Վայոց ձորի մարզի շաքարային դիաբետով հիվանդները, ովքեր արդեն դիալիզ են ընդունում, կանգնում են շատ լուրջ խնդրի առաջ: Մարզային և ոչ մի հիվանդանոցում չկա դիալիզի ապարատ, ինչի պատճառով հիվանդները շաբաթը 3 անգամ ստիպված են հասնել Երևան, դիալեզ ստանալ և նորից վերադառնալ իրենց քաղաք կամ գյուղ: Այս պրոցեսը նրանց մոտ ոչ միայն հոգնածություն ու նյարդային վիճակ է ստեղծում, այլև հսկայական ժամանակ խլում, ինչպես նաև ճանապարհածախս և այլ հավելյալ ծախսեր, ինչն արդեն զրոյացնում է դիալիզի անվճար լինելու հանգամանքը:
«Ամեն օր այդքան ճանապարհ անցնել չի լինի: Ես 3 ժամ ճանապարհ եմ գալիս, դիալիզ ստանում ու նորից հետ եմ գնում: Պատկերացնում եք՝ դա ինչքան դժվար է, էն էլ հիվանդ մարդու համար: Էլ ինչիս է պետք, որ էդ դեղերն անվճար են, եթե ես մենակ ճանապարհածախսի վրա հսկայական գումար եմ ծախսում: Բա էն մարդիկ ինչ ասեն, որ մեքենա չունեն: Սրան-նրան խնդրելով էլ չի լինում»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց Վայոց ձորի բնակիչներից մեկը, ով նույնպես դիալիզ ստանալու համար շաբաթը 3 անգամ Երևան է գալիս:
Ուշագրավ է, որ հիվանդների խոսքով՝ Վայոց ձորի Վայք քաղաքի հիվանդանոցում դիալեզի միանգամից 4 ապարատ կա, որոնք, սակայն, չեն շահագործվում ինչ-ինչ պատճառներով: «Այո, մենք լսել ենք, որ էդ ապարատից կա, բայց չգիտենք, թե ինչի չեն միացնում: Դա փրկություն կլիներ մեզ համար, էլ Երևան չէինք հասնի դրա համար»,- հավելեց մեր զրուցակիցը:
Պարզելու համար՝ իրականում կա՞ այդպիսի սարքավորում, զրուցեցինք Վայքի հիվանդանոցի տնօրեն Ռոբերտ Ասլանյանի հետ: Նա հաստատեց, որ իրենց հիվանդանոցում 4 ապարատ կա, որոնք իր ընկերական կապերի միջոցով շուրջ մեկ տարի է՝ բերվել են արտերկրից, սակայն չեն շահագործվում, քանի որ տեղադրված չեն: Իսկ տեղադրման համար լրացուցիչ միջոցներ են պետք, իրենց հաշվարկներով՝ 20 հազար եվրո, ինչը տնօրենին չի հաջողվում հայթայթել:
«Հոլանդիայից մեր ընկերներն են ուղարկել սարքերը, որոնք միացնելու համար 20 հազար եվրո գումար է պետք: Այդ ապարատների տեղադրումը բավական բարդ գործընթաց է: Դա իր ջրային, հովացման համակարգերն ունի, որի տեղադրումը հեշտ չէ: Իսկ ես ոչ մի կերպ չեմ կարողանում ճարել այդ օգնողը, որը կօգնի մեզ տեղադրել»,- ասաց Ասլանյանը:
Վերջինիս խոսքով՝ և մարզպետարանը, և նախարարությունը տեղյակ են այս խնդրից, բայց ոչ մի տեղից էլ օժանդակություն չկա: «Բոլորն էլ տեղյակ են այս խնդրից, և բոլորի արձագանքն էլ նույնն է՝ ոչ մարզպետարանը կարող է այդ գումարները տալ, ոչ էլ նախարարությունն է պատրաստակամություն հայտնում: Իրենց ծախսերի մեջ Վայքում դիալեզի ապարատներ տեղադրելու կետ չկա: Նախարարությունը օժանդակել և սարքեր տեղադրել է Կամոյում, Կապանում, Երևանում ու էլ չգիտեմ՝ որտեղ, որտեղ որ հարմար է գտել: Սա մեր նախաձեռնությունն է, բերեցինք, բայց հիմա տեղադրման համար գումար չենք կարողանում ճարել»,- հավելեց հիվանդանոցի տնօրենը:
Նրա խոսքով, սակայն, սա շատ լուրջ խնդիր է և խոչընդոտ հիվանդների համար: «Օրինակ՝ դիալեզ ընդունող հիվանդները, ովքեր ցանկանում են Ջերմուկում հանգստանալ, չեն կարողանում գալ, քանի որ հնարավորություններ չկան: Իսկ եթե Վայքում միացված լինեին այդ ապարատները, հանգիստ կգային, կհանգստանային, մի քանի րոպեում էլ Ջերմուկից կհասնեին Վայք, կընդունեին ու կգնային: Մի խոսքով՝ դրա անհրաժեշտությունը շատ կա, սակայն մենք բախվել ենք գումարի խնդրին»:
Մեր հարցին՝ ապարատները տեղադրելու պարագայում անհրաժեշտ մասնագետներ կա՞ն հիվանդանոցում, Ասլանյանը նկատեց. «Դա մեծ բարդություն չի: Ես մասնագետներ ունեմ, վիրաբույժ ունեմ, քույր ունեմ, ու մինչև ապարատները տեղադրեն, նրանց մեկ ամսով վերապատրաստման կուղարկեմ: Այդ հարցում բարդություն չկա, ապարատը պետք է միացնել անջատել, ուրիշ խնդիր չկա»,- ասաց նա:
Մենք փորձեցինք նաև առողջապահության նախարարությունից պարզել՝ չե՞ն պատրաստվում նյութական կամ այլ կարգի աջակցություն ցուցաբերել Վայքի հիվանդանոցին՝ սարքերը տեղադրելու համար:
Նախարարության բուժվարչության պետ Ծաղիկ Վարդանյանի խոսքով՝ իրենք մի քանի անգամ մասնագետներ են ուղարկել Վայքի հիվանդանոց և պարզել, որ այդ սարքավորումները օգտագործված են, և այնքան էլ նպատակահարմար չէ դրանց վրա գումար ծախսել: Եվ հետո, Վարդանյանի խոսքով, դիալեզի սարքերը պետպատվերի շրջանակում չեն տեղադրվում, Վայքի հիվանդանոցը ՓԲԸ է, և եթե ցանկություն ունի տեղադրելու այդ սարքավորումը, պետք է լիցենզիայի համար դիմի, իսկ ֆինանսական միջոցները ինքը պետք է հայթայթի, քանի որ շահույթ հետապնդող կառույց է:
«Առողջապահության նախարարությունը մի քանի անգամ գրավոր, հետո բանավոր հանդիպումներում նախարար-մարզպետ մակարդակով քննարկել է այդ հարցը, և մենք նրանց բացատրել ենք ճանապարհը, որով կարելի է այդ ծառայությունը մատուցել նշված հիվանդանոցում:
Բացի այդ՝ մեր գլխավոր մասնագետը եղել է տեղում, ուսումնասիրել է սարքերը, և պարզվել է, որ դրանք օգտագործված են, իսկ մենք այսօր գնում ենք սարքերի կատարելագործման, քանի որ դա ունի իր պատճառները: Իսկ օգտագործված սարքերը կարող են բերել հեպատիտ B, հեպատիտ C, ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաներ: Այսօր նոր ապարատներն են խրախուսելի, և հին ապարատներով ցանկալի չէ հեմոդիալեզ իրականացնել»,- ասաց տիկին Վարդանյանը՝ հավելելով. «Բայց եթե նույնիսկ դա շատ անհրաժեշտ ենք համարում, ապա ֆինանսական ներդրումներ են պետք, ջրի մաքրման սարք, կադրեր և լիցենզիա: Մենք քայլերը հերթով նկարագրել ենք, իսկ ֆինանսական ներդրումների մասով մենք անելիք չունենք: Իրենք ՓԲԸ են, այսինքն՝ շահույթ հետապնդող կազմակերպություն՝ մարզպետարանի ենթակայությամբ: Այսինքն՝ եթե մարզպետը կամ ընդհանուր որոշում է կայացվել, որ պետք է այդ ծառայությունն ունենան, ապա պետք է իրենք էլ հայթայթեն միջոցները: Իսկ եթե լինեն մարդիկ, բարերարներ, որոնք ներդրումներ անելու պատրաստակամություն կհայտնեն, մենք նրանց անպայման կուղղորդենք Վայքի հիվանդանոցում հեմոդիալեզի ծառայության ներդրմանը: Բայց մենք նման աղբյուր նրանց համար դեռ չենք կարողացել գտնել»:
Վարդանյանի խոսքով՝ այդ նոր ծառայության համար մոտ 15-20 հազար դոլարին համարժեք դրամ է հարկավոր:
Նշենք, որ ՀՀ-ում հեմոդիալեզ իրականացնում է 13 բժշկական կազմակերպություն, որոնցից 7-ը՝ մարզերում, 5-ը՝ Երևան քաղաքում: Այս պահին համապատասխան բաժանմունք տեղակայելու ցանկություն է հայտնել Գորիսի Բ/Կ-ն: Հայաստանում 685 անձ է ներգրավված հեմոդիալեզի ծրագրում: