Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի հետ հեռախոսազրույցի ընթացքում առաջարկել է ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժեր տեղակայել Դոնբասի հակամարտության գոտում, ինչպես նաև այն հատվածներում, որտեղ գործում են ԵԱՀԿ հատուկ դիտորդական առաքելությունները: Ավելի վաղ Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարն ասել էր, որ Ռուսաստանը բանաձև կներկայացնի ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին՝ Դոնբասի «տարանջատման գծում» խաղաղապահներ տեղաբաշխելու մասին: Առայժմ հստակ չէ, թե ի՞նչ այլ գոտիների մասին է խոսում Պուտինը՝ Դոնբասի հակամարտության գոտուց բացի, և արդյո՞ք դա վերաբերում է ԵԱՀԿ-ի տարածքում գոյություն ունեցող այլ կոնֆլիկտներին, այդ թվում՝ Ղարաբաղյան հակամարտությանը: Այնուամենայնիվ, Ռուսաստանի նախագահի հայտարարությունը խիստ ուշագրավ է, հատկապես երբ այն գնահատում ենք Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի համատեքստում: Ռուսաստանը կարևոր դեր է խաղում նաև այս կոնֆլիկտի կարգավորման պրոցեսում՝ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ, և Ղարաբաղում խաղաղապահների անվան տակ ռուսական զորքեր տեղակայելու և այդպիսով Ռուսաստանի դիրքերն ամրապնդելու մասին տարբեր ժամանակներում խոսել են հայաստանցի, ռուսաստանցի և այլ երկրների բազմաթիվ փորձագետներ, թեև Մոսկվան խուսափում է իր մտադրությունների մասին պաշտոնապես խոսելուց: Հարցը վերջին անգամ քննարկվեց Հայաստանի և Ռուսաստանի նախագահների՝ Սոչիում կայացած հանդիպումից հետո, բայց Սերժ Սարգսյանն ավելի ուշ հերքեց այն լուրերը, թե ինքը Վլադիմիր Պուտինի հետ քննարկել է խաղաղապահ ուժերի հարցը:
Մերձավոր Արևելքի և Կովկասի հարցերի փորձագետ Ստանիսլավ Տարասովը կարծում է, որ խոսքն իսկապես այլ հակամարտությունների մասին է:
«Եթե խոսենք Ղարաբաղի մասին, ապա այդ հարցը վաղուց կա: Խաղաղապահ կորպուսի տեղակայման անհրաժեշտության մասին խոսել են Մինսկի խմբի համանախագահները: Ժամանակ առ ժամանակ Բաքվի և Երևանի դիրքորոշումները մոտեցել են իրար այս հարցի շուրջ, բայց հիմա նրանց դիրքորոշումները տարբեր են: Եթե ստացվի Ուկրաինայում, համոզված եմ, որ որոշ ժամանակ անց ձեռնամուխ կլինեն նաև Ղարաբաղում խաղաղապահների տեղակայմանը»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում մեկնաբանեց փորձագետը:
Պարզ չէ, թե ո՞րն է ծրագիրը, և ի՞նչ է կոնկրետ նախաձեռնել Մոսկվան: Ռուսական կողմն ուզում է Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում տեսնել հենց ռուսական խաղաղապահներին, թե՞ դրանք կարող են լինել այլ երկրների ստորաբաժանումներ: Այս հարցի հստակ պատասխանը չունի նաև Ստանիսլավ Տարասովը, թեև փորձագետը չի հերքում այն հանգամանքը, որ ըստ կոնֆլիկտի կարգավորման ընդունված փաստաթղթերի՝ խաղաղարար գործունեությունը Լեռնային Ղարաբաղում հակամարտության կարգավորման համալիր փաթեթի մի մասն է և չի կարող իրականացվել մյուս տարրերից առանձին:
«Ռուսաստանը նկատի ունի խաղաղապահ կորպուսի տեղակայումը նաև Ղարաբաղի ուղղությամբ, բայց թե ե՞րբ կլինի դա, այս հարցը մնում է բաց»,- ավելացրեց փորձագետը:
Հարցի մասին այլ կերպ է մտածում Պրահայի «Ազատություն» ռադիոկայանի «Էխո Կավկազա» ծառայության քաղաքական մեկնաբան Վադիմ Դուբնովը: Փորձագետն «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում կարծիք հայտնեց, որ Պուտինը խոսել է Ուկրաինայում միջազգային խաղաղապահ ուժեր տեղակայելու մասին, և Ղարաբաղի մասին այստեղ խոսք չկա: Ուկրաինայի հարցը բոլորովին այլ պատմություն է, և Հայաստանը տեղ չունի այս պատմության մեջ:
«Սա շատ մեծ առևտրի թեմա է, որն առնչվում է թե՛ խաղաղապահների, թե՛ պատժամիջոցների հարցերին և թե՛ Մոսկվա-Բեռլին-Վաշինգտոն եռանկյունու քննարկումներին: Սա բոլորովին այլ խնդիր է, որը ոչ մի կապ չունի որևէ այլ տարածաշրջանի հետ»,- ասում է փորձագետը:
Վադիմ Դուբնովը չի կարծում, թե Ուկրաինայի հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացը և ռուսական մոտեցումներն այդ կոնֆլիկտի կարգավորմանը կարող են ազդել արցախյան խնդրի վրա, որովհետև դրանք տարբեր կոնֆլիկտներ են, ունեն տարբեր քաղաքական համատեքստ և բովանդակություն: Այս կոնֆլիկտների լուծման համար ծախսվում են շատ տարբեր ռեսուրսներ, և տարբեր են նաև միջնորդ պետությունների ներգրավվածության աստիճանները, շահերը, երկու հիմնախնդիրների լուծման արդիականությունը համաշխարհային քաղաքականության ազդեցիկ խաղացողների տեսանկյունից:
«Ղարաբաղի հարցի հետ կարելի է ապրել ևս 400-500 տարի, իսկ Ուկրաինան թեժ խնդիր է բոլորի համար, այն արդիական է բոլոր լուրջ խաղացողների համար, և այստեղ Ռուսաստանը, կարծում եմ, փորձելու է մի բան պոկել առևտրի միջոցով, ընդ որում շատնաժ անել Դոնբասի և Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետությունների առնչությամբ: Բայց սա բացարձակապես ռուս-ուկրաինա-եվրոպական պատմություն է՝ առանց Ղարաբաղի»:
Ինչ վերաբերում է հարցին, թե արդյոք Ռուսաստանը ունի՞ մտադրություն խաղաղապահ զորքեր մտցնելու Ղարաբաղ, քաղաքական մեկնաբան Վադիմ Դուբնովն հեգնում է, որ Ռուսաստանը նաև ուզում է «հարուստ և հաջողակ» լինել, տիրել ամբողջ աշխարհին, բայց ցանկությունը մի բան է, իսկ իրականությունը՝ մեկ այլ բան, և այս իրավիճակում, երբ սկսվել է «մեծ երկխոսությունը» Ուկրաինայի հարցի շուրջ, և Ռուսաստանն իր բոլոր ուժերը նետել է Ուկրաինայի ուղղությամբ և իր ամբողջ ուշադրությունը կենտրոնացրել է այդ հարցի վրա, Ղարաբաղում խաղաղապահներ տեղակայելու մասին խոսելն անթույլատրելի ճոխություն կլինի Մոսկվայի համար:
