Ուրանը Հայաստան էր բերել Սերժի ընկերոջ ընկե՞րը

Սերժ Սարգսյանի եւ Էդիկ Նալբանդյանի երազանքը կատարվել է. Հայաստանը նորից հայտնվել է միջազգային մամուլի կիզակետում: Եվ ինչպես միշտ, բացասական երանգով:
Ուրանը Հայաստան էր բերել Սերժի ընկերոջ ընկե՞րը
Սերժ Սարգսյանի եւ Էդիկ Նալբանդյանի երազանքը կատարվել է. Հայաստանը նորից հայտնվել է միջազգային մամուլի կիզակետում: Եվ ինչպես միշտ, բացասական երանգով:
Կիրակի օրը բրիտանական եւ վրացական մամուլը ուշագրավ տեղեկատվություն հրապարակեց այն մասին, որ հայ մաքսանենգները փորձել են ահաբեկիչներին միջուկային նյութեր վաճառել:
Այսպիսի բովանդակությամբ նյութեր են հրապարակել բրիտանական հեղինակավոր The Independent-ը, Telegraf-ը, The Guardian-ը, ինչպես նաեւ վրացական Civil.ge կայքը: Ըստ հրապարակումների` ՀՀ երկու քաղաքացիներ մաքսանենգ ճանապարհով 18 գրամ գերհարստացված ուրան են գնացքով հասցրել Վրաստան` այն թաքցնելով ծխախոտի սովորական տուփի մեջ: Ընդ որում, դեպքը տեղի է ունեցել այս տարվա մարտին: Մաքսանենգները բռնվելուց հետո ընդունել են իրենց մեղքը: Մի քանի ամիս շարունակ գաղտնի դատավարություն է ընթացել, որի արդյունքում մաքսանենգները կարող են 10 տարվա ազատազրկման դատապարտվել: Ուշագրավ է, որ այս տեղեկատվությունը մինչեւ այս կիրակի խիստ գաղտնի է պահվել, իսկ կիրակի երեկոյան արդեն բրիտանական առաջատար ԶԼՄ-ներն այն հրապարակել են:
Նշենք, որ գերհարստացված ուրանը Հայաստանից Վրաստան են տեղափոխել ՀՀ քաղաքացիներ 63-ամյա Սմբատ Տոնոյանն ու 59-ամյա Հրանտ Օհանյանը: Տոնոյանը կաթի գործարանի նախկին սեփականատեր է եղել, որը խաղատներում քամուն է տվել իր ողջ ունեցվածքը եւ սնանկացել, իսկ Օհանյանը` միջուկային ֆիզիկոս է: Այս անձինք ուրանը Վրաստան են տեղափոխել մարտ ամսին, եւ այնտեղ հանդիպումներ են ունեցել ինչ-որ գաղտնի գործարարի հետ, ով, պարզվել է, վրացական իրավապահների գործակալն է, եւ ում ակնարկել են, թե իրենց մոտ ավելի շատ ուրան կա` մոտ 120 գրամ: Այժմ քննիչները աշխատում են, որպեսզի գտնեն գերհարստացված ուրանի մյուս մասը: Բրիտանական եւ վրացական պարբերականները գրում են, որ Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սահակաշվիլին ձերբակալության մասին ներքին կարգով հայտարարել է այս տարվա ապրիլին` Վաշինգտոնում կայացած միջուկային էներգիայի գագաթնաժողովի ժամանակ` նշելով, որ այդ գերհարստացված ուրանը պետք է հասներ իսլամական ահաբեկչական կազմակերպություններին: Ի դեպ, այդ գագաթնաժողովին մասնակցության հրավեր էր ստացել նաեւ Սերժ Սարգսյանը: Նշենք, որ ձերբակալված ՀՀ քաղաքացիները սկզբնական շրջանում 8 մլն դոլար էին պահանջել իրենց «ապրանքի» համար: Հետո նրանցից Տոնոյանը այդ գինն իջեցրել է մինչեւ 1.5 մլն դոլար: Հետագայում վերջիններս իրենց ցուցմունքներում խոստովանել են, որ ուրանը ձեռք են բերել ոմն Գարիկ Դադայանից, ով, ի դեպ, 2003-ին մեկ անգամ արդեն ձերբակալվել է Վրաստանում` կրկին ուրանի մաքսանենգության համար: Սակայն հետո Դադայանը տեղափոխվել է Հայաստան, դատապարտվել 2.5 տարվա ազատազրկման, իսկ կարճ ժամանակ անց ուղղակի ազատ է արձակվել: Նշենք, որ մեր հավաստի տեղեկություններով, ուրանի սկզբնաղբյուր հանդիսացող Գարիկ Դադայանը ծնունդով Լեռնային Ղարաբաղի Այգեստան գյուղից է, որտեղ հայտնի է Հաչաբաշ կեղծանունով: Ղարաբաղյան պատերազմից հետո պարբերաբար հայտնվել է մաքսանենգության հետ կապված տարբեր պատմությունների մեջ: Ի դեպ, ըստ որոշ տեղեկությունների, Դադայանն ու Սերժ Սարգսյանը ընդհանուր` ոչ հայաստանաբնակ ծանոթ գործարարներ ունեն: Թերեւս հենց դրանով կարելի է բացատրել այն, որ գերհարստացված ուրանը մեր մաքսավորների քթի տակով հասել է Հայաստան եւ ապա կրկին մեր մաքսավորների քթի տակով դուրս եկել Հայաստանից:
Բանն այն է, որ, ըստ հրապարակումների, գործում առկա փաստերով ապացուցվել է, որ գերհարստացված ուրանը Հայաստան է բերվել ՌԴ-ից` Նովոսիբիրսկի միջուկային վառելիքի գործարանից: Ռուսաստանից ուրանը կարող էր Հայաստան հասնել միայն օդանավով, այսինքն` կամ մեր մաքսավորները, օդանավակայանի անվտանգության համակարգը, ԱԱԾ-ն այնքան քնած են եղել, որ չեն նկատել այդ ուրանը, կամ էլ` ուրանը Հայաստան է բերվել հենց վերջիններիս իմացությամբ: Նույնը կարելի է ասել այն մասին, թե ինչպե՞ս է այդ ուրանը հետագայում դուրս եկել Հայաստանից: Ճիշտ է, ՀՀ ԱԱԾ-ն երեկ շտապել է հայտարարություն տարածել, թե գործը բացահայտվել է «ՀՀ եւ Վրաստանի հատուկ ծառայությունների համագործակցության շրջանակներում», այդուհանդերձ, դրանով հարցը, միեւնույն է, փակված չի կարելի համարել: Անգամ այն դեպքում, երբ ԱԱԾ հաղորդագրության մեջ նշվում է, թե «վերոնշյալ գործարքին առնչություն ունենալու կասկածանքով ձերբակալվել է ՀՀ քաղաքացի Գարիկ Դադայանը, որի նկատմամբ հարուցվել է քրեական գործ, ՀՀ ՔՕ 215 հոդվածի 2-րդ մասով` ռադիոակտիվ նյութերի մաքսանենգություն հատկանիշով»:
Իհարկե, այս պատմությունը գուցե հավատ ներշնչեր, եթե մինչ այս Հայաստանի անունը մեկ անգամ արդեն շոշափված չլիներ որպես ուրանի համար տրանզիտային երկիր: Ընդամենը մեկ ամիս առաջ, ավստրալական թերթերից մեկում հրապարակում եղավ հայտնի ռուս մաքսանենգ, զենքի ապօրինի վաճառքով զբաղվող, ներկայումս Թաիլանդում ձերբակալված Վիկտոր Բուտի մասին: Այդ հրապարակման մեջ Բուտի ընկերներից մեկը` նախկին ԽՍՀՄ ՊՆ հատուկ ծառայությունների պաշտոնաթող սպա Դմիտրի Խալեզովը, հայտարարել է, թե ԱՄՆ գլխավոր դատախազության կողմից Բուտին ներկայացված մեղադրականում նշվում է, որ Վիկտոր Բուտի կողմից վաճառվող Ուրան 235-ը Կոլումբիա է հասել Հայաստանով. ՌԴ-ից եկել է Հայաստան, Հայաստանից Եվրոպա, այնտեղից էլ` ծովով Լատինական Ամերիկա: Այսքանից հետո որեւէ մեկի մոտ արդյո՞ք կարող է կասկած մնալ, թե այս «ուրանները» Հայաստանով լրիվ պատահական են անցնում:
Ի դեպ, հիշեցնենք, որ գերհարստացված ուրանը արհեստական նյութ է, որը ստացվում է Ուրան 235-ի հարստացման միջոցով, որն էլ օգտագործվում է ատոմային միջուկի անջատման ռեակցիաների ժամանակ: Ուրանի հանքավայրերում Ու-235-ի բաղադրությունը ընդամենը 0.7 տոկոս է, այդ պատճառով էլ որպես միջուկային վառելիք օգտագործելուց առաջ, դրա խտությունը հասցնում են անհրաժեշտ մակարդակի: Այդ գործընթացն էլ հենց անվանվում է հարստացում, որի ընթացքում Ու-235-ի խտությունը աստիճանաբար մեծացվում է մի քանի անգամ: Ինչ վերաբերում է գերհարստացված ուրանին, ապա այդ շարքին են դասվում 20 եւ ավելի տոկոս բաղադրություն ուենցող Ու-235-երը: Հիշեցնենք, որ հայերի կողմից Վրաստան տարված ուրանի բաղադրությունը մոտ 90 տոկոս էր: Փորձագետները պնդում են, որ եթե երկիրը ունի գերհարստացված ուրան, ապա այն միջուկային զենքի պոտենցիալ արտադրող է: Հիշեցնենք, որ հարստացված ուրանի մեկ կրիտիկական զանգվածը բավարար է ճապոնական Հիրոսիմայում կատարվածը կրկնելու համար:
Հ.Գ. Ի դեպ, ընդամենը մի քանի ամիս առաջ ԱՄՆ Պետքարտուղարությունը հրապարակել էր Ահաբեկչության դեմ պայքարի 2009 թվականի տարեկան հաշվետվությունն ըստ երկրների: Հայաստանին վերաբերող հատվածում գրված էր. «…համատարած կաշառակերությունը շարունակեց խոչընդոտել օրենքների լիակատար իրագործմանը, որոնք կբարելավեին հակաահաբեկչության ոլորտում Հայաստանում տիրող իրավիճակն ու ահաբեկչական գործողություններին արձագանքելու հնարավորությունները»: