«Իզվեստիա» պարբերականը, հղում անելով ՌԴ նախագահի օգնական Ուշակովին, հայտնում է, որ սեպտեմբերի վերջին Պուտինը կայցելի Ադրբեջան: Ուշակովը նշել է, թե մինչև տարեվերջ Ռուսաստանում կլինի ՌԴ-Իրան-Ադրբեջան եռակողմ ֆորմատի վեհաժողով, հերթը իրենցն է, և կպարզեն, թե ինչ ժամկետ է հարմար իրենց գործընկերներին:
Իհարկե, հազիվ թե Պուտինը, որ Ալիևին ընդունել էր սեպտեմբերի 1-ին Սոչիում, Բաքու հասնի ընդամենը ժամկետներ ճշտելու համար: Ավելին, Ալիևը Պուտինին Ադրբեջան այցելելու հրավեր էր հղել հենց Սոչիի հանդիպման ավարտին: Պուտինը փաստորեն արագորեն ընդունում է հրավերը, ինչը թերևս նշանակում է, որ կա գործընթաց, և այդ գործընթացում՝ որոշակիորեն արագ զարգացող հանգամանքներ, որոնք առաջացնում են բարձր մակարդակում հաճախակի ճշգրտումների անհրաժեշտություն: Իհարկե, այս ռեժիմը վաղուց արդեն զարմանալի չէ աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ զարգացումների տեսանկյունից, և առանց այդ էլ բավական ակտիվ փուլում գերակտիվ շրջանները կամ բռնկումները դարձել են հաճախակի: Այստեղ, իհարկե, մենք առավել զգայուն ենք, երբ խոսքը վերաբերում է ռուս-ադրբեջանական շփումներին:
Իրավիճակը առավել ուշագրավ է դարձնում այն, որ սեպտեմբերի 8-ին էլ, այսինքն՝ վաղը, Պուտինը Մոսկվայում հանդիպելու է Նիկոլ Փաշինյանի հետ, և նույն Ուշակովը հայտարարել էր, որ ակնկալում են լուրջ և անկեղծ խոսակցություն, քանի որ երկու կողմում էլ առկա են հարցեր: Սա աննախադեպ է թերևս, երբ ռուսական կողմը բարձրաստիճան դիվանագետի շուրթերով հայտարարում է, որ հարցեր կան երկու կողմում էլ: Այսինքն՝ Մոսկվան այդ առումով որոշակի պատասխանատվություն վերցնում է նաև իր վրա:
Ինչքանո՞վ է Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումը որևէ կերպ առնչվելու Պուտինի՝ Ադրբեջան այցին և, մասնավորապես, Արցախյան խնդրին: Թե՞ այստեղ խոսքը կարող է լինել նաև ՀԱՊԿ-ի մասին, այդ կառույցին Ադրբեջանի անդամակցության կամ դիտորդի կարգավիճակի թեմային: Երևանը ԱԳՆ մակարդակում հայտարարել է, որ կկիրառի վետոյի իրավունք, սակայն դա վերաբերել է անդամակցությանը, իսկ դիտորդի կարգավիճակի հարցում իրավիճակը որոշակիորեն այլ է:
Մյուս կողմից՝ արդյո՞ք Պուտինը ինչ-որ բան կառաջարկի Երևանին՝ Ադրբեջանի հետ ՀԱՊԿ հարցում Ռուսաստանի, այսպես ասած, սակարկության համար կանաչ լույս ստանալու դիմաց: Միաժամանակ ուշագրավ է, որ մի քանի օր առաջ ՌԴ արտգործնախարարը հայտարարել էր, թե Երևանը պետք է կատարի ՀԱՊԿ շրջանակում պարտավորությունները՝ անկախ ներքին գործընթացներից: Ի՞նչ պարտավորության մասին էր հիշեցնում Լավրովը: Այդ հարցը մենք բարձրաձայնել ենք հայտարարությունից անմիջապես հետո, մինչդեռ այն դառնում է ավելի ու ավելի հետաքրքիր: Ի՞նչ է պարտավորվել մինչ այդ Երևանը, որ այժմ Մոսկվան դնում է այն Նիկոլ Փաշինյանի առաջ: Արդյո՞ք այդ պարտավորությունն առնչվել է Ադրբեջանին: Սրան զուգահեռ՝ կա Հայաստանի քվոտայի հարցը գլխավոր քարտուղարի պաշտոնի առումով: Այն կասկածի տակ է՝ Խաչատուրովի գործից հետո: Բայց եթե Երևանը այդ քվոտան պետք է պահի որևէ անցանկալի և անընդունելի պարտավորության գնով, ապա պետք է հրաժարվել դրանից միարժեք:
Ակնհայտ է, որ սեպտեմբերի 8-ին ընդառաջ՝ օրակարգը բավականին հագենում է, և Նիկոլ Փաշինյանն ու Պուտինը իսկապես խոսելու լուրջ թեմաներ ունեն: Մյուս կողմից, սակայն, հարկ է իհարկե արձանագրել, որ Ռուսաստանի և Ադրբեջանի խոսելու թեման ամենևին միայն Արցախյան հարցը չէ, և այստեղ միարժեք եզրակացնել, որ Պուտինի այցն Ադրբեջան պայմանավորված է լինելու այդ թեմատիկայով, կարող է լինել վրիպում: Ադրբեջանի հետ Ռուսաստանն ունի բազմաթիվ այլ խնդիրներ, որոնք նույնիսկ բարձրաձայնված չեն փոխադարձաբար, քողարկվում են սիրալիր հայտարարությունների և ստորագրվող պայմանագրերի ներքո, սակայն դրանից չեն դադարում գոյություն ունենալ: Ադրբեջանն այդ իմաստով ըստ էության վերածվել է մի յուրօրինակ հակառուսական հաբի, որտեղ են Իրանը, Իսրայելը, Թուրքիան, նույնիսկ Ղազախստանն ու Թուրքմենստանը, նաև Արևմուտքը՝ իր էներգետիկ նախագծերով:
Մոսկվան անշուշտ հասկանում է, որ այստեղ կարող է լուծել ընդամենը մարտահրավերներ չեզոքացնելու հարցեր, իսկ Ադրբեջանը պատասխանատվության կամ ազդեցության գոտի դարձնելը հեքիաթ է: Ամբողջ խնդիրն իհարկե այն է, որ Պուտինը չհավատա հեքիաթներին, որ գուցե փորձում է պատմել նրան Բաքուն՝ «չար հայերի» մասին: Սակայն խնդիրը նաև այն է և, թերևս ամենամեծ խնդիրը, որ Պուտինին այդ հեքիաթից պատմել սկսել են նաև որոշ հայաստանյան շրջանակներ՝ նախորդ համակարգից, սեփական քաղաքական և տնտեսական շահերից ելնելով:
