Armenianweekly.com կայքում հրապարակվել է Նանորե Բարսումյանի «ԱՄՆ-ը ֆինանսավորեց Ադրբեջանի արբանյակը. սպառնալի՞ք Հայաստանի անվտանգությանը» խորագրով հոդվածը.
«Ադրբեջանը հուսով է ավարտին հասցնել ԱՄՆ կառավարության գործակալություն հանդիսացող Export-Import (Ex-Im) բանկի հետ իր գործարքը` միլիոնավոր դոլարներ արժեցող իր արբանյակային նախագծի ֆինանսավորման համար: Ամերիկյան բանկի տրամադրելիք վարկն Ադրբեջանի կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարությանը հնարավորություն կընձեռի անհրաժեշտ միջոցներ հատկացնել առաջադեմ արբանյակների, ցամաքային ղեկավարման սարքավորումների գնմանը և կապահովի անհրաժեշտ դասընթացների կազմակերպումը:
Այդ նախագծի համար արդեն պայմանագիր է կնքվել Orbital Sciences Corporation (Orbital) մատակարար ընկերության հետ: Ադրբեջանի կապի նախարարությունը հայտարարել է, որ Azerspace անվանված այդ արբանյակը գործածվելու է կոմերցիոն հեռահաղորդակցության նպատակներով. այն Ադրբեջանի Հանրապետությանը կտրամադրի հեռահաղորդակցության ու հեռարձակման ծառայություններ: Արբանյակի պոտենցիալը բավարարում է Աֆրիկային ու Կենտրոնական Ասիային սպասարկելու համար:
Հայկական կողմը մտահոգ է, որ նոր արբանյակը կօգտագործվի նաև ռազմական նպատակներով` դրանով իսկ սպառնալիք հանդիսանալով թե´ Հայաստանի, թե´ Լեռնային Ղարաբաղի համար: Ադրբեջանը չի հրաժարվել իր ագրեսիվ վարքից և սպառնում է Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի վերսկսման դեպքում հասնել մինչև «հին ադրբեջանական քաղաք» համարվող Երևան:
Եվ քանի որ Ադրբեջանին Ex-Im բանկի տրամադրելիք գումարը գերազանցելու է 100 միլիոն դոլարի սահմանագիծը, ուստիև այն պետք է նախապես արժանանա Կոնգրեսի հավանությանը: Հունվարին բանկի նախագահ Ֆրեդ Հոչբերգը դիմել էր սենատոր Ժոզեֆ Բայդենին: Որոշակի տեղեկություններով, Ադրբեջանը, արբանյակի հետ կապված, արդեն իսկ ստացել է 25 միլիոն դոլար, և մնացել է լուծել մնացած 96 միլիոն դոլարի խնդիրը:
Վերջին շրջանում Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի հնչեցրած սպառնալիքները հասել են մի նոր մակարդակի: Խոսքն այն մասին է, որ Բաքուն սպառնաց կործանել այն ինքնաթիռները, որոնք Հայաստանից կուղևորվեն վերջերս վերանորոգված Ստեփանակերտի օդանավակայան, որի բացումը նախատեսված է մայիսին:
Ադրբեջանի քաղաքացիական ավիացիայի վարչության ղեկավար Արիֆ Մամեդովը հայտարարեց, որ Ադրբեջանի կառավարությունը չի հանդուրժի այդ թռիչքները, քանի որ Ղարաբաղի օդային տարածքը հայտարարել է փակ գոտի: Ավիացիայի մասին օրենքը «նախատեսում» է այդ տարածքում վայրէջք կատարող ինքնաթիռների ոչնչացում:
Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Մեթյու Բրայզան ադրբեջանական այդ սպառնալիքը որակեց որպես անընդունելի, սակայն Բաքվի վրա ճնշում չգործադրեց այդ սպառնալիքները հետ վերցնելու համար: Միևնույն ժամանակ Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ լինելու է այդ թռիչքի առաջին ուղևորը:
Երկու շաբաթ անց` ապրիլի 1-ին, Ադրբեջանի արտգործնախարարության մամլո քարտուղար Էլխան Պոլուխովը հայտարարեց, որ Ադրբեջանը, «ի տարբերություն Հայաստանի», երբեք չի հարվածել և չի հարվածելու քաղաքացիական օբյեկտներին:
Այնուամենայնիվ, դեռ դժվար կլինի այդ մասշտաբի վտանգի չեզոքացումը, որը, առկա մյուս վտանգների հետ մեկտեղ, կարող է ռազմական գործողությունների վերսկսման սպառնալիք դառնալ: Դրա համար էլ այժմ Հայաստանը մտահոգ է, որ Ադրբեջանը Azerspace արբանյակը կարող է գործածել նաև ռազմական նպատակներով:
Հայ-ադրբեջանական շփման գծում բախումները չեն դադարել, հայ զինվորները շարունակում են մնալ ադրբեջանական դիպուկահարների թիրախում: Մարտի 9-ին Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարեց, որ դրականորեն է նայում շփման գծից դիպուկահարների հեռացմանը, մինչդեռ ադրբեջանական կողմը շարունակում է դիպուկահարների միջոցով սադրանքների գնալու իր քաղաքականությունը:
Ելույթ ունենալով Նովրուզի տոնակատարության ժամանակ` Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարեց, թե ինքը չի կասկածում, որ Ադրբեջանը վերականգնելու է «իր տարածքային ամբողջականությունը»` չբացառելով դրա իրականացման ռազմական տարբերակը, ինչի համար էլ իրենք լուրջ ուշադրություն են հատկացնում բանակաշինությանը:
Ըստ նրա` Լեռնային Ղարաբաղը «երբեք» անկախություն չի ստանա, և ադրբեջանական ժողովուրդն ու պետությունը երբեք չեն հանդուրժի «իրենց պատմական հայրենիքում հայկական երկրորդ պետության» ստեղծումը (ստացվում է, որ ՀՀ-ը «նույնպես» գտնվում է «ադրբեջանական պատմական» տարածքում):
Այժմ Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը (ANCA) նամակ է հղել Ex-Im բանկի նախագահին և ամերիկյան օրենսդիրներին` նշելով, որ Ադրբեջանը Azerspace արբանյակը կարող է գործածել նաև ռազմական նպատակներով:
Մեր ունեցած տվյալներով` Երևանի պաշտոնյաները նույնպես իրենց մտահոգությունն են հայտնել ԱՄՆ կառավարությանը: Ադրբեջանը հայտարարել է, որ մտադիր է արձակել այդ արբանյակը 2012 թվականի հուլիս-օգոստոսին»:
Հիշեցնենք, որ գրեթե նույն ժամանակ պլանավորված է թուրքական «Գյոքթուրք» անվանմամբ հետախուզական արբանյակի արձակումը տիեզերք: Այն իր գործունեությունը կծավալի շուրջ 6 տարի:
Նախագծի արժեքը գնահատվում է 200 միլիոն դոլար: 650 կիլոմետր վեր բարձրանալու ունակություն ունեցող այդ արբանյակն ի վիճակի կլինի տիեզերքից հետևելու 60 սանտիմետրից ավելի մեծություն ունեցող օբյեկտների շարժմանը: Դա առաջին հերթին արվում է ԱՄՆ-ից ստացվող հետախուզական տվյալներից ունեցած սեփական կախվածությունը նվազեցնելու համար:
