Հայաստանում իր դիվանագիտական առաքելությունն ավարտող ԱՄՆ դեսպան Ջոն Հեֆերնը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ն ու Եվրամիությունը ցանկանում են, որ Հայաստանը շահի և Ռուսաստանի, և Արևմուտքի հետ հարաբերություններից: Դեսպան Հեֆերնը հայտարարել է, որ իրենց նպատակն է բոլոր այն ոլորտներում, որտեղ Հայաստանը համագործակցության կամք կցուցաբերի, ստեղծել Հայաստանի համար երկուստեք շահելու ռազմավարական հնարավորություններ:
Ի տարբերություն Արևմուտքի` Ռուսաստանը Հայաստանին պարզապես զրկում է Արևմուտքի հետ հարաբերությունների հնարավորություններից, ինչի վկայությունը Եվրաասոցացման գործընթացը տապալելու պարտադրանքն էր` այն դեպքում, երբ Հայաստանն այդ գործընթացի որևէ տառով կամ կետով, այդ գործընթացի որևէ մի փուլում կասկածի տակ չէր դրել և չէր խախտել Ռուսաստանի հետ մի շարք ռազմավարական համաձայնություններն ու պայմանագրերը:
Հայաստանն ընդամենը փորձում էր ստեղծել զարգացման նոր հնարավորություններ, ինչը անհրաժեշտ է ցամաքային շրջափակվածության պայմաններում: Սակայն նաև պարզ են Ռուսաստանի մոտիվներն ու մտահոգությունները՝ Ռուսաստանը վախենում է, որ չի դիմանա Արևմուտքի մրցակցությանը և եթե Հայաստան-Արևմուտք համագործակցության ազատություն ընձեռի Երևանին, ապա որոշ ժամանակ անց Հայաստանը դուրս կգա Մոսկվայի ազդեցության տակից:
Եվ այստեղ անկասկած պետք է խոստովանել, որ ռուսներն իրատես են, և մտահոգությունները` իրական: Սակայն այս իրատեսություններն ու մտահոգությունները ոչ մի կապ չունեն Հայաստանի շահերի հետ, որովհետև Հայաստանի շահերը պահանջում են շրջափակվածության և չդադարող պատերազմի մեջ գտնվող երկրի ռեսուրսների առավելագույն օգտագործում՝ հանուն պետության անվտանգության և զարգացման: Իսկ սա նշանակում է, որ Հայաստանը պարզապես չի կարող իրեն թույլ տալ Արևմուտքի հետ չհամագործակցելու, համագործակցությունը հնարավորինս չընդլայնելու «ճոխություն» կամ անխոհեմություն:
Ահավասիկ սա է, որ հիմք է տալիս Արևմուտքի հետ համագործակցության մասով խոսել Հայաստանի համար շահավետության, Հայաստանի ապագայի մասին, իսկ այդ հեռանկարների դեմ Ռուսաստանի գործողությունների մասով հայտարարելու, որ դրանք հակասում են Հայաստանի շահերին և վտանգում Հայաստանը:
Եթե Հայաստանը պետք է մտածի ռուսական շահերի մասին, ապա ինչո՞ւ Ռուսաստանը չպետք է մտածի Հայաստանի շահերի մասին: Իսկ մենք տեսնում ենք, որ այս առումով Ռուսաստանը ոչ միայն չի մտածում, այլ նաև ռազմավարական հարաբերություններ է կառուցում Հայաստանը երկու կողմից շրջափակման ենթարկած Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ՝ թույլ չտալով Հայաստանին այլընտրանք գտնել Իրանի և Վրաստանի հետ հարաբերությունները խորացնելու, Արևմուտքի հետ հարաբերությունները խորացնելու հարցում:
Իսկ թե ինչ է լինում այս ամենի հետևանքները, մենք տեսանք վերջին մի քանի օրերին Հայաստանի տնտեսության ցնցումների տեսքով: Եվ կասկած չկա, որ եթե շարունակվի նման միակողմանի ընթացքը, և շարունակվեն ռուսական արգելքները Արևմուտքի հետ Հայաստանի հարաբերությունների ընդլայնման գործում, ապա Հայաստանի համար ցնցումները պարբերաբար կրկնվելու են, և օգնությունը կրկին ակնկալվելու է Արևմուտքից:
Կարելի է պատկերացնել, թե ինչ կլիներ Հայաստանում ֆինանսական շուկայի վիճակը, եթե միջազգային ֆինանսական կառույցները այս օրերին Հայաստանի հետ մի քանի վարկային համաձայնագրեր չկնքեին, որոնք թույլ տվեցին կայունացնել ֆինանսական շուկան: Այն դեպքում, երբ ռուսական կողմը այդ շուկան ուղղակիորեն քամում էր Հայաստանում իր էներգետիկ մոնոպոլիստների միջոցով` մեծացնելով խուճապն ու դրամի անկումը:
Ըստ որում` այս ամենով հանդերձ, Հայաստանում նույնիսկ օրակարգային հարց չկա կապված այդ մոնոպոլիստներին պատկանող ոլորտների ազգայնացման հետ: Որովհետև Հայաստանում խնդիրները շատ ավելի ռացիոնալ ու հստակ են դրված՝ Հայաստանի շահերից բխում է ընդամենը մրցակցությունը և խաղի կանոնները, որով կխաղան և ներքին, և արտաքին ներդրող սեփականատերերը:
Իրականում Ռուսաստանի իշխանություններն են ստիպում, որպեսզի գործընթացները մղվեն արմատական հուն և «կամ-կամ»-ի խնդիր առաջանա Հայաստանի առաջ` այն դեպքում, երբ խնդիրը ընդամենը մարդկության զարգացման գործում պարզ և էֆեկտիվ նշանակություն ունեցած երևույթի ապահովումն է՝ ազատ մրցակցություն Հայաստանի ներսում ներկայացված բոլոր սուբյեկտների միջև: Դրանից վախեցողներ, իհարկե, կան, բայց Հայաստանը իրավունք չունի իր պետական շահերը ստորադասել որևէ մեկի վախերին:
Լուսանկարը՝ ՀՀ Կրթության և գիտության նախարար Արմեն Աշոտյանի ֆեյսբուքյան էջի։
