Երբ Ռոբերտ Քոչարյանի տասնամյա իշխանությունը համարում ենք օտար և, ըստ էության, ռուսական օկուպացիայի դրսևորում, նման պնդման հիմքում ոչ թե քաղաքական սիմպատիաների բացակայությունն է, այլ` կոնկրետ փաստերը:
Ռոբերտ Քոչարյանի բացարձակ իշխանությունը և ռուսական նոր օկուպացիան Հայաստանում հնարավոր չէին լինի, եթե չկազմակերպվեր 1999թ-ի հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունը, որը ձևով ու բովանդակային հետևանքներով նման էր արտաքին ներխուժման, օկուպացիայի: Տվյալ դեպքում` Հայաստանի դեմ «ներխուժումը» կազմակերպել էին Ռոբերտ Քոչարյանն ու ռուսական կայսրությունը` իրենց մեծ ու փոքր սատելիտներով:
Թշնամու սառնասրտությամբ` օկուպանտները ոչնչացրեցին քաղաքական համակարգը` դրա էլիտայի գլխավորությամբ: Հոկտեմբերի 27-ին հաջորդող երկու տարիների ընթացքում քաղաքական դաշտում լիակատար ամայություն էր, որն «արդյունավետ» օգտագործվեց Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից` սեփական ռեժիմի և ռուսական կայսրության մետաստազները Հայաստանում տարածելու համար:
Այնուամենայնիվ, 2003-ի նախագահական ընտրություններն իսկական մարտահրավեր էին Ռոբերտ Քոչարյանի և նրա մոսկովյան հովանավորների համար: Քոչարյանի բախտը բերեց մրցակցի հարցում. Ստեփան Դեմիրճյանն ու նրա թիմն այդպես էլ չհասկացան, որ նախագահական կամպանիան ու համաժողովրդական շարժումը տանուլ են տալու, եթե Քոչարյանի հեռացման պահանջը չմեկտեղեն ապագաղութացման օրակարգի հետ: Հայաստանը կորցրեց պատմական շանսը և, ի տարբերություն Վրաստանի և Ուկրաինայի, չկարողացավ ձերբազատվել ռուսական գաղութատիրությունից և Մոսկվայի հովանավորությունը վայելող կոռումպացված ռեժիմից` չնայած այն հանգամանքին, որ երևանյան շարժումն ավելի զանգվածային էր:
Հայաստանի վարչախմբի վերնախավում և Մոսկվայում սակայն հասկացան, որ իրենց տոտալ իշխանության հիմնական խոչընդոտն ոչ թե ընդդիմությունն է, այլ հասարակությունը: Մարտի 1-ին տեղի ունեցավ Հայաստանի հասարակության և ռուսական կայսրության «ճակատամարտը»: Պատահական չէ, որ Ռոբերտ Քոչարյանը Հայաստանի քաղաքացիներին գնդակահարելու հրաման տվեց` Մոսկվայում Վլադիմիր Պուտինին հանդիպելուց օրեր անց:
Մարտի 1-ը Հոկտեմբերի 27-ի տրամաբանական շարունակությունն էր: Եթե 1999-ին գլխատվեց Հայաստանի ինքնիշխանության ինստիտուցիոնալ հիմքը` վստահության ռեսուրս ունեցող իշխանությունը, ապա 2008-ին թիրախը հասարակությունն էր` երկիրը սուբյեկտությունից վերջնականապես զրկելու նպատակով: Մարտի 1-ը Ռոբերտ Քոչարյանի համար կենսական անհրաժեշտություն էր` Հոկտեմբերի 27-ը «մարսելու» համար: Մարտի 1-ի արյունոտ դեպքերը զրոյացրեցին Սերժ Սարգսյանի իշխանության քաղաքական լեգիտիմության նվազագույն շանսերը, որոնց հնարավորությունը տեսականում առկա էր Սերժ Սարգսյանի և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հնարավոր երկխոսության և կոմպրոմիսների պարագայում:
2008-ի մարտին 1-ին Ռոբերտ Քոչարյանը շղթայեց Սերժ Սարգսյանի իշխանության ձեռքերը` նրան պահելով ռուսական տոտալ ազդեցության տակ: Հայաստանում պահպանվեց քրեաօլիգարխիկ ստատուս-քվոն` Մոսկվայի պարտադրած «Հոկտեմբերի 27»-ի կոնսենսուսով:
Հայաստանում տեղի ունեցած թավշյա հեղափոխության վերջնական հաղթանակի մասին պատկերացումները տարբեր են։ Խորապես համոզված ենք, որ հեղափոխության հաղթանակը ամբողջական ու անշրջելի կդառնա, երբ Հայաստանն ամբողջովին հաղթահարի ռուսական վասալության ռեժիմը, Մոսկվայի պարտադրած «Հոկտեմբերի 27»-ի կոնսենսուսը։ Դա հնարավոր է միայն Հոկտեմբերի 27-ի լիարժեք բացահայտման պարագայում։
