Երեկ Երևանում ստորագրվել է Որոտանի հիդրոէլեկտրակայանների կասկադի վաճառքի մասին պայմանագիրը: Երկար ձգձգված այս գործընթացը ենթադրվում է, որ հասել է տրամաբանական ավարտին, համենայնդեպս՝ ըստ կառավարության պաշտոնական հաղորդագրության: Այսպիսով, ամերիկյան «Գլոբալ կոնտուր» ընկերությունը դառնում է Որոտանի կասկադի սեփականատեր՝ իր դուստ ձեռնարկության միջոցով: Նախատեսվում է, որ կատարվելու է մոտ 200 միլիոն դոլարի ներդրում: Սա հայ-ամերիկյան խոշորագույն տնտեսական գործարքն է Հայաստանի անկախությունից ի վեր:
Խոսքը վերաբերում է ներդրումային գործարքին, քանի որ ԱՄՆ-ը կատարել է ավելի խոշոր դրամաշնորհային հատկացումներ: Օրինակ՝ «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրով Հայաստանին էր հատկացվել մոտ 239 միլիոն դոլար, որից մոտ 70 միլիոնը, սակայն, Հայաստանը չստացավ Մարտի 1-ի հետևանքով, քանի որ կորպորացիան դրամաշնորհի համար ուներ հստակ չափանիշներ երկրի կառավարման, ժողովրդավարության, տնտեսության ազատականության մասով: Այդ չափանիշներին անհամապատասխանությունը պատճառ դարձավ, որ Հայաստանը երկրորդ անգամ այլևս չֆինանսավորվի «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիայի միջոցներից, թեև այստեղ երևի թե ավելի շատ դեր ունեցավ Հայաստանի անդամակցությունը ԵՏՄ-ին: Այսինքն՝ այս ամենը վկայում է, թե որքան մեծ տնտեսական և ֆինանսական պոտենցիալ ունեն հայ-ամերիկյան հարաբերությունները, որոնք, սակայն, գտնվում են այդ պոտենցիալից շատ ցածր մակարդակի վրա:
Որոտանի գործարքի պայմանագրից առաջ՝ մայիսի 8-ին, Վաշինգտոնում ստորագրվեց Հայաստանի և ԱՄՆ միջև առևտրի ու ներդրումների շրջանակային նոր համաձայնագիրը: Ինչքանով էր այս համաձայնագրի ստորագրումը արագացրել Որոտանի գործարքի ավարտը՝ հստակ ասել չենք կարող: Միևնույն ժամանակ պետք է նկատել, որ շրջանակային համաձայնագիրը ընդհանուր դրույթներ պարունակող փաստաթուղթ է և այդ իմաստով ենթադրում է նաև, այսպես ասած, բազում ենթափաստաթղթերի ընդունում՝ լիարժեք գործելու համար:
Այնուհանդերձ ողջունելի է, որ հայ-ամերիկյան տնտեսական հարաբերություններում տեղի է ունենում նման խոշոր գործարք, որը կունենա նաև շատ մեծ քաղաքական նշանակություն: Եվ եթե գործարքը, այսպես ասած, իրականություն դառնալու ճանապարհին, թղթից իրականություն անցման ճանապարհին որևէ արհեստական կամ անհաղթահարելի խոչընդոտի չհանդիպի, ապա այն իրավամբ կարող է իր տեղն ունենալ Հայաստանի անկախության քառորդ դարի պատմության մեջ:
Այստեղ հարկ է լիարժեք պատկերացնել շեշտադրումները: Այս գործարքը չի փրկելու Հայաստանն այն աղետալի վիճակից, որում հայտնվել է մեր երկիրը, մեղմ ասած, վատ կառավարման արդյունքում: Այդ գործարքը Հայաստանը չի փրկելու ռուսական կայսրության թակարդից: Այդ գործարքը Հայաստանում կոռուպցիան և համատարած գողությունը չի վերացնելու: Այդ գործարքի առաքելությունը շատ ավելի փոքր է, միաժամանակ շատ ավելի պարզ. այն պետք է ցույց տա, որ հնարավոր է ապրել առանց այդ ամենի, և ապրել, մեղմ ասած, ոչ ավելի վատ, ոչ պակաս արդյունավետ, քան գողության, կոռուպցիայի, անիրավության և ռուսական կայսրության մահակի ներքո ապրվող կյանքը: Պետք է ցույց տա, և իհարկե՝ եթե ցույց տա:
Բոլոր դեպքերում, այստեղ պատասխանատվությունը միայն նոր սեփականատերերինը չէ, այսինքն՝ ամերիկացի ներդրողներինը: Այստեղ պատասխանատվությունը նաև Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատանն է, ԱՄՆ դիվանագիտական կորպուսինը: Այս կորպուսը իսկապես տքնաջան ու եռանդուն աշխատեց գործարքն իրականացնելու համար, դրա ճանապարհին առաջացող տարատեսակ օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ արգելքները հաղթահարելու համար, հայ-ամերիկյան տնտեսական հարաբերության համար կարևոր այդ ճեղքումն ապահովելու համար:
Եվ, մեղմ ասած, շատ ափսոս կլինի, եթե գործարքն իր հետագա արդյունավետությամբ առաջացնի որևէ աստիճանի հիասթափություն: Եվ ոչ միայն ափսոս կլինի, այլ ուղղակի քաղաքական հարված կլինի հայ-ամերիկյան կարևոր հարաբերությունների հեռանկարներին: Եվ ուրեմն՝ նրանք, ովքեր ջանք ու եռանդ չեն խնայել տնտեսական այս իրադարձությունը կյանքի կոչելու համար, ևս պատասխանատու են այս գործընթացի հաջող և արդյունավետ շարունակության համար:
