Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի հայաստանյան այցի հետաձգումը, որ պետք է կայանար հունիսի սկզբին, ըստ էության աննկատ մնաց, համենայնդեպս, չարժանացավ մանրամասն դիտարկման: Մինչդեռ այդ իրողությունն առաջին հայացքից իր արարողակարգային բնույթով հանդերձ, կարծես թե խոսում է հայ-իրանական փոխհարաբերության մեջ վստահության լուրջ ճգնաժամի մասին:
Բանն այն է, որ այցի հետաձգման պատճառի մասին ձևակերպումը, որ ներկայացրեց իրանական կողմը՝ հայկական կողմից որոշ փաստաթղթերի անպատրաստություն, ուղղակի մեղադրանք է Հայաստանի հասցեին: Փաստացի ստացվում է, որ իրանական կողմի հետ եղել են այցի հետ կապված պայմանավորվածություններ, որոնք, սակայն, հայկական կողմը չի հարգել: Խնդիրն, իհարկե, այստեղ փաստաթղթերը չեն, և դրանց հիշատակումն անկասկած դիվանագիտական լեզու է ընդամենը: Իրանը, փաստորեն, Հայաստանին ասաց՝ «մենք բան ենք խոսել, պայմանավորվել, որը դուք չեք արել»: Այսինքն՝ սա դիվանագիտական բավական շառաչուն ապտակ էր մեր ռազմավարական շահակից երկրի կողմից, որը թերևս մեր միակ հարևանն է տարածաշրջանում, որի հետ մենք ունենք ռազմավարական շահերի շատ կոնկրետ ներդաշնակություն:
Մինչդեռ ինչպես երևաց Ահմադինեժադի այցի հետաձգումից, այդ ներդաշնակությունն ըստ էության կամ խախտվել է, կամ խախտվելու եզրին է: Եվ այստեղ բանը միայն Կազանի հանդիպման նախօրեն չէ: Ահմադինեժադի հայաստանյան այցն անկասկած լինելու էր Կազանից առաջ քաղաքական լուրջ աջակցություն Հայաստանին: Սակայն Իրանը, փաստորեն, հրաժարվեց դրանից՝ ակնարկելով, որ Հայաստանն էլ նախապես ինչ-որ պայմանավորվածություն էր խախտել:
Սակայն Հայաստանի այդ «խախտվածությունն» արտաքին քաղաքական առումով արդեն տևում է երեք տարի, երբ Հայաստանի իշխանությունը նախաձեռնողականության անվան տակ «այո» է ասում ցանկացած տարածաշրջանային գործընթացի, բարեկամանալու կամ սառելու ցանկացած առաջարկի: Իսկ այդ իրողությունը, արտաքին այդ անսկզբունք քաղաքականությունը, բնականաբար, կմտահոգեր միայն Իրանին, ով ունի շատ կոնկրետ շահեր, և որոնց իրացման հարցում Հայաստանը տեսնում է որպես բնական դաշնակից: Վաղ թե ուշ Իրանն անկասկած պետք է հայտներ իր մտահոգությունը Հայաստանի դաշնակցային կանխատեսելիության և վստահելիության հետ կապված, և Կազանի նախօրեն թերևս համարեց վճռական պահ այդ մասին արտահայտվելու համար՝ գուցե մտածելով, որ Հայաստանի իշխանության կեցվածքը հուշում է, որ այդ դիվանագիտական ապտակը ուշացնելը կարող է ճակատագրական լինել թե՛ Հայաստանի, հետևաբար նաև թե՛ Իրանի համար: Մյուս կողմից էլ՝ իրանական իշխանությունը փորձեց հասկացնել Հայաստանին, որ Իրանն ամենևին մտադիր չէ հանդուրժել Հայաստանի իշխանության սեթևեթանքները աշխարհաքաղաքական քամիների ներքո, և ունենալով կոնկրետ ռազմավարական շահեր ու կոնկրետ նպատակներ՝ Իրանը իր համար տարածաշրջանում կփորձի որոնել թեկուզ ինչ-որ առումով շահերի ու պատկերացումների տեսանկյունից հակասական, բայց գոնե առավել սկզբունքային և վստահելի ու կանխատեսելի գործընկեր պետություններ: Իսկ դա Հայաստանի համար կարող է լինել լրջագույն կորուստ, որն կարող է պարզապես անփոխարինելի լինել տարածաշրջանային քաղաքականության տեսանկյունից:
Ուստի ներկայումս Հայաստանի շահը պահանջում է շուտափույթ կերպով վերականգնել վստահությունն իրանական իշխանության մոտ և ցույց տալ, որ Հայաստանն, այդուհանդերձ, հավատարիմ է իր ռազմավարական շահի նշաձողին: