Ներկայացնում ենք իսրայելական Haarez թերթի խմբագրականը, որը թուրք-իսրայելական հարաբերություններին առնչվող մի շարք հետաքրքիր մտքեր է պարունակում:
Թուրքիայի ազգային անվտանգության խորհրդի` Իսրայելին ռազմավարական վտանգների ցուցակում ավելացնելու որոշումը լուրջ մտահոգության տեղիք է տալիս: Առաջին անգամ է, որ Իսրայելը, որը մինչեւ վերջերս Թուրքիայի ամենամոտ եւ ռազմավարական դաշնակիցն էր, «արժանանում» է մի կոչման, որը «թշնամական պետություն» եզրույթի հոմանիշ է:
Խոսքը միայն դեկլարատիվ միջոցների մասին չէ: Այս ամենը գործնական հետեւանքներ ունի, որոնցից մի մասն արդեն կյանքի է կոչվել, օրինակ` համատեղ զորավարժությունների հետաձգումը եւ դիվանագիտական բոյկոտը: Այս որոշումը ազդեցություն կունենա երկու երկրների փոխհարաբերությունների եւ համագործակցության վրա:
Թուրքիայի եւ Իսրայելի միջեւ հարաբերություններում վատթարացումը չի սկսվել 2002թ., երբ իշխանության եկավ «Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցությունը: Վեց տարիների ընթացքում, մինչեւ Իսրայելի գործողությունները Գազայի շրջանում 2008թ., երկու երկրները գործում էին այնպես, ինչպես հարիր է երկու դաշնակից երկրներին, որոնք ունեն համընկնող շահեր: Իսրայելցիների գործողությունները եւ Գազայի շրջափակումը, ինչպես նաեւ փոխարտգործնախարար Դանի Այալոնի գործողությունները, երբ հրապարակայնորեն ստորացվել էր Թուրքիայի դեսպանը, ջրբաժան դարձան երկու երկրների միջեւ: Այդ պահից հարաբերությունները Թուրքիայի եւ Իսրայելի միջեւ սկսեցին անկում ապրել: Դրանք ամենացածր կետին հասան թուրքական նավատորմի հետ տեղի ունեցած միջադեպի ժամանակ, որը մեկնում էր Գազա:
Թուրքիան ամենեւին էլ չի համարվում բարձր բարոյականության պատվար` իրեն թույլ տալով քննադատել Իսրայելին եւ նրա քաղաքականությունը: Այն պատերազմը, որ վարում են թուրքական իշխանությունները քրդական ահաբեկչության դեմ, քիչ է տարբերվում նրանից, որը վարում է Իսրայելը: Իրանի հետ մերձեցումը եւ սերտ հարաբերությունները Սիրիայի հետ կասկածներ են առաջացնում ոչ միայն Իսրայելում: Բայց նախկինում ե՛ւ Թուրքիան, ե՛ւ Իսրայելը կարողանում էին սերտ հարաբերություններ պահպանել, չնայած առկա տարաձայնություններին:
Եվ հիմա, երբ թվում է, թե երկու երկրները գտնվում են հարաբերությունների լիակատար խզման շեմին, կարեւոր է հաղթահարել վիրավորանքն ու հավակնությունները եւ առավելագույն ջանք գործադրել վերականգնելու համար երկկողմ հարաբերությունները` հանելով դրանք փլատակերի միջից: Իրականում, հենց նույն Իսրայելում նավատորմի հետ միջադեպը քչերն են հաջող օպերացիա համարում: Ավելին, նավատորմին կանգնեցնելու որոշումը հակառակ ազդեցություն ունեցավ: Այս միջադեպից հետո Իսրայելը ստիպված էր միջազգային հանրության ճնշումներից հետո թուլացնել Գազայի շրջափակումը:
Ոչինչ վախենալու տեղի չի ունենա, եթե Իսրայելը հրապարակայնորեն իր ափսոսանքը հայտնի Թուրքիայի քաղաքացիների մահվան կապակցությամբ, եթե նույնիսկ մեր երկիրը պաշտոնապես ներողություն չխնդրի ծովային այդ օպերացիայի համար: Չիշտ կլիներ համաձայնել զոհվածների ընտանիքներին խորհրդանշական փոխհատուցում տալուն:
