«Առաջին լրատվական»-ը զրուցել է քաղաքագետ, Վ. Բրյուսովի անվան լեզվաբանական համալսարանի նախկին ռեկտոր Սուրեն Զոլյանի հետ:
– Ոչ իշխանական ուժերը մեկնարկել են հանրահավաքների շարք: Մեկ տարի առաջ նրանցից մեկի՝ Ժառանգության «Բարև Երևան» դաշինքում ներկայացված էիք նաև Դուք: Այսօր նրանք մեկնարկել են հանրահավաքներ. ո՞րն է հանրահավաքների նրանց մոտիվացիան: Ձեզ համար պա՞րզ է նրանց պահանջը:
– Նախ՝ խոսենք «Բարև Երևան» դաշինքի մասին: Այն արտակուսակցական էր, և ես մտել էի այդ դաշինքի մեջ ոչ թե ավագանու անդամ դառնալու համար, այլ ցույց տալու իմ համակրանքը Րաֆֆի Հովհաննիսյանի նկատմամբ: Ինչ-որ առումով այն ժամանակ դա քաղաքացիական նախաձեռնություն էր: Այժմ ես որևէ առնչություն չունեմ կուսակցության հետ, և բնական է, որ դա կուսակցության խնդիրն է:
Ինչ վերաբերում է պահանջներին, ապա դրանք լիովին ըմբռնելի են: Դրանք մեր հասարակության պահանջներն են, որոնք տարիներ շարունակ ի կատար չեն ածվում, և այդ ուղղությամբ աշխատելու փոխարեն՝ կառավարությունը սահմանափակվում է ինչ-որ թղթեր ներկայացնելով: Թղթեր առաջադրելով հնարավոր չէ երկիր առաջ տանել: Դուք գիտեք 12 կետերից կազմված պահանջների մասին, որոնցում ասվում էր, թե պահանջներով չեն խոսում իշխանության հետ, իշխանությանը պետք է խնդրել, աղաչել և այլն, և այլն: Եթե այն պահին սկսվեր այդ գործողությունը, միգուցե ավելի ճիշտ կլիներ, այդքան ժամանակ չէին կորցնի:
– Սակայն պահանջներից մեկը՝ կառավարության, վարչապետի հրաժարականը, կատարվեց:
– Դա եղել է մինչև 12 կետերի առաջքաշումը, բայց բան չի փոխվել: Գիտեք բոլոր դեպքերում պետք է հասկանանք, որ վարչապետի պաշտոնը Հայաստանում եթե Սահմանադրությամբ գործառույթներ ունի, ապա դա նախագահին կից մի պաշտոն է և ինքնուրույն դեր չի կարող ունենալ: Բնական է, եթե ինքնուրույն դեր խաղա, ապա ըստ Հայաստանի համակարգի՝ կամ վարչապետը պիտի հեռանա, կամ նախագահը: Նրանցից մեկը պետք է կատարի մյուսի գործառույթները: Ցավոք, այդ գործառույթները, որ ինչ-որ կերպ բաշխված են գործող Սահմանադրության մեջ, չեն կատարվել, որովհետև նախագահը փաստորեն ինքն է որոշում ամեն ինչը և հատուկ ընտրում է մի այնպիսի վարչապետի, որը թույլ ֆիգուր է, իրենից բան չի ներկայացնում: Ցավոք, երկրի մասին մտածելու և ինչ-որ նորմալ կառավարություն ստեղծելու փոխարեն՝ ամեն ինչ կենտրոնացվել է մեկ անձի շուրջը: Ես դեմ չեմ՝ եթե կարողանա այդ անձն աշխատել, թող աշխատի, սակայն նա ի վիճակի չէ դա անել:
– Այնուամենայնիվ, մյուս կողմը՝ ոչ իշխանական ուժերը, չի դնում իշխանափոխության խնդիր, չի դնում Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի խնդիր: Եվ առհասարակ՝ ի՞նչ երաշխիք կա, եթե մյուս կողմում էլ, ինչպես տեսնում ենք, դարձյալ քրեական օլիգարխիան է առաջնորդում այդ ուժը:
