Սերժ Սարգսյանն այսօր մեկնում է Շվեյցարիա, որտեղ հանդիպում է ունենալու այդ երկրի նախագահ Միշելին Քալմի-Ռեյի հետ: Այցը հատկանշական է նրանով, որ ընդամենը մի քանի շաբաթ առաջ Քալմի Ռեյն էր Հայաստանում և հանդիպումներ էր ունենում Սերժ Սարգսյանի հետ: Ու առնվազն տարօրինակ է, որ պատասխան այցը տեղի է ունենում այդքան արագ: Սակայն, եթե հիշենք, որ Շվեյցարիան հայ-թուրքական գործընթացի միջնորդն էր, և Երևանում էլ Քալմի Ռեյը հավաստեց այդպիսին մնալու պատրաստականությունը, ապա Սերժ Սարգսյանի օպերատիվ պատասխան այցը ամենևին զարմանալի չէ:
Թերևս միարժեք է, որ տեղի է ունենում հայ-թուրքական գործընթացի վերածնման առնվազն փորձ, և գրեթե միարժեք է, որ այդ փորձը Շվեյցարիան անում է ոչ թե ինքնավար որոշումով, այլ հայ-թուրքական գործընթացի այսպես ասած ավելի բարձր հովանավորների հորդորով կամ խորհրդով, կամ առաջարկով: Ինչ արդյունք կտա այդ փորձը այս անգամ դժվար է ասել, բայց հատկանշական է, որ այն տեղի է ունենում արդեն ներհայաստանյան բոլորովին այլ միջավայրում, քան առաջին փորձն էր: Առաջին փորձի պայմաններում Հայաստանում դեռ շատ թարմ էր Մարտի 1-ի հետևանքը, շատ լարված էր իրավիճակը, մեծ էր հասարակություն-իշխանություն հակադրությունը, Սերժ Սարգսյանի լեգիտիմության խնդիրը բավական սուր էր: Այդ պայմաններում իհարկե Սերժ Սարգսյանն ինքը շատ մեծ սիրով ու հաճույքով կնետվեր հայ-թուրքական գործընթացի մեջ, արտաքին լեգիտիմություն ապահովելու և դրանով ներքին լեգիտիմության բացակայությունը փոխհատուցելու համար:
Ներկայումս իրավիճակն այլ է: Ներկայումս Հայաստանի ներսում Սերժ Սարգսյանի լեգիտիմության խնդիրը լուծված չէ, բայց դրա ընկալման սրությունն էապես նվազել է: Էապես նվազել է իշխանություն-ընդդիմություն հակադրության լարումը, ճակատայնությունը: Նկատելի է այդ տիրույթում առկա որոշակի ներդաշնակ գործընթաց: Ավելին, երկու ուժերը կարծես թե զգալիորեն տիրում են քաղաքական դաշտին, դուրս մղելով դրանից մնացյալ սուբյեկտներին: Հատկանշականն այս դեպքում այն է, որ երկու ուժն էլ հանդես են գալիս Թուրքիայի հետ հարաբերության կարգավորման այսպես ասած փոխզիջումային տարբերակի օգտին: Այսինքն, հայ-թուրքական գործընթացի ներհայաստանյան միջավայրը էապես տարբերվում է նրանից, ինչ կար երկու-երեք տարի առաջ: Եվ այստեղ թերևս հարց է առաջանում, իսկ արդյո՞ք այդ միջավայրի ձևավորման գործում իրենց ձեռագիրը չեն թողել հայ-թուրքական գործընթացի գոլաբալ հովանավորությունը ստանձնած աշխարհաքաղաքական կենտրոնները: Այդ պարագայում իհարկե հասկանալի է դառնում, որ Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում ներկայումս շատ ավելի մեծ խաղ է տեղի ունենում, որը եթե հետևանք էլ չէ առավել գլոբալ նախագծման, ապա կարող է ինքը հետևանք կամ արդյունք ունենալ գլոբալ նախագծերի համատեքստում:
Այդ ֆոնին, թերևս սպասելի է, որ առաջիկա ամռանը կարող են որոշակի գործընթացներ տեղի ունենալ նաև Ղարաբաղի հակամարտության գործընթացում, ինչը շաղկապված է հայ-թուրքական գործընթացին: Խնդիրն այստեղ այն է, թե ինչ վեկտորներով են ընթանալու զարգացումները, և դրանք ներդաշնա՞կ են արդյոք լինելու, թե՞ պարզապես աշխարհաքաղաքական կենտրոնների համար` մասնավորապես ԱՄՆ և Ռուսաստանի, լինելու են թե՛ արտաքին, թե՛ Հայաստանի ներքին գործընթացներում իրար հակազդելու ռեսուրսներ: