Միացյալ Նահանգների նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը տարբեր առիթներով համակրանք է հայտնել Ռուսաստանի նախագահի հասցեին՝ ասելով, որ ինքն ուզում է ավելի սերտ հարաբերություններ կառուցել Ռուսաստանի հետ, բայց որևէ կոնկրետ դիրքորոշում չի հայտնել եվրասիական, արևելաեվրոպական, մերձավորարևելյան տարածաշրջաններում հիմնախնդիրների լուծման իր տեսլականի մասին, որից հնարավոր կլիներ ենթադրել, որ նա պատկերացնում է ԱՄՆ շահերը այդ տարածաշրջաններում: Ուստի երկրի արտաքին քաղաքականության մասով առայժմ մեծ անորոշություն կա: Այս մասին «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց Նյու Յորքի Օսթին Մարքս հանրային և միջազգային հարաբերությունների դպրոցի դեկան, քաղաքագետ Դեյվիդ Բըրդսելը:
Փորձագետն ավելացրեց, որ ամեն դեպքում Թրամփի նախագահ ընտրվելը բացասական զարգացում է գլոբալ անվտանգության տեսանկյունից՝ առնվազն կարճաժամկետ հատվածում:
Դժվար է նաև ասել, թե ինչ ակտիվությամբ Միացյալ Նահանգները կներգրավվի մասնավորապես Ղարաբաղյան հիմնախնդրին, քանի որ Թրամփը դիրքորոշում չի հայտնել նմանատիպ կոնֆլիկտների վերաբերյալ: Պարզ է միայն մի բան, որ Թրամփը բազմակողմ ձևաչափերով համագործակցության մեծ երկրպագու չէ:
– Դոկտոր Բըրդսել, Միացյալ Նահանգների նախագահի ընտրությունների այսպիսի արդյունքները, Ձեր կարծիքով, ինչպե՞ս կազդեն գլոբալ քաղաքականության և անվտանգության, հատկապես Միացյալ Նահանգներ-Ռուսաստան հարաբերությունների վրա:
– Պարոն Թրամփը հստակ նշել է, որ ինքն ուզում է ավելի սերտ հարաբերություններ ունենալ Ռուսաստանի հետ, և տարբեր առիթներով խոսել է այդ մասին: Հարցն այն է, թե Պուտինը կարձագանքի՞ Թրամփի ժեստերին, թե՞ կփորձի ստուգել մի նախագահի, որը արտաքին քաղաքականության փորձ չունի՝ զորքեր տեղակայելով Բալթյան երկրների հետ սահմանին, շարունակելով ներխուժումները Ուկրաինայի և Վրաստանի տարածք: Ի՞նչ կանի նա, որպեսզի հասկանա, թե ինչպես կարող է լավագույնս վերահսկել Թրամփին նախագահական այս շրջանի ընթացքում: Առաջիկայում հենց այս դինամիկային ենք ականատես լինելու:
– Բոլորը, համենայնդեպս՝ քաղաքական վերնախավը, փորձագետները, լրագրողները, համոզված էին, որ Հիլարի Քլինթոնն է ընտրվելու նախագահ, և բոլորը պատրաստվում էին Միացյալ Նահանգներ-Ռուսաստան հարաբերությունների այն սցենարին, որը ենթադրաբար պիտի իրականացվեր Քլինթոնի վարչակարգի օրոք, այսինքն՝ ավելի կոշտ դիմակայության և լարված հարաբերությունների: Բայց մենք չէինք սպասում այսպիսի զարգացման: Կարծում եք՝ այժմ կարելի՞ է սպասել ռուս-ամերիկյան հարաբերությունների իրական կարգավորման և բարելավման:
– Երբ Օբամայի առաջին ընտրությունից հետո վարչակազմը փորձեց վերբեռնել Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները, մենք խոսում էինք բնական շահերի ոլորտների՝ ահաբեկչության դեմ պայքարի, միջուկային անվտանգության, առողջապահության և այլ ոլորտներում համագործակցության մասին: Սրանք բնական շահերի ոլորտներ են, բայց հարցն այն է, թե արդյո՞ք կողմերը կարծում են, որ երկուսն էլ կշահեն այդ համագործակցությունից, երկուսն էլ հաղթող դուրս կգան: Եթե պարոն Պուտինը կարծի, որ կշահի, և աշխատի Դոնալդ Թրամփի հետ, միգուցե որոշ ժամանակ այդպես գործի: Սա անորոշ հարց է, ես չգիտեմ: Բայց եթե սա դիտարկվի մեծ տերության շահերի համատեքստում, ինչն անում է Պուտինը՝ փորձելով ընդլայնել իր երկրի ազդեցությունը Մերձավոր Արևելքում, ամրապնդելով իր ներկայությունը Միջերկրական ծովում, ամրապնդելով իր հարաբերությունները Թուրքիայի և Էրդողանի հետ, այդ դեպքում խաղի ընթացքն այլ կլինի: Բայց Թրամփը դրա վրա ազդելու շատ մեծ հնարավորություններ չի ունենա:
Մի բան էլ եմ ուզում ավելացնել, որ առայժմ արված հայտարարություններից պարզ չէ, թե արդյոք մեր նորընտիր նախագահը տեղյա՞կ է այս տարածաշրջանում մեր շահերի, օրինակ՝ Թուրքիայի պես պետության հետ դաշնակցային հարաբերությունների խորության և նաև այն մասին, թե ինչ կարող է լինել ժամանակի ընթացքում: Ամեն ինչ հարաբերականորեն պարզ կդառնա այն ժամանակ, երբ նա սկսի նշանակել ազգային անվտանգության և արտաքին քաղաքականության ոլորտների պատասխանատու պաշտոնյաներին:
– Իսկ ընդհանրապես Թրամփի հաղթանակը ավելի շատ դրակա՞ն, թե՞ բացասական զարգացում է գլոբալ անվտանգության համար:
– Տվյալ պահին պիտի ասեմ, որ սա հավանաբար բացասական զարգացում է՝ առնվազն կարճաժամկետ հատվածում, քանի որ առաջացնում է զգալի անորոշություն և հարցականի տակ է դնում Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կայունությունը: Այդ հարցը կպարզվի շուտով, քանի որ ազգերը համագործակցում են միայն որոշակիության պայմաններում, երբ գիտեն, թե ովքեր են խաղացողները:
– Եվս մի հարց Ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ: Միացյալ Նահանգները Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի հետ միասին միջնորդական դեր է կատարում այս հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում: Ի՞նչ աստիճանի ներգրավում պիտի սպասենք Թրամփի վարչակարգի կողմից այս գործընթացում:
– Կարծում եմ՝ շատ դժվար է կանխատեսել: Նորից պիտի արձանագրենք, որ Թրամփը որևէ հատուկ հայտարարություն չի արել նմանատիպ խնդիրների վերաբերյալ: Նա միայն մի բան է ասել, որ ինքը բազմակողմ համագործակցության երկրպագու չէ: Նա ուզում է, որ Միացյալ Նահանգները լինի ինքնուրույն, ինքնաբավ: Այնպես որ՝ Թրամփը հավանաբար հակված կլինի Միացյալ Նահանգները ավելի քիչ ներգրավելու բոլոր տեսակի հիմնախնդիրների կարգավորման բազմակողմ ձևաչափերին, բայց կրկին դա ավելի պարզ կլինի ազգային անվտանգության և արտաքին քաղաքականության թիմերի նշանակումից հետո:
– Ամեն դեպքում, Միացյալ Նահանգները կշարունակի՞ Ռուսաստանի զսպման ռազմավարությունը, թե՞ ոչ:
– Չեմ կարծում, որ կարող եմ նման պնդում անել: Նա որևէ դիրքորոշում չի հայտնել այս հիմնախնդիրների վերաբերյալ: Ուստի մենք ստիպված ենք ենթադրություններ անել իր կողմից արված շատ ընդհանրական հայտարարությունների հիման վրա: Թրամփը Բալթյան երկրների անվտանգության, Ռուսաստանի կողմից իր արևմտյան սահմաններին զորքերի, հրետանու տեղակայման հարցերի մասին ասել է՝ «չգիտեմ, համոզված չեմ, որ ես պիտի պատասխանեմ այդ երկրների պաշտպանության համար»: Սրանք լուրջ հարցեր են, որոնց պատասխանը կստանանք այն ժամանակ, երբ նա սկսի իրականացնել քաղաքականություն, ոչ թե ընտրական քարոզարշավ:
