Սեպտեմբերի 11-ին Նյու Յորքի և Վաշինգտոնի վրա ահաբեկչական հարձակումներից հետո ամերիկացի պրագմատիկ նեոպահպանողականները, ովքեր վաղուց էին մտադիր համաշխարհային քաղաքականության նոր նախագիծ թողարկել, փորձեցին օգտվել ստեղծված ահաբեկչական սպառնալիքից:
Նեոպահպանողականները գտնվում էին ամերիկացի փիլիսոփաներ Լեո Շտրաուսի, Ֆրենսիս Ֆուկույամայի և Սեմուել Հանթինգթոնի փիլիսոփայական ուսմունքների ազդեցության տակ:
Շտրաուսի փիլիսոփայական ուսմունքի հիմքում երեք սկզբունք էր ընկած՝ «էլիտայի իշխանությունը Մաքիավելու ոգով», «աշխարհիկի ժխտում» և «թշնամաբար տրամադրված ազգայնականություն»: Ամերիկացի այդ փիլիսոփան վստահ էր, որ քաղաքական համակարգը կարող է կայուն լինել միայն այն ժամանակ, երբ նրա բաղկացուցիչ տարրերին համախմբում է արտաքին սպառնալիքների վտանգը, իսկ եթե դրանք չկան, պետք է ստեղծել:
Հանթինգթոնը վստահ էր, որ համաշխարհային իշխանական կառույցը 4 մակարդակ ունի, որի գագաթին կանգնած է ԱՄՆ-ն:
Նրանցից ամենաազդեցիկը Ֆրենսիս Ֆուկույաման էր՝ Ջորջ Բուշ Կրտսերի կառավարության գաղափարախոսը: Իր «Պատմության ավարտը» գրքում նա բոլորովին նոր գաղափար առաջ քաշեց, որի համաձայն ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո ավարտվում է պատմությունը, և որ մարքսիզմի պարտությունից հետո մարդկությունն այլևս ուրիշ գաղափարախոսություն չունի լիբերալիզմից բացի:
Ժամանակակից աշխարհը, նրա կարծիքով, «կատարյալ բարիք է», միևնույն ժամանակ ոչ ժամանակակիցը՝ «կատարյալ չարիք է»: Ժամանակակից և հետամնաց երկրների հակամարտության մեջ ի վերջո հաղթում է առաջինը: Այս գաղափարախոսության շրջանակներում էլ ամերիկյան արժեքները դառնում են ողջ մարդկության վերջնանպատակը:
ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշը առաջին անգամ գործածեց «չարի առանցք» հասկացությունը, որի երեք կարևոր բաղկացուցիչները համարեց Իրաքը, Իրանը և Հյուսիսային Կորեան:
Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչությունը Նյու Յորքում
Չնայած «չարի առանցք» համարվելուն՝ ինչպես բոլոր համաշխարհային առաջնորդները, այնպես էլ Իրանի իշխանությունը դատապարտեց սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչությունը: Հետաքրքիր է, որ համաշխարհային առևտրային կենտրոնի և Պենտագոնի վրա հարձակում գործած ինքնաթիռները վարող 19 ահաբեկիչներից և ոչ մեկը իրանցի չէր, ավելին՝ բացի գլխավոր ահաբեկիչ Ուսամա Բեն Լադենից, 15 ահաբեկիչներ Սաուդյան Արաբիայի քաղաքացիներ էին՝ Ջորջ Բուշի կառավարության համախոհ երկրի քաղաքացիներ:
Ջորջ Բուշի նախագահության երկրորդ տարում կառավարությունը բախվեց բազմաքանակ ներքին խնդիրների: Ամերիկացի առաջնորդի հայտարարությունները միջազգային ասպարեզում բազմաթիվ դժվարություններ ստեղծեցին ԱՄՆ-ի համար: Նրա հայտարարությունները վերջ դրեցին Իրանի և ԱՄՆ-ի միջև ցանկացած համագործակցության նույնիսկ ընդհանուր թշնամուն հակազդելու ուղղությամբ:
Գործնականում ամերիկյան քաղաքականությունը, որը ծրագրվել և իրականացվում էր «չարի առանցք»-ի գաղափարի հիման վրա, դատապարտված էր խափանման: Արդեն 14 տարի է, ինչ Իրաքը ղեկավարում է ազգային կառավարությունը, որն իր համոզմունքներով մոտ է Իրանին: Իր միջուկային խնդիրները լուծելուց հետո Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը հավակնում է դառնալ տարածաշրջանում գերտերություն: Վերջին մի քանի տարում Հյուսիսային Կորեան շարունակում է միջուկային զենքի փորձարկումները, որոնց պատասխանը միայն ԱՄՆ-ի կողմից խստացվող պատժամիջոցներն են:
Իրանի հանդեպ տարբեր վերաբերմունքների պատճառը
Իրանի հանդեպ դեմոկրատ և հանրապետական նախագահների վերաբերմունքների տարբերությունները բացատրվում են երկու քաղաքական կուսակցությունների գաղափարախոսության առանձնահատկություններով: Ամերիկացի դեմոկրատները անհիշելի ժամանակներից ներկայացնում են աղքատ ֆերմերների, փոքր սեփականատերերի, քաղաքային բնակչության միջին և ցածր խավերի, կաթոլիկների, աֆրոամերիկացիների, հասարակ աշխատողների և գործազուրկների շահերը:
Արտաքին քաղաքականության մեջ բոլոր այս քաղաքական գործիչները ձգտում են մասշտաբային քաղաքական և սոցիալական ազատության, խառնածինների և սևամորթների հանդեպ խտրականության դադարեցման և մարդու իրավունքների հանդեպ հատուկ ուշադրության: Արտաքին քաղաքականության մեջ նրանք միշտ էլ հանդես են եկել այլ երկրների հետ երկխոսության և փոխհամագործակցության օգտին:
Ի տարբերություն դեմոկրատների՝ հանրապետականները՝ ի դեմս կապիտալիստների, արդյունաբերողների և բարձրագույն կրթություն ստացած մարդկանց, արտաքին քաղաքականության մեջ ծայրահեղ դրսևորումներ են ցուցաբերում: Արտաքին քաղաքական խնդիրների լուծման ժամանակ Հանրապետական կուսակցությունը միշտ առաջնորդվել է «երկաթե բռունցքի» քաղաքականությամբ:
