Վրաստանում կրկին քննարկում են աբխազական երկաթուղու, այլ խոսքերով՝ Ռուսաստանը, Վրաստանը և Հայաստանը Աբխազիայի տարածքով իրար կապող երկաթուղային ճանապարհի վերականգնման և վերագործարկման հարցը:
Հանրային ըկալումներն ու իրականությունը
Հիմնական առիթը Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև 2011 թ. ստորագրված առևտրի մոնիթորինգի մասին համաձայնագրի իրականացման շուրջ բանակցություններն են: Մոսկվան և Թբիլիսին բանակցում են երկկողմ հարաբերությունները կարգավորելու և մասնավորապես Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև տրանսպորտային հաղորդակցությունը և բեռնափոխադրումները Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի տարածքներով վերականգնելու նպատակով, թեև կողմերը դեռևս հեռու են համաձայնագրի կենսագործումից: Կան քաղաքական, տեխնիկական և այլ բնույթի մի շարք չլուծված խնդիրներ (ավելի մանրամասն տե՛ս այս հղումով):
Եվ Վրաստանում շատերը մտավախություն ունեն, որ Աբխազիայի և Ցխինվալի տարածքներով տրասնպորտային հաղորդակցության վերականգնման դեպքում կարող է վերաբացվել նաև աբխազական երկաթուղին: Ասում ենք մտավախություն, քանի որ վրաց հասարակության առնվազն զգալի հատվածը, եթե ոչ մեծամասնությունը չափազանց զգայուն է վերաբերվում վրաց-ռուսական հարաբերությունների և Աբխազիայի ու Հարավային Օսիայի հետ կապված ցանկացած թեմայի: Այլ հարց է, որ աբխազական երկաթուղու վերագործարկման հնարավորություններն իրականում այնքան էլ մեծ չեն: Բայց խոսքը ոչ թե իրականության, այլ հանրային ընկալումների մասին է: Վրաստանում վախենում են, որ Աբխազիայով և Ցխինվալով ճանապարհների վերաբացումը կարող է ամրապնդել այս շրջանների ներկայիս դե ֆակտո անկախ, այսինքն՝ Վրաստանից անջատ կարգավիճակը: Եվ եթե աբխազական երկաթուղու գործարկման հեռանկարը տնտեսական տեսանկյունից դրական է գնահատվում Հայաստանում, ապա Վրաստանում շատերը կարծում են, որ այն տնտեսական օգուտ չի տա և միայն կուժեղացնի Ռուսաստանի դիրքերը տարածաշրջանում:
Գաղտնի փաստաթուղթ
Հերթական լուրը Վրաստանում տարածել է քաղաքագետ Սոսո Ցիսկարաշվիլին՝ հայտարարելով, որ իր տեղեկություններով հնարավոր է՝ Վրաստանի հանրության թիկունքում ստորագրվի փաստաթուղթ Մոսկվայից մինչև Երևան երկաթուղային հաղորդակցության գործարկման մասին:
«Հանրության թիկունքում կարող է ստորագրվել փաստաթուղթ Մոսկվայից Երևան երկաթուղային հաղորդակցության գործարկման մասին։ Դա իրոք վտանգներ պարունակող նախագիծ է և ժամանակն է, որ մենք գնահատենք, թե արժե՞ արդյոք թույլ տալ ռուսական գնացքներին անցնել մեր տարածքով, և ընդհանրապես, կարո՞ղ ենք վստահել ներկայիս իշխանություններին»,- հայտարարել է Ցիսկարիշվիլին:
Պարզապես խոսակցություններ
Թբիլիսյան Black Sea Press լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր, քաղաքագետ Գելա Վասաձեն նման տեղեկությունները համարում է պարզապես խոսակցություններ:
«Արդեն ինչքան ժամանակ է՝ քննարկում են այս հարցը: Եթե պայմանագիր ստորագրվի, կքննարկենք: Եթե չի ստորագրվել, ապա իմաստ չկա քննարկելու այն, ինչ գոյություն չունի: Սոսո Ցիսկարիշվիլին ունի տեղեկություն, իսկ ես չունեմ նման տեղեկություններ»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց Վասաձեն՝ ավելացնելով, որ այս հարցը նախկինում շատ է քննարկվում, բայց հիմա չեն քննարկվում, որովհետև հնարավոր չէ անընդհատ նույն բանի մասին խոսել:
Ինչ վերաբերում է աբխազական երկաթուղու վերագործարկմանը, Գելա Վասաձեն կարծում է, որ դա տեղի չի ունենա տեսանելի ապագայում:
Ռուս-վրացական փակուղի
Վրացագետ Ջոնի Մելիքյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց, որ ռուս-վրացական հարաբերություններում ստեղծված փակուղային վիճակը, որը փաստել է նաև Վրաստանի վարչապետը իր հայտարարության մեջ, թույլ չի տալիս մտածել նման խոշոր նախագծերի մասին, ինչպիսին ավտոմոբիլային և երկաթուղային հաղորդակցության վերականգնումն է: Իսկ Հարավային Օսիայում Վրաստանի քաղաքացի Ա. Թաթունաշվիլիի ենթադրյալ սպանությունը ավելի է սրել իրավիճակը՝ վտանգելով ժնևյան բանակցությունների գործընթացը:
«Վերջին շրջանում կողմերի հայտարարությունները՝ Վրաստանի վարչապետի հայտարարությունը, Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի մեկնաբանությունը և վրացական կողմի պատասխանը, ցույց են տալիս, որ ռուս-վրացական հարաբերությունները փակուղային իրավիճակում են գտնվում: Ռուսական կողմն իր հայտարարության մեջ ողջունել է Վրաստանի ձգտումը՝ ուղիղ երկխոսելու Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հետ: Վրաստանի ընդդիմությունը քննադատեց դրա համար վարչապետին, ռուսական կողմն օգտագործեց այդ փաստը՝ ասելով, որ իրենք էլ են աջակցում ուղիղ երկխոսությանը: Սա ցույց է տալիս, որ տարբեր մոտեցումներ կան, և Ռուսաստանը փորձելու է չստանձնել որևէ պարտականություն, ինչն այսօր խոչընդոտ է ժնևյան գործընթացում: Կողմերը, ըստ այս բանակցությունների, պետք է ուժ չկիրառելու մասին պարտավորություններ ստանձնեն: Ռուսական կողմը հայտարարում է, որ ինքը չէ, որ կոնֆլիկտ է սկսել, և պարտավոր չի պատասխանատվություն ստանձնել: Այս ամենն ազդում է ժնևյան գործընթացի վրա: Վերջին իրադարձությունները և Վրաստանի քաղաքացու ենթադրյալ սպանությունը կամ մահը Ցխինվալում ցույց են տալիս, որ բավական լուրջ խնդիր է, և եթե կողմերը չեն կարողանում համաձայնության գալ նմանատիպ հարցերում և մահացածի դին փոխանցել վրացական կողմին, ապա շատ դժվար է պատկերացնել, թե ինչ իրավիճակ պիտի ստեղծվի ռուս-վրացական միջպետական հարաբերություններում, որպեսզի իրականացվեն ավելի խոշոր նախագծեր, մասնավորապես՝ ավտոմոբիլային և երկաթուղային հաղորդակցության վերականգնումը»,- մեկնաբանեց Ջոնի Մելիքյանը:
