Նորություն չէ այն հիացմունքը, որով մեզանից շատերը արտահայտվում են արևմտյան այս կամ այն հասարակության, այդ հասարակության ինքնակազմակերպման մակարդակի, հասարակության իրավագիտակցության և այլ կարևոր որակների ու արժանքիների կապակցությամբ, եզրակացնելով, որ մեր կյանքը կփոխվի այն ժամանակ, երբ մեր հասարակությունն էլ կփոխվի և ձեռք կբերի այդպիսի արժանիքներ:
Իսկապես, ժամանակակից շատ հասարակություններ հասել են այնպիսի ձեռքբերումների, արժեքային այնպիսի ներդաշնակության, որ դժվար է այդ մասին չխոսել հիացմունքով և նախանձով: Դա ամենևին չի նշանակում, որ այդ հասարակություններում չկան թերություններ ու արատներ: Խոսքը իդեալական հասարակության մասին չէ, խոսքը այն հասարակության մասին է, որը հասել է իր կյանքի և երևույթների ներըմբռնման այն նվազագույն մակարդակին, որը ձևավորել է բնազդային արատի հանդեպ բանական դիմադրունակության մի կուռ զրահ, թույլ չտալով, որ բնազդային արատները դառնան գերիշխող:
Առավալ ևս պարզ է, որ այդ հասարակության մեջ խոս քչի կարող լինել բանական արատների գերիշխանության մասին, ինչը չես կարող ասել օրինակ Հայաստանի պարագայում: Բայց, արևմտյան հասարակական ձեռքբերումների հանդեպ հիացմունքով հանդերձ, պետք է թերևս այդ ամենին մոտենալ առանց ավելորդ պաթոսի և ինքնամոռացության: Ի վերջո, ինչպես, ինչ «հրաշքով» են այդ հասարակությունները հասել ներկայիս դիրքին: Այստեղ ահա առաջ է գալիս հասարակությունների առաջ «էլիտաների» պատասխանատվության խնդիրը: Հազիվ թե արևմտյան հասարակություններն իրենք իրենցով հասնեին մի գերադրական աստիճանի, եթե այդ խնդիրն իրենց առաջ չդնեին ու չլուծեին այս կամ այն ժամանակաշրջանում նրանց ղեկավարած էլիտաները:
Ըստ էության, երբ փորձում ենք պատմականորեն դիտարկել այդ հասարակությունների անցած ճանապարհը, ապա թերևս տեսնում ենք, որ այդ ճանապարհի մեկնարկին նրանք իրենց մեջ արատի տոկոսային հարաբերակցությամբ շատ քիչ բանով են զիջել Հայաստանի ներկայիս հասարակությանը, եթե չասենք, որ տեղ-տեղ նույնիսկ «գերազանցել» են: Պարզապես այդ հասարակությունների կյանքում եղել են այն էլիտաները, որոնց մոտ տեղի է ունեցել գիտակցության արմատական, հեղափոխական փոփոխությունն ու դրսևորվել է վճռական կամքը:
Այդ էլիտաները հասկացել են, որ իրենց բարեկեցության, իրենց և իրենց սերունդների հարստության ու անվտանգության իրական երաշխիքը ոչ թե հասարակության մեջ անասնական բնազդները խրախուսելու միջոցով արատավոր շրջան ձևավորելն է, որից ոչ ոք չի կարողանում դուրս գալ, այլ բաց հասարակության համակարգ ստեղծելը, արդարացի արժեքների և սկզբունքների վրա ձևավորված համակարգային մեխանիզմ հիմնելը: Այդ հասարակությունների կյանքում եղել են այն էլիտաները, որոնք հասկացել են, որ իրենց համար անվտանգ է այն ապագան, որտեղ անձնական շահն է տեղավորվում հանրային շրջանակի մեջ, ոչ թե հանրային շահը ստորադասվում է անձնականին: Էլիտաների հաստատած կամ հեղափոխած հենց այդ խաղի կանոններն են, որ իրնց հետևից փոել են հասարակությունները և փակել հետագայում այլ խաղերի ճանապարհը, ապահովելով այն կուռ համակարգերը, որոնց շնորհիվ արևմտյան աշխարհն այսօր հասել է քաղաքակրթական միանձնյա և գրեթե անհասանելի դոմինանտության:
Կլինի՞ արդյոք հայ ժողովրդի կյանքում այդ էլիտան: Որ կլինի, և գուցե նույնիսկ որ կա, դա երևի թե անկասկած է` դատելով հանրային կյանքի այն դինամիկ գործընթացներից, որ տեղի են ունենում Հայաստանում այսօր: Ամբողջ հարցն այն է, թե երբ կլինի այդ էլիտան:
