«2010 թվականը կարելի է բնութագրել որպես աստիճանական, կայուն վերականգնման տարի, որի ընթացքում մենք շարունակեցինք աշխատել շատ պարզ և հասկանալի հակաճգնաժամային ծրագրի տրամաբանության ներքո»,- երեկ ԱԺ-ում 2010թ. բյուջեի կատարողականը ներկայացնելիս հայտարարեց վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը:
Որպես այդ «կայուն վերականգնման» արտացոլում նա խոսեց մակրոտնտեսական հիմնական ցուցանիշներից՝ նշելով, որ 2010թ. ընթացքում ՀՆԱ-ն աճել է 2.1%-ով, նախատեսված 1.2%-ի փոխարեն, ընդ որում՝ արդյունաբերությունը աճել է 10.5%-ով, մշակվող արդյունաբերությունը` 13.6%-ով, հանքարդյունաբերությունը` 19.1%-ով, ծառայությունները՝ 4.5%-ով: «Միևնույն ժամանակ, մակրոտնտեսական ցուցանիշների տեսակետից մենք տեսնում ենք, որ էապես բարելավվում են արտահանման ցուցանիշները, և մեր առևտրի հաշվեկշիռը շուրջ 1.3 տոկոսով բարելավվել է ի հաշիվ նրա, որ արտահանման տեմպերը գերազանցել են ներմուծման աճի տեմպերին»,- ասել է վարչապետը՝ հավելելով. «Սրանք դրական միտումներ են, որոնք մենք պետք է պահպանենք մոտակա երեք տարիների ընթացքում»: Խոսելով 2010 թվականին պետական բյուջեի եկամուտներից՝ վարչապետը նշել է, թե դրանք կազմել են 780 մլրդ դրամ, ինչը գերազանցում է 2009 թվականի ցուցանիշը 13 %-ով:
Մենք բազմիցս անդրադարձել ենք 2010թ. մակրոտնտեսական հիմնական ցուցանիշներին՝ ցույց տալով, որ դրանք ոչ միայն չափազանց վատն են համեմատության մեջ (աշխարհ, տարածաշրջան), այլև վատն են հենց նախորդ տարիների մեր իսկ ցուցանիշների նկատմամբ:
Հայաստանի ՀՆԱ-ի 2.1% աճի մասին խոսելիս չպետք է մոռանալ, որ աշխարհում ՀՆԱ-ն 2010թ. միջինում աճել է 4.8%-ով, Թուրքիայում՝ 11.6%-ով, Վրաստանում՝ 6%-ով, Ադրբեջանում՝ 5%-ով: Ընդ որում` մեր այդ 2.1% աճը զգալիորեն պայմանավորվել է արդյունաբերության 10.5% աճով, որն էլ իր հերթին պայմանավորված է հանքարդյունաբերության մոտ 19.1% աճով: Իսկ հանքարդյունաբերության աճը պայմանավորված է ոչ թե կառավարության, այսպես կոչված, «հակաճգնաժամային միջոցառումներով», այլ համաշխարհային շուկայում պղնձի գների շեշտակի աճով (տարվա սկզբի 3-4 հազար դոլարի փոխարեն, տարեվերջին պղնձի 1 տոննայի գինը հասավ 9 հազար դոլարի):
Հենց պղնձի միջազգային գների կտրուկ աճի շնորհիվ էր նաև, որ ներմուծման համեմատ ունեցանք արտահանման աճ, ինչի մասին խոսում էր վարչապետը և շեշտում, որ «սրանք դրական միտումներ են, որոնք մենք պետք է պահպանենք»: Այսպես` Հայաստանի 2010թ. արտահանումը աճել է 42.4%-ով: Բայց եթե մեր արտահանումից հանենք պղինձն ու մոլիբդենը, այսինքն` «հանքահումքային արտադրանքը» և «ոչ թանկարժեք մետաղներն ու դրանցից պատրաստված իրերը», ապա մնացած ապրանքների արտահանման աճը կկազմի ընդամենը 17%: Ընդհանուր առմամբ Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը (ներմուծման և արտահանման շրջանառության ողջ ծավալը) 2010թ. աճել է 12.1%-ով: Սա այն դեպքում, երբ 2010թ. Վրաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալը, 2009թ. համեմատ, աճել է 21%-ով, Ադրբեջանինը` 34.1%-ով:
Այսինքն՝ ինչպես ՀՆԱ-ի, այնպես էլ արտաքին առևտրաշրջանառության աճերի պարագայում մենք 2010թ. 2-5 անգամ հետ ենք ընկել աշխարհից ու մեր հարևաններից: Ավելին, եթե Վրաստանն ու Ադրբեջանը հաղթահարել են ճգնաժամը՝ այն տեսակետից, որ իրենց 2010թ. ՀՆԱ-ները իրական առումով գերազանցում են նախաճգնաժամային 2008թ. ՀՆԱ ցուցանիշը (առաջինը 2.5%-ով, երկրորդը՝ 11%-ով), ապա մենք դեռևս չենք էլ հասել 2008թ.մակարդակին: 2010թ. Հայաստանի ՀՆԱ-ն 2008թ. ՀՆԱ-ից փոքր է 12%-ով: Ընդ որում, ըստ կառավարության` մոտ մեկ տարի առաջ հաստատած միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի՝ ՀՆԱ ցուցանիշով մենք չենք հասնի 2008թ. մակարդակին նույնիսկ 2012թ.:
Ինչ վերաբերում է 2010թ. բյուջեի եկամուտներին, որոնք, ըստ վարչապետի, աճել են 13%-ով, ապա պետք է նշենք, որ գնաճը հաշվի առնելու պարագայում ստանում ենք բյուջեի եկամուտների ընդամենը 3.6% աճ: Ավելին, 2008թ. համեմատ մեր բյուջեի իրական եկամուտները 2010թ. նվազել են ուղիղ 20%-ով: Եթե այս ամենի կողքին հաշվի առնենք նաև բնակչության կենսամակարդակը բնութագրող ամենակարևոր ցուցանիշներից մեկը՝ իրական միջին աշխատավարձը, ապա կտեսնենք, որ այն 2010թ., նախորդ տարվա համեմատ, նվազել է 2.7%-ով:
Այսպիսով, 2010թ.-ը Հայաստանի տնտեսության ամենավատ տարիներից մեկն էր: Մենք ոչ միայն էականորեն հետ ենք մնացել 2008թ.-ից, իջել է մեր կենսամակարդակը, այլև էականորեն հետ ենք ընկել մեր հարևաններից ու ընդհանրապես՝ աշխարհից:
