Կարեն Կարապետյանն այս տարվա առաջին աշխատանքային հանդիպումն անցկացրել է Պետեկամուտների կոմիտեի աշխատակիցների հետ: Լսել է նրանց ներկայացրած զեկույցները, խոսել ոլորտում առաջիկա մի քանի տարիների անելիքների մասին՝ «հակակշռելով» նախագահ Սերժ Սարգսյանի օրեր առաջ ներկայացրած «առաջիկա ամիսների անելիքների ծրագրերին»: Թողնենք նրանց կողմից հանրությանն ուղղված քաղաքական մեսիջները ու փորձենք հասկանալ տնտեսական հաջողությունների «նրբությունները», որ այդպես ոգևորված ներկայացրել են վարչապետի հետ հանդիպման ընթացքում:
Պետեկամուտների կոմիտեում Կարեն Կարապետյանին զեկուցել են, որ 2017 թվականին Հայաստան է ներկրվել նախորդ տարվա համեմատությամբ գրեթե կրկնակի քանակությամբ ավտոմեքենա, ավելի շատ կահույք, էլեկտրատեխնիկա, հետևաբար և հարկերի ծավալներն են աճել: Հասկանալիորեն դրանից հետևում է, որ սրանք բոլորովին էլ առաջին սպառման ապրանքներ չեն, թանկ հաճույք են, որոնց գնման համար լուրջ փողեր են պետք, որ կան: Մյուս կողմից՝ ներկայացվել է, որ սպառման մի շարք ապրանքների մասով արձանագրվում է գնանկում, ինչը բացառիկ է վերջին տարիների համար: Ազգային վիճակագրական ծառայությունն էլ 11 ամիսների ցուցանիշներով հավաստում է, որ տարվա ընթացքում արձանագրվել է հազիվ 1-2%-ոց գնաճ:
Համատարած գործազրկության, ավելի քան 30%-ոց աղքատության, ընդամենը մեկ տարի առաջ տնտեսական խորը ճգնաժամում գտնվող երկրի համար ներկայացված ցուցանիշները տպավորիչ են, գրեթե վագրի թռիչքի պատրաստող՝ ինչպես ժամանակին կասեր Վարդան Օսկանյանը: Ոգևորող է այն աստիճանի, որ որևէ կասկած չի մնում ընտրված ճիշտ ուղու առումով, ու տպավորություն է, որ տնտեսության թռիչքը ժամանակի հարց է: Սակայն նման գեղեցիկ համայնապատկեր ներկայացնելով հանդերձ՝ ներկայացնողներն իրենք էլ չեն ժխտում, որ կյանքը, մարդկանց սոցիալ-տնտեսական վիճակը հիմա շատ ավելի վատ է, քան մեկ տարի առաջ էր: Ինչո՞ւմ է, ուրեմն, անհամապատասխանության «նրբությունը»:
Նախկին վարչապետների օրոք ևս յուրաքանչյուր հաջորդ տարում սոցիալ-տնտեսական ցուցանիշները անհամեմատ ավելի լավն էին, քան նախորդում (իհարկե, չհաշված համաշխարհային ճգնաժամերը):
Հրապարակվող տվյալների, ընթացող զարգացումների ամենապարզ դիտարկումներն իսկ ցույց են տալիս, որ Կարեն Կարապետյանի կառավարության վիճակագրական հաջողությունները նույն դաշտում ու նույն «բովանդակությանն» են, ինչ Տիգրան Սարգսյանի և Հովիկ Աբրահամյանի կառավարությունների հաջողությունները: Բոլորի դեպքում էլ իրական տնտեսական աճերը եղել են հնարավորինս համեստ, մինչդեռ վիճակագրական ծառայության տվյալներում՝ ավելի «ոգևորող»: Գրեթե նույն պատկերն է նաև այս տարի: Տնտեսագետները ամենատարբեր հաշվարկներով հիմնավորում են, որ հերթական անգամ աճի ցուցանիշները ավելի մանիպուլյացիոն ծագման են, քան իրական: Բայց դա թողնենք և նույն ՊԵԿ ու ԱՎԾ թվերը դիտարկենք այլ տեսանկյունից:
Համաձայն ԱՎԾ-ի՝ 2016թ. Հայաստան է ներկրվել շուրջ 8 մլն դոլարի զուգարանի թուղթ և անձեռոցիկ: 21-րդ դարում, երբ Հայաստանում գերբարդ տեխնոլոգիաներ են աշխատում, զուգարանի թուղթ «չեն կարողանում արտադրել»: Հայաստանում ամենաշատ իրացվող պտուղներից է բանանը, որ ներկրվել է 7,5 մլն դոլարի, մինչդեռ 5,5 մլն դոլարի սոխ ու սխտոր է ներկրվել, երբ իրականում դրանց պահանջարկը թվի համեմատությամբ չնչին է: Հանրապետությունում տարեկան օգտագործվում է 35-36 հազար տոննա սելիտրա, այնինչ ԱՎԾ-ի տվյալներով ներկրվել է 146 հազար տոննա: Արտաքին առևտրի վիճակագրությունում այս բնույթի ցուցանիշները բազմաթիվ են, որ վերջին տարիներին գրեթե անփոփոխ են, եթե փոխվում էլ են, ապա միայն աճի տեսքով: Միանշանակ է, որ այս ապրանքների անվան տակ երկիր են բերվել բոլորովին այլ ապրանքներ:
2017թ. արտաքին առևտրին վերաբերող տվյալները կհրապարակվեն օգոստոս-սեպտեմբերին, ինչը տվյալների համեմատության և «սև ու սպիտակը» զատելու հնարավորություն կտա: Եվ քանի որ այս պահին դրա հնարավորությունը չկա, օգտվենք այլ տարբերակից:
Տվյալները կեղծվել ու կեղծվում են գրեթե բոլոր ոլորտներում, իսկ արտաքին առևտրում ու գյուղատնտեսությունում՝ հատկապես: Մաքսավորների մոտ դրանք քեշ փողի տեսքով գրպաններ են մտել, գյուղատնտեսությունում՝ տնտեսական աճի որոշակի ցուցանիշներ «ապահովել»: ԱՎԾ-ի ներկայացրած ցանկացած մթերքի արտադրության, դրա մշակման, թարմ վիճակում իրացման թվերը գումարելիս տասնյակ, հաճախ հարյուր հազարավոր տոննաների տարբերություն է ստացվում: Դա չի ժխտում ոչ ոք, այդ թվում և՝ նոր գյուղնախարարը, ԱՎԾ պատասխանատուները:
Տրամաբանական է, որ եթե Կարեն Կարապետյանի կառավարությունը որոշել է գործել մաքուր, ինչպես ինքն է սիրում ասել՝ «սպիտակ դաշտում», ապա ոլորտների պատասխանատուներին պետք է հանձնարարվեր վերջ տալ կեղծարարությանը, ներկայացնել իրական պատկերը՝ այն, ինչ կա, ինչի մասին խոսում էր վարչապետը 2016թ. սեպտեմբերին: Ի վերջո, իրենք էլ պետք է իմանան տնտեսության ռեալ վիճակը, նաև թվերով: Ցավոք, օրերս համայնքապետերի ներկայացրածից պարզ դարձավ, որ Կարապետյանի վարչապետության օրոք թվանկարչությանը վերջ տալու առումով բացարձակապես ոչինչ չի փոխվել: Մարզերում վիճվարչությունները շարունակում են «ենթարկվել» գյուղվարչությանը, որը զբաղված է վիճակագրական տվյալների թելադրմամբ: «Գյուղում ընդհանուր հաշվով մեկ հա դեղձի այգի չկա, 25 տոննա բերք էինք ցույց տվել, պահանջեցին, որ 50-ով ավելացնենք», «պահանջել են, մենք էլ 70 տոննա խաղողի ավել բերք ենք ցույց տվել», «դեկտեմբերի կեսերին զանգել, պահանջել են, որ 50 տոննայով լոլիկի բերքն ավելացնենք, 30-ով դեղձի, 100-ով առվույտի»:
Փաստորեն, Կարեն Կարապետյանը հանդես գալով խիստ բարեփոխականի կերպարով՝ միաժամանակ որպես պահեստային տարբերակ ունի և հատկապես այս փուլում, երբ առաջընթացի առումով ցույց տալու քիչ բան կա, առավելագույնս օգտվում է նախկին վարչապետների թվանկարչական զինանոցից, որ այս փուլում թերևս իր միակ զենքն է: Իրավիճակը շատ ոգևորող ներկայացնում են՝ ի ցույց հանրության, հետո՝ ավելի մեղմ վիճակագրական թվերում, որոնք որոշ ժամանակ անց մի քիչ էլ են խմբագրվում նվազման տեսքով:
