Երեկ մենք ազգովի տոնում էինք Շուշիի հաղթանակի տոնը, որը մեր ենթագիտակցության մեջ ընդհանրապես ասոցացվում է Ղարաբաղի հաղթանակի հետ: Բայց Ղարաբաղի հաղթանակը մեզ համար տոն չէ, այլ աշխատանք: Աշխատանք է, որ կոչվում է Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթաց: Հատկապես տոնական պաթոսի ֆոնին ակնհայտ են դառնում այն թերացումները, որ մենք թույլ ենք տվել մեզ մեր այդ աշխատանքում: Նախ` համար մեկ թերացումը, թերևս, այն է, որ մենք թույլ ենք տվել մեզ մտածել, որ դա ոչ թե բոլորիս աշխատանքն է, այլ այն մարդկանց, որոնք զբաղեցնում են երկրի նախագահի պաշտոնը: Մենք դա համարել ենք Լևոն Տեր-Պետրոսյանի, Ռոբերտ Քոչարյանի, համարում ենք Սերժ Սարգսյանի աշխատանքը, մինչդեռ կարգավորման գործընթացը մեր աշխատանքն է:
Դա, իհարկե, չի նշանակում, որ մենք պետք է գնանք ու բանակցենք Ալիևի կամ համանախագահների հետ: Իհարկե պետք է բանակցեն նախագահները: Բայց մեր աշխատանքը նրանց բանակցային նյութ պատվիրակելն է: Այսինքն` նրանք պետք է բանակցեն այն թեմայի, այն նյութի շուրջ, որը մենք ենք նրանց պատվիրակում: Իսկ ի՞նչ ենք մենք` որպես հասարակություն, որպես ժողովուրդ, որպես ազգ, պատվիրակում մեր նախագահներին: Մեծ հաշվով, ոչինչ: Ոչինչ, որովհետև որպես հասարակություն, որպես ժողովուրդ և որպես ազգ մենք չունենք ընդհանրական, հավաքական պատկերացում և պահանջարկ Ղարաբաղի խնդրի կապակցությամբ: Դա ամենևին այն չէ, որ մենք պետք է բոլորս նույն պատկերացումն ունենանք կարգավորման հանդեպ կամ հանգենք նույն պատկերացման: Խնդիրն այն է, որ մենք պետք է, ի վերջո, մեր օրակարգում դնենք այդ հարցը և փորձենք պատասխանել, թե իսկ մենք ի՞նչ ենք ուզում Ղարաբաղի հարցից, ինչպե՞ս ենք պատկերացնում այդ հարցի լուծումը, ի՞նչ է տվել մեզ Ղարաբաղի հարցը, ի՞նչ է վերցրել մեզանից, մեր խնդիրները ինչքանո՞վ են պայմանավորված այդ հարցով և ինչքանո՞վ են պարզապես շահարկվում այդ հարցի համատեքստում:
Դժվար է ասել, թե ի՞նչ հայտարարի կգանք դրա արդյունքում, ով ո՞ւմ կհամոզի, կհամոզի՞ արդյոք, կգա՞նք արդյոք հայտարարի: Բայց պետք է խոստովանենք, որ մենք հանրայնորեն այդ հարցը երբեք չենք քննարկել, երբեք չենք փորձել այդ հարցի կապակցությամբ հասարակական պատկերացումների ստատուս քվո, լեգիտիմ պահանջարկ ձևավորել: Մեզ թվացել է, որ դա քննարկման ենթակա հարցերի շրջանակ չէ, որ այստեղ քննարկելու հարց չկա, որ դա նույնիսկ ամոթ է քննարկելը: Բայց այդ ամենը հանգեցրել է նրան, որ այսօր մենք տեսնում ենք, որ կարգավորման գործընթացում չկա հստակ հայկական ուղեգիծ, մարտավարական առանցք, ռազմավարական թիրախ: Մենք ընդամենը ժամանակ ենք ձգում, մենք ընդամենը փորձում ենք ժամանակ շահել և մի քիչ էլ ձգել ստատուս քվոն` դա համարելով հաջողություն:
Մեր պատկերացումների շրջանակն այնքան է խեղվել, շեղվել, դուրս եկել բնականոն առանցքից, որ ստատուս քվոն մեզ համար դարձել է ինքնանպատակ, մինչդեռ այն վաղուց պետք է դարձած լիներ միջոց: Բայց մենք չգիտենք նույնիսկ, թե ինչի միջոց կարող է այն դառնալ, կամ ինչի միջոց ենք ուզում այն դարձնել: Փոխարենը, մենք այդ մասին խոսակցությունների ամեն մի փորձ որակում ենք իբրև շահարկում, իբրև թշնամու ջրաղացին ջուր լցնողի, և փակում ենք թեման` այն նորից թողնելով անորոշության ծիրի մեջ, ակնկալելով, որ «կամ էշը կսատկի, կամ իշատերը»:
