդրադառնալ ամենագլխավոր հարցին, կամ արձանագրել առանցքային խնդիրը: Իսկ ինչպե՞ս է Փաշինյանը նպաստելու կամ խանգարելու այս կամ այն դասավորությանը: Իհարկե, կան զուտ քաղաքական թեմատիկ գործիքներ, բայց մյուս կողմից, այստեղ ամենևին միարժեք չէ դրանց էֆեկտի հարցը և քանի որ դաշտը բավականին բազմազան է, այդ առումով բավական բարդ կլինի Նիկոլ Փաշինյանի համար հաշվարկել, թե ինչպես է հնարավոր կիրառել առավել նախընտրելի հարևանության «թեմատիկ» գործիքակազմը այնպես, որ իրականում չստացվի այլ էֆեկտ, հակառակ էֆեկտ կամ հարակից անցանկալի էֆեկտ: Իսկ ոչ քաղաքական, այսպես ասած՝ իշխանական գործիքակազմի կիրառումը բոլորովին այլ խնդիր է, և այստեղ, իհարկե, Նիկոլ Փաշինյանի համար էֆեկտը՝ որևէ դեպքում, շատ ավելի քիչ է լինելու, քան վնասը, եթե նա գնա այդպիսի քայլի: Եվ նա, անկասկած, շատ լավ է պատկերացնում դա, առավել ևս, որ, ըստ էության, չունի այդպիսի քայլի գնալու անհրաժեշտություն, չկա դասավորություն, որը նրա համար՝ որպես մեծամասնության կրող, խնդրահարույց է թեկուզ երկարաժամկետ առումով:
Եվ այդ իմաստով, իրավիճակը այդ հենման կետով դիտարկելը՝ Փաշինյանի նախընտրության, թերևս ավելի շատ նախորդ իրողություններից եկող իներցիա կամ կարծրատիպ է, որից պետք է ձգտել ազատվել, ու ազատել հանրությանը առնվազն հաջորդ ընտրությանն ընդառաջ՝ գալիք հնգամյակում: Ստեղծագործական ազատության դաշտի ընկալումը հասկանալիորեն բավական բարդ է քառորդ դարի ճաղավանդակային քաղաքականությունից հետո, երբ քաղաքական ուժերը իսկապես ստացել են աշխատանքի և արդյունքի՝ եթե ոչ բացարձակ, ապա գերակշռող մասով արդար հարաբերակցության հնարավորություն: Այսինքն՝ թե՛ հանրությունն իհարկե, թե՛ քաղաքական ուժերը պետք է այժմ ազատվեն մտավոր-հոգեբանական ճաղավանդակային իրականությունից, քաղաքական հեռանկարներն ու ճանապարհները հաշվարկելով ոչ թե այն կետից, թե ինչ է պետք իշխանության կրող ուժին կամ անձին, այլ այն կետից, թե ինչ է պետք իրենց և հասարակությանը: Քաղաքական սուբյեկտության զգացումը դժվարությամբ, բայց, թերևս, նաև ընթացիկ արտահերթ ընտրության օգնությամբ մուտք կգործի հայաստանյան քաղաքական դաշտ:
