Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԳՆ միջազգային կազմակերպությունների վարչության պետ, թրաֆիքինգի դեմ պայքարի աշխատանքային խմբի ղեկավար Վահրամ Կաժոյանը:
–Պարոն Կաժոյան, շինարարությունում աշխատելունպատակով շատ հայեր մեկնումեն Ռուսաստան: Սակայն, ինչպես հայտնի է, գործատուները վերցնում են նրանց անձնագրերը՝այլ աշխատանքի հնարավորություն չտալով.դա թրաֆիքինգ համարվո՞ւմ է: Ի՞նչ է առհասարակ Հայաստանն անումնրանց պաշտպանելու համար:
–Միայն անձնագիր վերցնելըդեռ թրաֆիքինգ չէ, դա բաղադրիչներից մեկն է: Եթե կան նաև մնացած բաղադրիչները՝ բռնի հավաքագրում, տեղափոխում, նույն անձնագիր վերցնելը, այնուհետև աշխատավարձ չվճարելը, անմարդկային պայմաննրում ապրելը, դակարող է որակվել որպես թրաֆիքինգ: Իսկապես,դժվարությունը բոլոր երկրներին է վերաբերում, ոչ միայն Հայաստանին: Աշխատանքային թրաֆիքինգը կարծես թրաֆիքինգի առավել չերևացող կողմն է,և այստեղ շատ դժվար է սահմանազատում կատարել աշխատանքային պայմանագրի խախտման և թրաֆիքինգի միջև: Որպես կանոն,հայ միգրանտները, հայ աշխատուժը, որ գտնվում է Ռուսաստանում,ունենում են խնդիրներ աշխատանքային կանոնադրության խախտումների առումով: Շատ քիչ դեպքեր են եղել, երբ հնարավոր է եղել իսկապես ապացուցել թրաֆիքինգի հանցագործությունը:
Խնդիրն այն է, որ մարդիկ միակ բառը, որ այս բնագավառից իմացան,հենց թրաֆիքինգն է, որովհետև երբ հաճախ խոսում ես հնարավոր, հավանական զոհերի հետ և հարցնում ես՝ինչպես է եղել այդ պայմանագրի խախտումը,բոլորն ասում են՝մեզ թրաֆիքինգի են ենթարկել: Իսկ հետո երբ պարզում ես՝ հասկանում ես, որ այդտեղթրաֆիքինգի տարրչկա: Շատ նուրբ խնդիր է դատարանջատելը: Մեր ոստիկանությունն էլ բավականին լավ աշխատանք է տանում:
Ոչ միայնՌուսաստանում, Հայաստանի ներքին շուկայում նույնպես նման դեպքեր լինումեն: Ցավոք,ընդհանուր պատկերը, որ ունենք այն է, որ հայ կանայք ենթարկվում են սեռական թաֆիքինգի Թուրքիայում և Արաբական Էմիրություններում, իսկ հայ տղամարդիկ աշխատանքային թրաֆիքինգի՝Ռուսաստանում:
–Ես մատնանշեցի Ռուսաստանը, որովհետև վերջերս Հայաստանն ու Ռուսաստանը համաձայնագիր ստորագրեցին, որով հայ միգրանտներին արտոնություններ տրվեցին. ստացվում է, որ Հայաստանի կառավարությունն իր քաղաքացիների համար համաձայնագիր է ստորագրում, մյուս կողմից էլ՝նրանց այնտեղ թրաֆիքինգի են ենթարկում:
–Նման համաձայնագրերը միանշանակ ավելի օգտակար են, որովհետև ավելի երաշխավորված են, ավելի բարենպաստ պայմաններ են ստեղծվում միգրանտների համար, նրանց պաշտպանվածությունն ավելի է մեծանում, բայց նորից որևէ երաշխիք չկա, որ այս կամ այն գործատուն կարող է չչարաշահել իր դիրքը և դժվարին պայմաններ չստեղծել իր կողմից աշխատանքի վերցրած մարդկանցհամար:Մենքհամապատասխան պայմանագրեր ունենք Արաբական Էմիրությունների, Քաթարի հետ, որոնք պաշտպանում են հայ միգրանտների շահերը:
–Բայց նույնիսկ այդ պայմանագրերի առկայության դեպքում երաշխավորված չէ թրաֆիքինգի դեպքերիբացակայությունը:
–Ավելի երաշխավորված է այս պայմանագրով, բայց ընդհանուր երաշխիքներչկան: Թրաֆիքինգն ինքնին օրենքի խախտում է, օրենքը թույլ չի տալիս, որ նման բան լինի և պատժում է, բայց,ինչպես ցանկացած հանցագործության դեպքում,այստեղ էլ հայտնվում են մարդիկ, ովքեր գումարի դիմաց պատրաստ են խախտել օրենքը:
–Դուք էլ նշեցիք, որ Հայաստանում թրաֆիքինգի դեպքերը նվազում են, դա պայմանավորված էմիայն հասարակության իրազեկվածությա՞մբ, թե՞համապատասխան մարմիններն են աշխատանք տանում:
–Թիվ մեկը,ես կասեի,տեղեկացվածության խնդիրն է, նախկինում մենք ունեինք դեպքեր՝ դեռ 10-12 տարի առաջ, որ 50-60 հոգանոց խումբը առանց որևէ կասկածի դիմել էր՝աշխատելուօտար երկրում,և հայտնվել էր թրաֆիքինգի զոհի պայմաններում: Այսօր նման միամտություն չկա, ցանկացած գայթակղիչ առաջարկ մտածելու տեղիք է տալիս:
–Դուք նշեցիք,որ Թուրքիայում և Արաբական Էմիրություններում հայ կանայք հիմնականում սեռական շահագործման են ենթարկվում, տվյալներ կա՞ն այն մասին, որ նրանց շարքերումանչափահասներ կան:
–Ես որքան հիշում եմ՝անչափահասներ չկան, այդ թիվը նույնպես նվազելէ քարոզչության արդյունքով: Չեմ կարծում նաև, որ կաթաքնված հանցագործություն: Այսօր այնքան էլ դյուրին չէ և՛ մարդուն խաբել, և՛ անպատիժ մնալ:
–Իսկ սեռական շահագործումը Հայաստանի ներսում աճե՞լ է:
–Ներքին երևույթներին նախկինում այնքան էլ մեծ ուշադրություն չէրդարձվում, թրաֆիքինգը ենթադրում էր սահմանի հատում: Բայց այսօր հստակ շրջանառության մեջ է մտել ներքին թրաֆիքինգ հասկացությունը:Այսօր ոստիկանությունը նաև այդ ուղղությամբ է աշխատում, դեպքեր կան, բացահայտումներ կան: Սեռական շահագործման ներքին դեպքեր այստեղ ևս գրանցվել են և բացահայտվել:
