ՀՀԿ-ի պերճանքն ու թշվառությունը

Մյուս կողմից նույն այդ պատճառով իրար դեմ են դուրս եկել նաև կառավարությունը` ի դեմս ՀՀԿ-ական վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի և ԱԺ-ն` ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանի գլխավորությամբ: Նույն պատճառով անհարմար դրության մեջ է հայտնվել ՀՀ Սահմանադրական դատարանը. նա էլ հիմա պետք է ընտրություն կատարի` կառավարության պատվերը կատարելու, ըստ այդմ` նաև ՀՀ Սահմանադրությունն ու ՍԴ մասին օրենքը խախտելու կամ հանուն օրենքի` վարչախմբի թելադրանքին դեմ գնալու միջև:

Բանն այն է, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113 հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետը սահմանում էր, որ գործատուն իրավունք ունի ժամկետից շուտ լուծելու անորոշ ժամկետով կնքված պայմանագիրը` աշխատողի կենuաթոշակային տարիքը լրանալու պատճառով: Այսինքն` եթե մարդը դառնում է 65 տարեկան, ապա նրան միայն այդ պատճառով կարող են ազատել աշխատանքից: Նման մի դրույթ էլ նախատեսում էր օրենսգրքի 114 հոդվածի 4-րդ մասի 5-րդ կետը: Դեռ երկու տարի առաջ` 2009թ. փետրվարի 24-ին, ՀՀ Սահմանադրական դատարանը UԴՈ-792 որոշմամբ ՀՀ Սահմանադրությանը հակասող ու անվավեր է ճանաչել ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113 հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետը և 114 հոդվածի 4-րդ մասի 5-րդ կետը: Իսկ ՀՀ ՍԴ որոշումները, ինչպես հայտնի է, վերջնական են և ուժի մեջ են մտնում հրապարակման պահից:

Սակայն ԱԺ սոցիալական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ՀՀԿ-ական Հակոբ Հակոբյանը որոշել է պարզապես արհամարհել ՍԴ վերոհիշյալ որոշումն ու հակասահմանադրական ճանաչված այս դրույթը մեկ այլ ձևակերպմամբ կրկին մտցրել է Աշխատանքային օրենսգրքում փոփոխությունների նախագծի մեջ: Հակոբյանն առաջարկել է կենսաթոշակային տարիքը լրանալու դեպքում գործատուին իրավունք տալ սեփական նախաձեռնությամբ լուծարել պայմանագիրը` նախքան դրա գործողության ժամկետի լրանալը` նախագծում ավելացնելով հետևյալ նախադասությունը. «եթե աշխատանքային պայմանագրով այլ բան նախատեսված չէ»: Ընդ որում` նա այս հարցում փորձել է խորամանկել. չնայած սկզբում կառավարության դիմադրությանը և բացասական կարծիքին, ՍԴ որոշման մասին հիշեցումներին, այնուամենայնիվ, Հակոբ Հակոբյանը կարողացել է իր առաջարկներն աննկատ մտցնել նախագծերի հսկա փաթեթի մեջ: Ու քանի որ ԱԺ պատգամավորների գերակշիռ մեծամասնությունը նախագծերը քվեարկում է` առանց դրանց բովանդակությանը տեղյակ լինելու, այդպես են վարվել նաև այս անգամ: Նրանք կրկին օրենքի տեսք են տվել արդեն իսկ հակասահմանադրական ճանաչված ձևակերպումներին: Ի դեպ, այս փաստը չէր վրիպել ՍԴ աչքից: ՍԴ 2010թ. տարեկան հաղորդման մեջ նշված է, թե ՍԴ որոշումների պահանջների կատարման և դրանցում արտահայտված իրավական դիրքորոշման ոչ միատեսակ ընկալման օրինակ է հանդիսանում նաև այն, որ թեև իրենք հակասահմանադրական ճանաչեցին ԱՕ 113 և 114 հոդվածների համապատասխան կետերը, սակայն ԱԺ-ն 2010թ. հունիսին ընդունել է կրկին ԱՕ փոփոխությունների նախագիծը, որտեղ հաշվի չեն առել ՍԴ որոշման պահանջները:

Հետագայում, երբ պարզ է դարձել կատարվածը, Հակոբ Հակոբյանի կուսակից ընկերներն իրենք` ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանի գլխավորությամբ, Աշխատանքային օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու նախագիծ են ներկայացրել, որտեղ առաջարկվել է հանել հակասահմանադրական ձևակերպումը: Սկզբում կառավարությունը թեև աջակցել է Գալուստ Սահակյանի ու ՀՀԿ-ականների նախաձեռնությանը, սակայն հետո, չգիտես ինչու, փոխել է իր դիրքորոշումն ու անցել Հակոբ Հակոբյանի առաջարկությամբ ընդունված փոփոխությունները պաշտպանելուն: «Մենք ասում ենք, որ հիմքը, թե 65 տարին լրանալուց հետո մարդուն կարող են ազատել աշխատանքից, ճիշտ չէ և հակասում է միջազգային իրավունքին: Եթե գործատուն մարդուն աշխատանքից ազատել է ցանկանում, ապա դրա համար տասնյակ այլ հիմքեր կան օրենքում: Անբարոյական է, երբ մարդու 65 տարին լրանում է, և ասում ես` ինձ է՛լ պետք չես, գնա»,- մեզ հետ զրույցում ասաց ԱԺ պատգամավոր, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր-պրոֆեսոր Ռաֆիկ Պետրոսյանը: Ի վերջո, երբ բանավեճը բավական թեժացել է, օրենքի այդ կետերի սահմանադրականության հարցը լուծելու համար կառավարությունն առաջարկել է դիմել ՀՀ ՍԴ:

Մեր աղբյուրները բավական ուշագրավ մանրամասներ փոխանցեցին այս բանավեճերի կապակցությամբ: Պարզվում է` կառավարության ապրիլի 7-ի նիստից առաջ փոքր խորհրդակցություն է տեղի ունեցել, որին մասնակցել են նաև ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը, ԱԺ մի խումբ պատգամավորներ, այդ թվում` Հակոբ Հակոբյանը, Ռաֆիկ Պետրոսյանը, աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Արթուր Գրիգորյանը: Այստեղ էլ Գագիկ Հարությունյանն առաջարկել է նախագիծը կրկին ուղարկել ՍԴ, ընդ որում` նա բաց տեքստով ակնարկել է, որ այս անգամ հարցին դրական եզրակացություն կտան: Մոտ կես ժամ անց արդեն կառավարության նիստում լրացուցիչ օրակարգ է ընդգրկվել ու ընդունվել կառավարության կողմից ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113 և 114 հոդվածների սահմանադրականությունը որոշելու համար ՍԴ դիմելու մասին որոշումը:

Այս ողջ պատմության մեջ ամենաուշագրավը, սակայն, մեկ այլ փաստ է: ՍԴ որոշումները բեկանման ենթակա չեն, և նույն հարցի վերաբերյալ ՍԴ-ն չի կարող երկրորդ անգամ կարծիք հայտնել: Իսկ համաձայն ՍԴ մասին օրենքի 68 հոդվածի 14 կետի` ՍԴ-ն տվյալ դեպքում իր որոշումը կարող է վերանայել առնվազն 7 տարի անց: ՍԴ-ից երեկ տեղեկացանք, որ իրենք արդեն ստացել են կառավարության դիմումը, բայց դեռ որոշում չի կայացվել այն վարույթ ընդունել-չընդունելու վերաբերյալ. հարցը դեռ ուսումնասիրման փուլում է: «Ես հույս ունեմ, որ ՍԴ-ն այդ հարցին չի անդրադառնա, քանի որ ՍԴ մասին օրենքը հստակ սահմանում է, որ եթե որևէ հարցի վերաբերյալ կա որոշում, ապա ՍԴ-ն նույն հարցի մասին դիմումը չի ընդունում վարույթ»,- ասաց Ռաֆիկ Պետրոսյանը:

Արման Գալոյան
«Ժամանակ» օրաթերթ