– Փոփոխություններ պետք է կատարվեն՝ անկախ նրանից, թե ով է այսօր հանդես գալիս: Բնական է, մենք դնում ենք պահանջ, և այդ պահանջին ինչ-որ կերպ արձագանքում են նաև կուսակցությունները: Պետք է ճիշտ հասկանանք, միգուցե դա էլ է մեզ մոտ խեղաթյուրված: Մենք պետք է հասկանանք՝ ինչ պահանջներ են դնում պետությունը, հասարակությունը, ժողովուրդը, իսկ կուսակցությունները պետք է դրանց արձագանքեն ճիշտ կամ սխալ ձևով: Այնպես չէ, որ կուսակցությունը ամեն ինչ ճիշտ է ընկալում: Կուսակցության դիրքորոշումների մեջ ևս կարող են սխալ էլեմենտներ լինել:
Ես ասում եմ, որ իշխանափոխության հրամայականը հասունացել է: Եթե իշխանությունը չունի վստահություն, ապա պետք է գործեն այլ մեխանիզմներով: Օրինակ՝ անցկացվեն արտահերթ ընտրություններ: Ոչ ոք չի ասում, որ պետք է գան տղայավարի մարդուն կաբինետից դուրս հանեն և մեկ ուրիշին նստեցնեն: Ոչ, ամեն ինչ պետք է լինի փուլերով: Նախ և առաջ պետք է դրվի արտահերթ ընտրությունների պահանջ:
– Ձեր պահանջը, սակայն, չի հնչում:
– Ես հանդես եմ գալիս որպես քաղաքացի, շատերի ձայնը պետք է լսվի, այլապես այդ կուսակցությունները հետ են ընկնելու: Փաստորեն՝ եթե նրանք առաջնորդում են ինչ-ինչ քաղաքական գործընթացներ, և եթե նրանք ղեկավարվեն իրենց ստեղծած օրակարգով, ապա հետ կմնան գործընթացներից, ասպարեզ կգա մեկ այլ: Այդ պահանջը, միգուցե ես սխալ եմ ասում, բայց իմ կարծիքով՝ հասունացել է, որը շատ հստակ պետք է տեղ գտնի նաև քաղաքական օրակարգում:
– Հոկտեմբերի 10-ին նախատեսվում է մեծ հանրահավաք: Հնարավոր է նաև, որ Հայաստանը վերջնականապես Եվրասիական տնտեսական միության անդամ դառնա: Ոչ իշխանական ուժերը անգամ արտաքին քաղաքականության փոփոխության շուրջ որևէ դիրքորոշում չարտահայտեցին: Այս հարցում կա՞ մտավախություն, որ մենք չունենք արևմտամետ ուժ:
– Այս առումով ես ասել եմ, որ մեզ այնտեղ որևէ մեկը չի սպասում: Չեմ կարծում, որ ամսի 10-ին որևէ բան ստորագրվի՝ հաշվի առնելով ներկա քաղաքական իրավիճակը: Դա լրիվ առանձին հարց է: Այն, որ ՀՀ-ում ոչ ընդդիմությունը, ոչ իշխանությունը քննարկման առարկա չեն դարձնում արտաքին քաղաքականությունը, դա խոցելի է դարձնում Հայաստանը արտաքին աշխարհում, որովհետև մենք տեսնում ենք դիվանագիտական բազմաթիվ սխալներ, և այս ամբողջը դառնում է մեկ մարդու մեկ օրվա որոշվելիք: Այսօր մենք տեսնում ենք, որ հասարակությունը մեկուսացած է, և այդ մարդը՝ ով էլ լինի, չի կարող այս բոլոր հարցերին ճիշտ պատասխան տալ՝ սխալը սխալի ետևից է շարունակվում: Պետությունն այլևս չի դիմանում:
Ավելին՝ տեսանյութում: