ՀՀ իշխանությունների այն հավաստիացումները, թե հաջորդ խորհրդարանական ընտրությունները կանցնեն ազատ, արդար, թափանցիկ, ուղղակի զուրկ են որևէ իրական հիմքից, և վերջին տարիների ներքաղաքական զարգացումները ուղղակիորեն ցույց են տալիս այդ խոստման իրականացման անհնարինությունը: Հիմնավորումը այստեղ այն չէ, որ իշխանությունները չեն կարող գիտակցել ազատ ընտրությունների անհրաժեշտությունը, այլ այն, որ նրանք նման գիտակցման դեպքում անգամ չեն կարող ազատ ընտրություն կազմակերպել:
Մենք բոլորս, այդ թվում և իշխանությունները, պետք է հասկանանք, որ ազատ ընտրությունները ազատ քվեարկությունը չէ և քվեարկության արդյունքների ճշգրիտ հաշվարկումը (չնայած այս հատկանիշները ապահովելու իշխանության ընդունակությունը նույնպես խիստ կասկածելի է): Ազատ և ժողովրդավարական ընտրությունները հավասար պայմաններում գտնվող քաղաքական ուժերի ազատ մրցակցությունն է, որը պսակվում է ազատ քվեարկությամբ և ձայների ազատ և արդար հաշվարկմամբ: Եվ ուրեմն, եթե այս իմաստով ենք դիտարկում հաջորդ ընտրությունները և փորձում ենք հասկանալ, թե ինչ ճանապարհով են ընդդիմադիր ուժերը մուտք գործելու նախընտրական շրջան, պատկերը ամբողջական է դառնում: Իր իշխանության տարիներին թե՛ Սերժ Սարգսյանը և թե նրա իրավանախորդը`Ռոբերտ Քոչարյանը աշխատել են ոտքի կանգնելու հնարավորությունից զրկել իրենց ընդդիմադիր բոլոր ուժերին և, ընդհակառակը, «քարտ բլանշ» տվել քաղաքական մերձավորներին:
Ընդդիմադիր կուսակցությունները, գործիչները զրկվել են ոչ միայն նյութական, ֆինանսական միջոցներից, այլև նրանց շրջապատող մարդիկ մշտապես ենթարկվել են ֆիզիկական և հոգեբանական կտտանքների: Արդյունքում, նրանց մի մասը ընդհանրապես հրաժարվել է քաղաքական գործունեությունից, մյուս մասը համաձայնել է իր նախկին կուսակցությունում մնալ ականի կարգավիճակով: Սրան զուգընթաց տեղի է ունեցել լրատվական դաշտի իշխանական մոնոպոլիզացիա, և այսօր ընդդիմադիր շատ ու շատ կուսակցություններ անգամ վճարովի հիմունքներով չեն կարող օգտվել հայրենի եթերից: Փոխարենը իշխանական հայտնի շրջանակները, որ այս տարիներին աներևակայելի ֆինանսական միջոցներ են կուտակել, եթերից օգտվելու համար ընդհանրապես փող ծախսելու կարիք չունեն: Կարճ ասած, հաջորդ ազատ և արդար ընտրություններ անցկացնելու իշխանության խոստումը շատ նման է հետևյալ տեսարանին. երկու թիմեր հանդիպում են ֆուտբոլի դաշտում` ֆուտբոլ խաղալու մասին նախապես ձեռքբերված պայմանավորվածությունը կյանքի կոչելու համար: Սակայն խաղը սկսվելուն պես իշխանական թիմի ֆուտբոլիստներն սկսում են բռունցքներով հարձակվել ընդդիմադիր թիմի ներկայացուցիչների վրա, կիրառում սառը և ոչ միայն սառը զենք: Ընդ որում` ծեծին մասնակցում են նաև իշխանական թիմի պահեստայինները, իսկ երբ ընդդիմադիր թիմի պահեստայինները փորձում են դաշտ դուրս գալ, դատավորները և խաղի անվտանգությունն ապահովողները նրանց դուրս են հրավիրում դաշտից, ապա և բռնի ուժով հեռացնում: Արդյունքում շատ ընդդիմադիր ֆուտբոլիստներ դաշտից հեռանում են հաշմանդամ դարձած, վնասվածքներ ստացած, ստորացված ու կոտրված, և իշխանական թիմը իր կողմից նշանակված դատավորի միջոցով գրանցում է հաղթական հաշիվ` 10-0:
Այս սցենարով տեղի է ունենում մի քանի հանդիպում, և ահա, գալիս է մի ժամանակ, երբ իշխանությունը հերթական անգամ խոստանում է, որ հաջորդ խաղի ընթացքում իրենք ֆուտբոլ են խաղալու ՖԻՖԱ-ի կանոններով: Իհարկե, նրանք պատրաստ են կատարել խոստումը, բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ հակառակորդ թիմի խաղացողների մի մասը, նախորդ խաղերի փորձը հաշվի առնելով, վախենում է դաշտ դուրս գալ, մյուս մասը անդամահատված է, երրորդ հատվածը դեռ չի հասցրել վերականգնել նախկինում ստացած վնասվածքները, մի մասն էլ տկլոր է ու սոված: և ի՞նչ եք կարծում, ո՞ւմ հաղթանակով կավարտվի ֆուտբոլային այս հանդիպումը, որն, ի դեպ, հիմա արդեն կարող է տեղի ունենալ կանոններին լրիվ համապատասխան:
Եվ արդյո՞ք այս խաղը կարելի է ազնիվ համարել: Կարծում ենք` պատասխանն ակնհայտ է: և մանավանդ այս աչք մտնող ակնհայտության ֆոնին երբ օտարերկրյա դիվանագետները խոսում են հաջորդն Հայաստանում ազատ և արդար ընտրություններ անցկացնելու անհրաժեշտության և հնարավորության մասին, նրանք չեն կարող այս ամենը հաշվի չառնել: Եթե ասում են` վերը նկարագրվածը հաշվի չառնելով, ուրեմն եվրոամերիկյան դիվանագիտական բուհերը պետք է նորոգեն իրենց կոնվեերները, որովհետև իրենց արտադրած դիվանագետների մտածողական համակարգում մեկ-երկու տանող դետալի դեֆեկտ կա: Իսկ եթե ասում են` հաշվի առնելով, ուրեմն հայ ժողովուրդը այդ դիվանագետներին ապացուցելու բան ունի, շատ կոնկրետ բան: Իսկ ընդհանրապես, որպեսզի այս թեման չավարտենք հոռետեսական շեշտադրմամբ, պետք է արձանագրենք, որ Հայաստանում իրոք հնարավոր են ազատ և արդար ընտրություններ: Պայմանով. մինչ այդ իշխանական ուժերը պետք է անցնեն այն «քավարանով», ինչով որ անցել են ընդդիմադիր ուժերը:
Լուսանկարը` Օննիկ Կրիկորյանի
