Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, քաղաքագետ Ռիչարդ Կիրակոսյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում մեկնաբանում է վերջին իրադարձությունները շփման գծում:
– Պարոն Կիրակոսյան, սպասո՞ւմ էիք արդյոք այսպիսի էսկալացիայի, որ եղավ երեկ գիշերը և այսօրվա ընթացքում ղարաբաղյան և ադրբեջանական ուժերի շփման գծում: Որքանո՞վ ենք այսօր մոտ իրական, լայնամասշտաբ պատերազմի:
– Ադրբեջանական ուժերը ապրիլի 2-ին վաղ առավոտյան՝ լուսաբացին, շատ լավ համակարգված հարձակում են իրականացրել շփման գծի երեք ուղղություններով՝ հարավային, հարավարևելյան և հյուսիսարևելյան: Հատկանշականն այն է, որ այս հարձակումները շատ լավ համակարգված էին և կոմբինացված: Այլ կերպ ասած՝ այնտեղ եղել է ոչ միայն հետևակ, այլև զրահատեխնիկա, ականանետ, տանկեր, հրետանի, ռազմական օդուժ՝ ներառյալ ուղղաթիռներ: Հատկանշականը այս ագրեսիայի ինտենսիվությունն է, հարձակման ծավալները: Հայկական զինված ուժերը կարողացան հետ մղել հարձակումը և հակագրոհ նախաձեռնել ժամը 9-ին: Կեսօրի դրությամբ իրավիճակը հանդարտվեց, լարվածությունը նվազեց: Երկու կողմերն էլ զգալի կորուստներ ունեն, բայց պիտի նշեմ, որ Ադրբեջանը շատ ավելի մեծ կորուստներ է ունեցել, քան սպասում էր: Հայկական ուժերը խոցել են ադրբեջանական ռազմական ուղղաթիռ, երկու անօդաչու թռչող սարք և վնասազերծել ադրբեջանական երկու տանկ:
Ադրբեջանի այս հարձակումն այնքան էլ մեծ անակնկալ չէր, եթե չհաշվենք հարձակման ծավալները, բայց նրանք շատ ավելի մեծ կորուստներ ունեն, քան կանխատեսել էին: Ադրբեջանցիները «Գրադ» կայանքից հրետակոծել են Մարտունիի գյուղերից մեկը, որի հետևանքով զոհվել է 12 տարեկան տղա, և վիրավորվել են ևս երկու երեխաներ: Սա թերևս այսօրվա ամենաողբերգական դեպքն է և ցույց է տալիս, որ մարդկային կյանքը Ադրբեջանի համար որևէ արժեք չունի:
Կարևոր է նաև հարցի ավելի լայն համատեքստը: Կարծես թե այս հարձակումները համակարգվել և համաձայնեցվել են դիվանագիտական օրացույցի հետ՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների վաշինգտոնյան այցից հետո:
– Այո, հարձակումները հաջորդեցին Վաշինգտոնի գագաթնաժողովին: Կարծում եք, որ Ալիևը դժգոհ է մնացել ամերիկյան կողմի հետ հանդիպումներից, ա՞յդ պատճառով է գնացել այս քայլին:
– Ոչ, մենք միայն տեսնում ենք այն, որ Ադրբեջանի կողմից հարձակման յուրաքանչյուր դեպք կապված է լինում դիվանագիտական օրացույցի և հանդիպումների հետ: Սրանով ադրբեջանական կողմը ցույց է տալիս իր հուսահատությունը, և որ չի հարգում միջազգային հանրությանը: Սա ավելի շատ ուղերձ էր միջազգային հանրությանը, քան Հայաստանին և Լեռնային Ղարաբաղին: Եվ սա ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանն այսօր ավելի մեծ վտանգ է ներկայացնում տարածաշրջանային անվտանգությանն ու կայունությանը:
– Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս իրադարձությունները նոր մակարդակի բարձրացրեցին լարվածությունը շփման գծում:
– Այո, վտանգը գնալով մեծանում է, քանի որ կիրառվում են ավելի խոշոր զինատեսակներ, ընդլայնվում է մարտական գործողությունների տարածքը` ներառյալ հարձակումները հայկական բնակավայրերի վրա: Ամեն անգամ իրադրությունն էլ ավելի է լրջանում և դառնում էլ ավելի վտանգավոր՝ ավելի մեծ վտանգի տակ դնելով 1994թ. ստորագրված զինադադարի պայմանագիրը:
Մի բան պարզ է. մենք պիտի պատրաստ լինենք հետագա էսկալացիաների, մասնավորապես՝ ապրիլի 24-ին և դրան հաջորդող օրերին: Սրացումներ կլինեն հատկապես ամռանը: Սա մարտահրավեր է ոչ միայն Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանությանը, այլև Մինսկի խմբի միջնորդներին և միջազգային հանրությանը, ովքեր ավելին պիտի անեն այս փխրուն զինադադարն ամրապնդելու համար:
