Ինչո՞ւ իմ, գուցե ոչ միայն ինձ համար է բարդ լիարժեք մարդ լինել մեր հասարակության մեջ:
Մարդկանց ագահությունը, ինչը բնական է` որպես ցանկացած բնազդ, ինքն իրեն, առանց կողմնակի միջամտության, չի կարող խանգարել մարդասիրական հասարակության զարգացմանը: Ի վերջո, ագահությունը կարևորագույն դեր է խաղացել մարդկության պատմության զարգացման փուլերում` սկսած էվոլյուցիոն ամենանախնական շրջանից, առանց որի մարդը չէր կարող գոյատևել հանապազօրյա հացի համար պայքարում:
Հասարակության հումանիզացման մասին վկայում են բնազդների զսպման մեխանիզմները, որոնք մշակվում են մարդկանց խմբերի կողմից, ովքեր ոչ միայն անհատական կարիքներ, այլև ընդհանուր նպատակներ ունեն: Օդի, ջրի, ուտելիքի և նյութական բարեկեցության անձնական կարիքները հավասարակշռվում են ընդհանուր նպատակով` միմյանց նկատմամբ մարդասիրական վերաբերմունքի պահպանմամբ, հատկապես թույլերի, փոքրերի և մեծերի: Բնազդները առանձին անհատի հատկություններ են, օրենքներն ու կանոնները` հանրության գործունեության արդյունք: Ագահությունը պետք է առանձին անհատի գոյատևման, առատաձեռնությունը` հանրության գոյատևման համար:
Ինչ-որ մեկը միշտ անում է առաջին մարդկային քայլը: Այդպիսի մարդիկ շատ են: Բայց այսօր նրանք չեն եղանակ ստեղծողը: Վերջին տարիների մեր իրականության գործարար և կենցաղային մշակույթը թաքնվել է նույն այդ նախնադարյան մարդկանց մտածողության տակ, ովքեր իրենց «քաղաքական դաս» են անվանում: Այդ մշակույթը պատժում է մարդկային դրսևորումներն ու անգամ պարզ մարդկային նախաձեռնությունները: Այդ մշակույթը սովորեցրել է, որ գործարարը գլուխը չբարձրացնի, որ պետք է պահել փողերը, քանի դեռ չեն զանգել վերևներից և չեն խլել ունեցվածքն ու արտոնությունները:
Այդ մշակույթը խթանում է անտարբերություն և ագահություն նրանց մեջ, ովքեր չէին ցանկանա անտարբեր և ագահ լինել, և օգնում է վաստակել նրանց, ովքեր ի վիճակի չեն սահմանափակել իրենց բնազդները: Այդ ամենը ուղեկցվում է բռնության և ագահության մասին հեռուստատեսային հաղորդումներով:
Այդ մշակույթի` հակամշակույթի կողմնակիցները գիտակցաբար խրախուսում են հասարակության դեհումանիզացիան, վերադարձը դեպի նախնադարյան «մինչ-հասարակական» վիճակ: Որքան երկար տևի հակամշակույթի տիրապետությունը, այնքան խորը մենք կդեգրադացվենք որպես հասարակություն: Մխիթարում է միայն այն, որ ավելի շատ են բարոյական ու մտավոր հասունություն ունեցող մարդիկ, քան նրանք, ովքեր կազմում են «քաղաքական դաս» կոչվածը, հետևաբար դեգրադացման քաղաքականությունը հավերժ չէ:
