Վրաստանն ընդունեց այսպես կոչված «Ազատության խարտիան», որը խորհրդային անցյալի հետ անկախ պետության հաշիվները մաքրելու յուրօրինակ քայլ է: Այդ խարտիայով Վրաստանի իշխանությունը երկրում արգելում է բարձրագույն կամ քիչ թե շատ նշանակալից այլ պաշտոններ, զինվորական կոչումներ և կարգավիճակ ստանալ խորհրդային հատուկ ծառայությունների կամ կուսակցական նոմենկլատուրայի աշխատակիցներին: Թվում է, որ կատարվածը ծայրահեղական քայլ է, որ չի կարելի կտրել կամ կոտրել պատմության թելը:
Սակայն, հետխորհրդային գրեթե բոլոր հանրապետությունների պատմական ընթացքը ցույց տվեց (բացառությամբ իհարկե Մերձբալթիկայի երկրների, որոնք ի դեպ դե ֆակտո խորհրդային այդպես էլ չդարձան), որ եթե չի կատարվում այդպիսի վիրահատական միջամտություն, ապա խորհրդային պատմությունը հասարակությունների համար դառնում է քրոնիկ հիվանդության պես մի բան, որը հաղթում է ցանկացած նոր արժեքային պատվաստման, ցանկացած նոր մտածողության, ցանկացած նոր տեխնոլոգիայի: Խորհրդային անցյալը մոլախոտի պես տարածվում է նոր ու հին սերունդների վրա և այն կամ պետք է կտրվի արմատից, կամ պետք է անկախ պետությունը դատապարտվի այդ անցյալի գերության մեջ ապրելուց:
Ի վերջո մենք՝ հայաստանցիներս, հայաստանյան անկախության սերունդը, այդ իրողության վառ ականատեսն ենք: Չէ՞ որ հենց Հայաստանում է, որ մենք այժմ տեսնում ենք նախկին խորհրդային կուսակցական նոմենկլատուրայի արժեքային և ֆիզիկական էքսպանսիայի դրսևորումները: Խնդիրն այն չէ, թե այս կամ այն մարդը եղել է խորհրդային պաշտոնյա, եղել է կոմերիտական, թե չի եղել: Ասենք՝ կան մարդիկ, որոնք իբր նույնիսկ այլախոհ են եղել Խորհրդային Միությունում: Բայց եթե այսօր այդ մարդիկ հանդուրժում են այն, որ իրենց իսկ ղեկավարությունը նույն խորհրդային մեթոդներով ճնշում է այլախոհությունն անկախ Հայաստանում, նշանակում է այդ իբր նախկին այլախոհներն անգամ վարակված են «խորհրդայնությամբ»: Նրանց չի հաջողվել փոխել ԽՍՀՄ-ը, սակայն ԽՍՀՄ-ը կարողացել է փոխել նրանց՝ թերևս որպես ական տեղադրելով ապագա անկախ պետությունների հիմքում:
Խորհրդային անցյալը մի մեծ ական է, որի վրա է կանգնած հետխորհրդային ցանկացած անկախ պետություն, և այդ ականն ամեն րոպե կարող է պայթել այդ պետության կամքից անկախ՝ երբ Ռուսաստանը սեղմի կոճակը: Իսկ խորհրդային մտածողության կոճակը Ռուսաստանի ձեռքին է, որը կարողացավ պուտինյան իշխանության տարիներին հաջողությամբ վերականգնել այդ մտածողությունը Ռուսաստանում, և դրա վրա կառուցել նաև ՌԴ քաղաքականությունը հետխորհրդային տարածքում: Հետևաբար, ազատություն ձեռք բերելու համար հետխորհրդային պետություններից յուրաքանչյուրն ունի Ազատության խարտիայի անհրաժեշտություն: Իսկ կառավարող էլիտայի մակարդակով, կամք է ցուցաբերում առայժմ միայն Վրաստանը: Հայաստանում այդ հարցը նույնիսկ օրակարգային չի համարվում: Առանձին քաղաքական ուժեր և գործիչներ հանդես են գալիս հօգուտ այդ քայլի և նույնիսկ նշում, որ դա հրատապ և հանգուցային անհրաժեշտություն է, սակայն քաղաքական օրակարգում այդ խնդիրը Հայաստանի անկախությունից հետո չի եղել և, ցավոք, չկա:
