Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները Հայաստանում հիմնականում ձևական բնույթ են կրում: Համայնքներից մեծ մասում դրանք անցնում են առանց մրցակցության: Հիմնականում առաջադրվում է գործող համայնքապետը, որը նախընտրական փուլում իր «մարդկանցից» մեկին առաջադրում է որպես մրցակից՝ ապահովելու համար օրենքի պահանջը: Ապա ընտրությունից օրեր առաջ ձևական թեկնածուն ինքնաբացարկ է հայտնում՝ ընտրապայքարում միայնակ թողնելով հիմնական թեկնածուին, որը, ինչպես արդեն նշեցինք, մեծամասամբ գործող, իշխանական համայնքապետն է լինում: Համայնքներից շատերի բնակիչներն էլ համայնքապետին իրենց հավատարմությունն ապացուցելու համար անգամ բաց քվեարկություն են անցկացնում, ու դրա մասին ոչ ոք չի իմանում:
ԿԸՀ նախագահ Տիգրան Մուկուչյանը վերջերս «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասել էր, որ Ընտրական օրենսգրքով ամեն ինչ արվել է, որպեսզի ՏԻՄ ընտրությունները լինեն մրցակցային: Դրա համար էլ օրենքով սահմանված է, որ ընտրությանը մեկ թեկնածու չի կարող միայնակ առաջադրվել. ընտրությանը պետք է առաջադրվեն մեկից ավելի թեկնածուներ:
Հայաստանի համայնքների միության նախագահ Էմին Երիցյանը հակառակը՝ կարծում է, որ օրենքի այս դրույթը ձևական բնույթ է կրում և թեկնածուին ստիպում իր կողմից ինչ-որ մեկին էլ առաջադրել: «Դա անիմաստ դրույթ է, որը ինչ-որ իմաստով նաև բարոյական սկզբունքներն է խախտում: Համայնքում ընտրության ժամանակ կարող է մրցակցություն լինել կամ չլինել: Իսկ ձեր մատնանշած ձևական թեկնածուների հանգամանքը առաջին հերթին գալիս է հենց օրենքի այդ դրույթից»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Երիցյանը:
Նրա խոսքով՝ չի կարելի ասել, որ գյուղերում ընտրություն չի լինում: «Ամբողջ աշխարհում է այդպես՝ գյուղում մրցակցային ընտրություն չի լինում: Ինչքան համայնքը փոքր է, այնքան մարդկային հարաբերություններն անմիջական են»,- հավելեց Երիցյանը:
Վերջինս նկատեց, որ համայնքներում իրական մրցակցություն կարող են ապահովել կուսակցությունները՝ առաջադրելով իրենց թեկնածուներին, ինչի արդյունքում կլինեն իրական մրցակցային ընտրություններ, սակայն մեր պրակտիկան ցույց է տալիս, որ ընդդիմությունը առանձնապես շահագրգռված չէ ՏԻՄ ընտրություններով և հիմնականում չի մասնակցում այդ ընտրություններին:
«Այստեղ հիմնականում կուսակցությունների խնդիրն է, որոնք Երևանից դուրս չեն ուզում աշխատել, շահագրգռվածություն չունեն: Իզուր չէ օրենքով սահմանվում, որ կուսակցությունները կարող են թեկնածու առաջադրել, բայց որ նայում ենք ցանկը, հիմնականում ինքնաառաջադրում է, կամ ՀՀԿ-ն է առաջադրում»,- նկատեց Երիցյանը:
Նրա խոսքով՝ այլ խնդիր է, որ 5000-ից ավելի բնակիչ ունեցող համայնքներում ավագանու մասով ներդրվի համամասնական ընտրակարգ: Համամասնականի դեպքում, մեր զրուցակցի խոսքով, կուսակցությունները կսկսեն պատասխանատվություն կրել ամենափոքր, ամենամոռացված ավագանու թիմի գործունեության համար: Իսկ դրա համար անհրաժեշտ է համակարգի փոփոխություն:
Երիցյանից հետաքրքրվեցինք՝ արդյոք համայնքների խոշորացման ծրագիրը, որն այսօր օրակարգում է, չի՞ ստիպի, որ համայնքային ընտրությունները ևս մրցակցային լինեն: Մեր զրուցակցի խոսքով, սակայն, նախ՝ այդ ծրագիրը դեռևս իրատեսական չէ, և հետո՝ ընտրական առումով կբերի նրան, որ 4-5 համայնքով մեկ ղեկավար կընտրեն, ինչն էլ իր հերթին ավելի կխճճի վիճակը:
«Եթե համայնքները միավորվում են, ապա ընտրության ժամանակ այդ 5 համայնքից պետք է ընտրվի մեկը, ինչի արդյունքում մնացած 4 համայնքների բնակիչները դժգոհ կմնան: Կամ եթե այդ 4-5 համայնքներից մեկը, ասենք, 5000 բնակիչ ունի, իսկ մյուսը՝ 1000, ապա չհավատաք, որ այդ հազար բնակիչ ունեցող համայնքից մարդ առաջադրվի, քանի որ վստահ կլինի, որ խոշորի ներկայացուցիչն է հաղթելու: Այսինքն՝ խոշորացման դեպքում առաջ են գալու միջբնակավայրային հակասություններ, ինչն այսօր գոյություն չունի»,- ասաց Երիցյանը:
Նշենք, որ սահմանադրական բարեփոխումների շրջանակում ևս նախատեսվում է համայնքների խոշորացում: Երիցյանի խոսքով՝ այստեղ իրավական կարգավորման խնդիր կա:
«Համայնքները կարող են միավորվել, տարրալուծվել: Դա մեր Սահմանադրությամբ սահմանված է: Հիմա սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգով ընդամենը միջհամայնքային համագործակցության հարց է դրվում, իսկ համայնքային խոշորացման ծրագիրը մի քիչ ավելի լուրջ է, երբ համայնքներում պետք է տեղական հանրաքվեներ անցկացվեն, որը բավական երկարատև պրոցես է և այս պահին մասշտաբային չի կարող լինել»,- եզրափակեց Հայաստանի համայնքների միության նախագահը:
