Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլն ամերիկյան The New York Times թերթում հրապարակած իր հոդվածում անդրադարձել է արաբական աշխարհի վերջին զարգացումներին ու Թուրքիայի միջնորդական առաքելությանը.
«Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայում տեղի ունեցած հուզումները պատմական նշանակություն ունեն և հավասարազոր են 1848 և 1989 թվականներին Եվրոպայում տեղի ունեցած հեղափոխություններին:
Տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդները, առանց բացառության, ոտքի են ելել ոչ միայն հանուն համամարդկային արժեքների, այլև` երկար ժամանակ ճնշված իրենց հպարտության ու արժանապատվության վերականգնման:
Իսրայելը պետք է բոլորից շատ հարմարվի տարածաշրջանում ստեղծված նոր իրավիճակին: Սակայն չպետք է վախենալ. Իսրայելի շուրջը ժողովրդավարական միջավայրի ձևավորումը երկրի անվտանգության ապահովման վերջնական նպատակն է:
Վաղ թե ուշ Մերձավոր Արևելքը կդառնա ժողովրդավարական, և դեմոկրատական կառավարությունը կարտահայտի իր ժողովրդի իրական կամքը: Նման կառավարությունն իրեն թույլ չի տա վարել այնպիսի արտաքին քաղաքականություն, որը հասարակության կողմից կընկալվի որպես անարդարացի, անարժան և նվաստացուցիչ:
Երկար տարիների ընթացքում տարածաշրջանի երկրների մեծ մասի կառավարություններն արտաքին քաղաքականություն վարելիս հաշվի չեն առել իրենց ժողովուրդների ցանկությունը: Պատմությունը մեկ անգամ չի ապացուցել, որ իրական, արդար և ամուր խաղաղությունը ստեղծվում է միայն ժողովուրդների և ոչ թե իշխող ընտրանիների միջև:
Ես Իսրայելի ղեկավարներին կոչ եմ անում խաղաղ գործընթացին մոտենալ ռազամավարական մտածելակերպով և ոչ թե անհեռատես տակտիկական մանևրներով: Դրա համար պահանջվում է լրջորեն դիտարկել Արաբական լիգայի երկրների 2002 թվականի խաղաղ նախաձեռնությունը, որով Իսրայելին առաջարկվում է վերադարձ կատարել 1967 թվականի սահմանին և լիովին կարգավորել իր դիվանագիտական հարաբերություններն արաբական երկրների հետ:
Հակառակ դեպքում ստատուս-քվոն Իսրայելին կկանգնեցնի մեծ վտանգների առաջ: Ինչպես ցույց է տալիս պատմությունը, ժողովուրդների ճակատագրի որոշման մեջ վճռորոշ դերը խաղում է ժողովրդագրական գործոնը: Առաջիկա 50 տարիների ընթացքում արաբները ճնշող մեծամասնություն կկազմեն Միջերկրական ու Մեռյալ ծովերի միջև ընկած տարածքում: Արաբների նոր սերունդն առավել լավ է գիտակցում ժողովրդավարությունը, ազատությունը և ազգային արժանապատվությունը:
Այդ կոնտեքստում Իսրայելն իրեն չի կարող թույլ տալ վերածվել ապարտեիդի (ռասայական խտրականության քաղաքականություն) կղզու` շրջապատված արաբական ատելությամբ ու թշնամանքով: Իսրայելական շատ առաջնորդներ գիտակցում են այդ մարտահրավերը և այդ պատճառով համարում են, որ անկախ պաղեստինյան պետության ստեղծումը պարտադիր պայման է: Դա ոչ միայն խոցելի չի դարձնի Իսրայելի անվտանգությունը, այլև առավել կամրապնդի այն:
Թուրքիան ռազամավարապես է մտածում իսրայելա-պաղեստինյան խաղաղ գործընթացի շուրջ: Եվ դրա պատճառը միայն այն չէ, որ խաղաղ Մերձավոր Արևելքը տարածաշրջանային օգուտ է բերում Թուրքիային. իսրայելա-պաղեստինյան խաղաղ պայմանագիրն օգտավետ կլինի համայն աշխարհին:
Դրա համար էլ մենք պատրաստ ենք օգտագործել մեր ողջ հզորությունը կառուցողական բանակցություններին աջակցելու համար: Նախքան 2008 թվականի դեկտեմբերին Գազայի հատվածում Իսրայելի իրականացրած ռազմական օպերացիան Թուրքիայի ունեցած միջնորդական փորձը վկայում է խաղաղության հասնելու մեր նվիրվածության մասին: Թուրքիան պատրաստ է ստանձնել այն դերը, որը նա խաղում էր նախկինում, երբ Իսրայելը ձգտում էր իր հարևաններիր հետ խաղաղության հասնելուն:
Բացի այդ, իմ խորին համոզմամբ, ԱՄՆ-ը ունի պատասխանատվության իր մասնաբաժինը իսրայելա-պաղեստինյան խաղաղ գործընթացում արդարությանն ու միջազգային իրավունքի նորմերին առնչվող հարցերում: Միջազգային հանրությունը ցանկանում է, որ ԱՄՆ-ը Իսրայելի ու պաղեստինցիների միջև հանդես գա որպես անկողմնակալ և արդյունավետ միջնորդ, ինչպես որ 10 տարի առաջ էր: Մերձավոր Արևելքում ամուր խաղաղության հաստատումը Վաշինգտոնի կողմից կլինի ամենամեծ քայլը, որ նա կարող է անել Իսրայելի համար:
Գործնականում Իսրայելի համար անհնար կլինի, առանց պաղեստինցիների և մնացյալ արաբական աշխարհի հետ խաղաղ համաձայնության հասնելու, նորմալ հարաբերություններ ունենալ տարածաշրջանի նոր ժողովրդագրությունների ու ժողովրդավարությունների հետ: Գիտակցելով իր պատասխանատվությունը` Թուրքիան պատրաստ է օգնել Իսրայելին այդ հարցում»:
Հիշեցնենք, որ բնակչության թվի գործոնը մեծ դեր է խաղում թուրք-իսրայելական և թուրք-արաբական ներկայիս հարաբերություններում: Հարկ է նշել, որ Թուրքիան մինչ վերջերս Մերձավոր Արևելքում աջակցում էր Իսրայելին` ստանալով 7 միլիոն հրեաների աջակցությունը և փոխարենը հարուցելով շուրջ 300 միլիոն արաբների դժգոհությունը: Այժմ Թուրքիան գիտակցել է, որ կարելի է վարվել հակառակ կերպ, ինչն առավել շահավետ է:
Ինչ վերաբերում է Իսրայելի մեկուսացվածությանը, ապա պետք է նշել, որ հունվարի սկզբներին Իսրայելում լույս տեսավ քուրդ-իսրայելական հարաբերություններին նվիրված մի հոդված, ուր նշված էր հետևյալը. «Այժմ, երբ Իրաքի կառավարությունն անուժ վիճակում է, իսկ իրաքյան քրդերը հռչակել են եթե ոչ իրենց ինքնիշխանությունը, ապա գոնե ինքնավարությունը, Իսրայելը պետք է առավել բաց խաղա քրդական հարցում:
Եթե Իսրայելն աջակցի Հյուսիսային Իրաքի քրդերին, ապա դրանով իսկ սպառնալիք կներկայացնի քրդական ստվար բնակչություն ունեցող Թուրքիային, Իրանին, Սիրիային և Իրաքին: Եվ դա Իսրայելին միայն օգուտ կբերի, ոչ մի բացասական տարր չկա դրանում:
Նավթի վիթխարի պաշարներ ունեցող Իրաքյան Քրդստանն անմիջապես կդառնա աշխարհի ամենահարուստ երկրներից մեկը և կհանդիսանա Իսրայելի հուսալի գործընկերը: Իրաքյան Քրդստանը պատմական հնարավորություն է Իսրայելի համար, և դրանից չօգտվելը կհամարվի հանցագործություն»:
